Bloed in de rivier

Na weken opgesloten te hebben gezeten in een donker hok moest Hercules dan eindelijk voor de rechters verschijnen. Dat gebeurde in het hoofdhuis van Plantage De Dageraad, een van de weinige plantages die tijdens de slavenopstand niet in handen was gevallen van de rebellen. Hier zetelden nu de rechters die de opstandelingen hun verdiende straf moesten geven. En Hercules was een bijzonder geval. Met hem  hadden ze zonder twijfel een van de leiders van de opstand te pakken! Het recht zou zegevieren – maar dan moesten natuurlijk wel eerst een handjevol bewijzen op tafel komen. En dat was lastig. Opstandelingen werden wreed gestraft. Wie een Europaan had vermoord, kon rekenen op de doodstraf. En dus schoven de gevangenen voortdurend de schuld af, ze wezen naar elkaar, naar deelnemers die al dood waren, en naar de leiders waarvoor ze vreselijk bang waren geweest, zeiden ze. Mensen als Hercules. En het moest gezegd: de gevangene die nu voor de rechters verscheen maakte, ondanks de beestachtige behandeling, indruk. Hercules had geen tolk nodig. Hij sprak Nederlands. De plantages langs de rivier de Berbice stelden niet veel voor. Die in Suriname, ten westen van de Berbice, waren veel winstgevender. Berbice draaide marginaal – wat betekende dat de plantages door hun aandeelhouders verwaarloosd werden, dat de planters betrekkelijk arm waren en dat er daardoor ook een chronisch gebrek aan slaven was. En dus werden de slaven die daar werkten, extra hard uitgebuit. Niet alle plantagehouders waren sadisten – maar vooral dankzij hen barstte in 1763 langs de hele rivier een opstand uit. Tientallen plantages gingen in vlammen op. Er vielen honderden doden. De Nederlanders vluchtten naar plantages aan de monding van de rivier, en stuurden wanhopige alarmbrieven rond. Het duurde maanden voordat de opstand onderdrukt kon worden. Maanden waarin de opstandeling zélf elkaar ook vaak voor de voeten liepen, of gewoon overhoop schoten. Want de opstand was misschien gelukt, de opstandelingen vormden een bont allegaartje en niemand wist wat er moest gebeuren. In december 1763 arriveerden er twee schepen uit Nederland, met soldaten. De Hertog van Brunswijk, de Pruisische ‘sterke man achter de troon’ van stadhouder Willem, had eigenlijk helemaal geen zin gehad om daar manschappen naartoe te sturen – de tropen waren synoniem met koorts, met sterven – maar moest uiteindelijk toch iets doen. Hij had in de schepen zelfs nog grote gaten laten zagen, voor frisse lucht. Maar nu kon Wolphert van Hoogenheim, gouverneur van Berbice, eindelijk in de tegenaanval. Hij kon, zoals hij schreef, ‘onze trouw gezinde negros slaaven van de dwang en woede der rebellen redden, verlossen en teregt brengen.’ Een paar maanden later was de ‘rust’ teruggekeerd en kon het recht zijn loop hebben. Of iets wat daarop leek. We weten redelijk veel over de Atlantische slavenhandel, over schepen en aantallen. Het ging immers om geld, dus dat alles werd nauwgezet geadministreerd. Ook over het (economisch) reilen en zeilen van plantages kunnen we een goed beeld opbouwen. Veel minder weten we over slavenopstanden en over hoe ze werden neergeslagen. Er zijn er tientallen, zo niet honderden geweest. Vrijwel tegelijk met de invoer van slaven, ontstonden er in de binnenlanden van vooral Midden-  en Zuid-Amerika gemeenschappen, dorpen, van gevluchte slaven die buiten het bereik van de Europeanen wisten te blijven. Opstanden, die moesten zo snel mogelijk worden onderdrukt en daar sprak of schreef men liever niet over. Een opstand was immers slecht nieuws voor investeerders en potentiële investeerders, en het kon andere slaven alleen maar op verkeerde gedachten brengen. Na afloop werd er hard afgerekend, en daarna zand erover. Het was dan ook een bijzondere ontdekking toen Marjoleine Kars een paar jaar geleden in het Nationaal Archief bij toeval op een stapel rechtbankverslagen stuitte over de vergeten opstand aan de Berbice. Op basis daarvan kon ze een gedetailleerde reconstructie schrijven van het leven aldaar vóór, tijdens en na de opstand. Een fascinerend maar ook bloedig verhaal. Hercules, zo werd van vele kanten gezegd, had de vrouw van ‘zijn’ plantagehouder vermoord. Hij mocht niet ontkomen. Maar eenmaal staande voor zijn rechters hield hij het hoofd koel. De moord? Hij noemde andere namen. De rol van zijn eigen vrouw? Die had er niks mee te maken. Maar, zo vertelde hij triomfantelijk, en de klerk zal het met verachting hebben genoteerd: ‘naderhand, doen sijn Heer naar [plantage] de Zeekant was vertrokken heeft hij wel met zijn vrouw en kinderen aan de tafel van sijn Heer gegeeten.’ Hij dacht er vast met genoegen aan terug. Voor zijn rechters was het een duidelijk teken dat hij een van de leiders van de opstand was geweest. Het verhoor werd voortgezet. Was hij daar en daar geweest? Had hij meegevochten op de Dageraad, en hij was toch op de Peereboom gezien, tijdens die moordpartij? Hij had toch al die tijd wapens gedragen? Hercules bleef ontkennen, eromheen draaien, anderen aanwijzen. Hij vocht voor zijn leven. Na afloop dacht hij wellicht dat hij zijn hoofd had gered. Maar een week later volgde een tweede, fataal verhoor. Dit keer was als getuige de slaaf Cornelis aanwezig, van de plantage Petite Bayonne. Cornelis was een ‘terugkeerder’. Gedreven door de honger, en mogelijk door het onderlinge geweld, had hij de rebellen achter zich gelaten en was teruggekeerd naar de Europeanen. Zulke terugkeerders vertelden uiteraard dat ze door de rebellen gedwongen waren om mee te doen. Ze hadden niks niemand vermoord, ook nooit echt geplunderd – maar ze konden natuurlijk veel bruikbare informatie leveren. Op die manier hoopten ze aan een al te zware straf te ontkomen. Cornelis bleek een bruikbare getuige. Hem werd gevraagd ‘of dat die Hercules is die een Christen heeft vermoord & sig schuldig gemaekt aan veel quad?’ Zijn antwoord luidde: ‘Ja, het is deselfde, die Heers vrouw heeft dootgemaekt en segt hun sulx in fasie aan.’ Hij zei het de verdachte dus recht in het gezicht – wat in die tijd beschouwd werd als een teken dat de getuige de waarheid sprak. Daarmee was Hercules’ lot bezegeld. En zo werden tientallen tot de doodstraf veroordeeld. Het ‘recht’ zegevierde. De processtukken verhuisden naar Den Haag, om daar onder het stof te komen liggen. De slavernij zou nog een eeuw stadhouden. [boeklink]9789045041926[/boeklink] De foto boven deze recensie: Monument voor Cuffy in Georgetown, Guyana. Cuffy was een van aanvoerders van de slavenopstand in Berbice.

Closing Time | Ay Nicaragua…

Ay Nicaragua, Nicaragüita, mijn opstandige hart, geneest met geluk elke dag…

Na een 24 jaar durende bezetting door Amerika, gevolgd door 46 jaar respressie door de familie Somoza, werd Nicargaua 40 jaar geleden door de Sandinisten van die ellende bevrijd. Dat werd in 1983 gevierd met “April in Managua’, een groots concert waar o.a. Carlos Mejía Godoy optrad met en het liedje zong dat je net hoorde en zag.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: newsonline (cc)

Opstand van het Turkse volk

INTERVIEW - Als de demonstraties in Turkije iets laten zien, is het dat de verschillende bevolkingsgroepen een gezamenlijke vijand hebben gevonden, schrijft Lisette de Ruijter van Steveninck.

‘Ga jij protesteren op de Dam?’ ‘Ja, ik kom wel even een biertje drinken.’ ‘Wie neemt de bubbels mee?’ Toen het vorige kabinet de bezuinigingen in het hoger onderwijs aankondigde, stond Facebook vol met dit soort berichten. Demonstreren met champagne. Dat zal ze leren in Den Haag om van het geld van de studenten af te blijven, dacht ik.

Recenter vulde de Dam zich met demonstranten die hun ongenoegen tegen gentechbedrijf Monsanto kenbaar maakten. Daar hoorde een vriendin van me iemand zeggen dat hij zijn hoofd af en toe op dit soort gelegenheden moest laten zien, dat was goed voor zijn imago. Als we al in Nederland de straat op gaan om onze mening te uiten, is dat dan voor de gezelligheid en het creëren van onze identiteit?

Eerlijk is eerlijk, zelf sta ik nooit met spandoeken te zwaaien. Het is niet dat het me aan idealen ontbreekt, maar je zal me niet snel tussen een groep demonstranten vinden. In Nederland heb je naar mijn idee veel mogelijkheden om deze idealen te verwezenlijken. Er is een overvloed aan politieke partijen, inspraakgroepen en organisaties die opkomen voor je rechten wanneer dat nodig is. Daarnaast hebben we de vrijheid om ons leven in te vullen zoals we dat zelf willen. Misschien wat bureaucratisch, maar het zijn wel de voordelen van onze democratie.

Foto: Jonathan Rashad (cc)

Laatste uren van het tijdperk Morsi

ANALYSE - Het lijkt erop dat het drama rond president Morsi in Egypte zijn laatste uren beleeft. Waarschijnlijk begint vanavond nog een nieuw hoofdstuk in het verhaal van de (tweede) Egyptische revolutie.

Morsi heeft dinsdagavond opnieuw laten blijken dat hij niet van plan is te wijken voor het ultimatum van de strijdkrachten. In een toespraak zei hij dat hij als gekozen president de ‘legitimiteit’ vertegenwoordigt en kan worden vervangen bij nieuwe verkiezingen. Wel kondigde hij aan bereid te zijn een nieuwe regering te vormen en concessies te doen om nationale verzoening tot stand te brengen. Zo wilde hij wel een commissie vormen om controversiële grondwetsartikelen te vervangen. Ook zou hij wel jonge Egyptenaren op belangrijke regeringsposten willen benoemen.

Niet onder de indruk

De oppositie was niet onder de indruk. Ahmed Maher van de 6 April-beweging gaf de sfeer weer in een tweet: ‘Jammer genoeg ben je (Morsi) hier te laat mee,’ twitterde hij. ‘Maanden eerder had het gewerkt. Nu moet je opstappen als je Egypte liefhebt.’
Het ultimatum liep vanmiddag om vijf uur af en Morsi’s positie brokkelt geleidelijk af. Zeven ministers zijn maandag en dinsdag opgestapt, onder wie minister van Buitenlandse Zaken Kamel Amr. Verder stapten zijn woordvoerder en de woordvoerder van het kabinet op, en zijn adviseur,  Samy Anan, de vroegere chefstaf. De oppositie, die in grote trekken blij is met de beslissing van het leger om de sta-in-de-weg Morsi aan de kant te zetten, maakt zich intussen op om met de strijdkrachten te gaan overleggen over wat er in het tijdperk na-Morsi moet gebeuren. De 6 April-beweging wees Mohammed ElBaradei aan als afgezant om met de officieren te gaan praten, en de Tamarod beweging wees ook drie afgezanten aan. Berichten dat de legerleiding al een ‘roadmap’ voor het tijdperk na Morsi zou hebben, die onder meer naar Reuters zouden zijn gelekt, werden door het leger ontkend. De legerleiding zou juist in samenspraak met politici en experts willen overleggen welke weg bewandeld moet worden.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Onlusten in Oekraïne gaan door: tenminste 21 doden

Liveblog van The Guardian hier. De laatste updates:

  • Protesters gain upper hand in new clashes
  • Dozens killed and injured in gunfire
  • Ukraine says police fired in self-defence
  • Britain summons Ukraine’s ambassador to London
  • Obama accuses Russia of failing to respect freedom
  • EU foreign ministers to decide on sanctions

Gedesillusioneerde Syrische opstandelingen lopen over naar Assad

“I used to fight for revolution, but now I think we have lost what we were fighting for,” said Mohammed, a moderate Muslim rebel from the northern town of Raqqa who declined to give his last name. “Now extremists control my town. My family has moved back to government side because our town is too unsafe. Assad is terrible, but the alternative is worse.”

Volgens andere opstandelingen zou het slechts om ‘een klein deel’ van de strijders gaan die tegen Assad vechten.

Duitse inlichtingendienst: ‘Rebellen Syrië in grote problemen’

NIEUWS - De vooruitzichten voor de Syrische opstandelingen zijn ernstig verslechterd, aldus een analyse van de Bundesnachrichtendienst (BND):

[T]he BND now believes the Syrian military of autocrat Bashar Assad is more stable than it has been in a long time and is capable of undertaking successful operations against rebel units at will. […]

The BND does not believe that Assad’s military is strong enough to defeat the rebels, but it can do enough to improve its position in the current stalemate. […]

[G]overnment troops could retake the entire southern half of the country by the end of 2013. That would leave only the north for insurgent fighters, where Kurdish rebels have tight control over their areas.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende