Onze Kyoto-illusie

Eigenlijk is er niet echt een discussie over, Nederland haalt gewoon de Kyoto-doelstellingen. Of beter gezegd, Europa haalt die doelstellingen. Vooral door de handel in emissierechten overigens. Maar dit is voornamelijk een papieren exercitie. Zegt het wat over de realiteit van alle dag en over ons echte aandeel in de CO2-productie? Niet echt. Een recent onderzoek maakt heel duidelijk dat er nogal een verschil zit tussen wat wij hier in ons land aan CO2 produceren en hoeveel CO2 er geproduceerd wordt voor onze consumptie. En met name op dat laatste punt leggen we die last de laatste 20 jaar steeds meer in het buitenland (denk China). En daarmee sussen we ons geweten in slaap. Wij halen onze doelstellingen en wijzen met een vinger naar het vieze vuile China. Dat China zoveel meer CO2 produceert omdat wij graag daar onze goedkope spullen vandaan halen, vergeten we even. De Nederlandse CO2 productie op eigen bodem is tussen 1990 en 2008 met slechts iets meer dan een procent gestegen. Kijken we echter naar de CO2 die geproduceerd wordt wereldwijd voor onze consumptie, ligt de stijging boven de 5%. Als dat het criterium zou zijn voor Kyoto, hadden we nu een probleem.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Donner en het ministerie van Informatie

Het lijkt alsof Piet-Hein Donner voor een ministerie van Informatie pleit. Gisteren, op de dag van de persvrijheid, vertelde hij aan een groep journalisten dat de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) wat hem betreft ingeperkt wordt. Nieuwsgierige verslaggevers dienen zich voortaan bij de voorlichting te melden. De toespraak geeft weer eens treffend aan hoe stuurloos de overheid dobbert in de informatiemaatschappij.

Volgens Donner is de huidige Wet openbaarheid van bestuur gebrekkig. De wet leidt tot misbruik, een hoge werkdruk voor de ambtenaren en verstoring van het bestuurlijke proces, wellicht het meest zwaarwegende argument om de Wob aan banden te leggen.

Iedereen die vaak van de Wob gebruik maakt, erkent dat de wet kwalitatief onder de maat is.

Een aantal mensen vindt het inderdaad nodig om bestuursorganen met ingewikkelde Wobverzoeken te bestoken in de hoop dat de beantwoordingtermijnen overschreden worden en dat ze dwangsommen kan incasseren. Hier moet inderdaad tegen opgetreden worden.

De andere problemen hebben vooral te maken met de informatiehuishouding van de overheid, die ondanks alle beloften van een eOverheid nog volstrekt onvoldoende is. Donner klaagt er terecht over dat journalisten (alsof de Wob alleen voor journalisten is…) vaak een schot hagel vuren in de hoop dat één korreltje raak is. Inderdaad moet je een verzoek om informatie breed formuleren, maar dat komt omdat niemand wil of kan vertellen welke documenten beschikbaar zijn. De Wob is een tijdrovende procedure, dus moet je maar veel opvragen (en vreselijk veel onzin doorlezen) om toch aan de benodigde informatie te komen. Sommige landen hebben een register met overheidsdocumenten. Dan kun je gericht vragen. Zo kan het ook.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hack de overheid 2011

DATA - In een jaar lijkt er niets te veranderen, maar na tien jaar ziet de wereld er plots totaal anders uit riep een wijze m/v ooit.
Dat gevoel overviel me vandaag bij het bezoeken van de zoveelste editie van Hack de Overheid. Zelf was ik nog nooit op zo’n dag geweest. Maar alle ontwikkelingen op het vlak van open data en overheid hou ik al zeker 10 jaar in de gaten. En jaar na jaar dacht ik dat er maar geen schot in kwam.
En dan zie je plots die omslag komen. Dan zie je plots maar liefst 8 overheidsinstanties in den lijve aanwezig op zo’n dag om hun datasets aan te bieden en toe te lichten. Dan voel je dat de wereld nooit meer hetzelfde zal zijn.

In een aantal landen zijn er al succesvolle experimenten met open data van de overheid waaruit blijkt dat de overheid helemaal geen rechtszaken aan haar broek krijgt maar juist ineens grote besparingen bereikt of de service naar de burger naar een veel hoger niveau weet te brengen. Alleen maar door de gegevens die ze hebben, beschikbaar te stellen. Een voorbeeld ter illustratie.
Het real-time beschikbaar stellen van de werkelijke aankomst- en vertrektijden van treinen en bussen laat zich mooi vertalen in applicaties waarmee burgers kunnen zien hoe laat hun bus/trein werkelijk vertrekt. Dat spaart frustratie maar blijkt ook meer mensen naar het OV te trekken omdat ze daarmee beter en voorspelbaarder hun reis kunnen plannen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De lange weg naar open politieke data

Dit stuk verschijnt ook op het discussieplatform over Open Politiek op Dodlab.org

Lang, lang geleden dook ik vanaf mijn huis in het parlementaire documentatiesysteem van de Tweede Kamer. Waarom? Omdat het kon.

Het direct volgen van wat er in de Tweede Kamer gebeurde was tot de komst van internet alleen voorbehouden aan journalisten, politici, lobbyisten en mensen met heel veel tijd over. Maar nu kon ineens iedereen vanuit zijn luie huiskamerstoel alles inzien. Tenminste, dat was het idee.

Het bleek al snel dat de realiteit hardnekkiger was. Hoewel de meeste documenten uit de Tweede Kamer uiteindelijk wel op de een of andere manier online verschenen, was het erbarmelijk gesteld met de toegankelijkheid, samenhang en begrijpelijkheid. De meest eenvoudige vragen als “heeft D66 voor of tegen de eerste missie naar Afghanistan” gestemd, kostten uren werk.

Indertijd leek het me vooral een zaak van onbegrip aan de kant van de Tweede Kamer dat er niet meer gedaan werd aan het goed open stellen van alle gegevens voor alle betrokken burgers. Dus een korte actie samen met andere mensen die geïnteresseerd waren in de beschikbaarheid van de gegevens zou mogelijk snel leiden tot verbetering van de situatie.

Dat was ruim 5 jaar geleden. In die tijd is er veel gebeurd (vooral door anderen), maar weinig veranderd aan de bron. Het Parlando systeem is over gegaan in Officiële Bekendmakingen. Nog steeds dezelfde documenten, nog steeds gebrek aan samenhang, nog steeds niet goed doorzoekbaar en nu zelfs incompleet. En dat terwijl binnenskamers inmiddels een beter systeem draait, Parlis.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tweede Kamer.nl kan transparanter

Deze gastbijdrage is van Reinder Rustema, docent nieuwe media aan de Universiteit van Amsterdam en bestuurslid van BendeBurgers.nl

Vorig jaar rond deze tijd was ik betrokken bij een inschrijving op de aanbesteding voor een revisie van tweedekamer.nl. In 2011 moet die revisie zichtbaar worden. Het contract werd uiteindelijk getekend met het bedrijf achter het huidige ontwerp. Komend jaar mag u dus een beter ontwerp verwachten dan het onderstaande voorstel van ons, hou het in de gaten. Schrijf vooral uw kritiek op dit voorstel en uw wensen en verwachtingen voor tweedekamer.nl hieronder. Een discussie over tweedekamer.nl op deze plek zal de Dienst Communicatie van de Tweede Kamer en de huidige uitvoerder vroeg of laat waarschijnlijk wel bereiken.

Het uitgangspunt van ons voorstel was dat TweedeKamer.nl één van de belangrijkste websites van het land zou moeten zijn, terwijl het dat nu niet is. Vandaar ook TweedeKamer.nl met hoofdletters; de Tweede Kamer, maar dan online. Een site die alle burgers van het land moet bedienen omdat iedereen behalve consument ook burger is. Vroeg of laat komt iedereen immers wel eens in aanraking met een kwestie die politiek is. Voor bankieren, winkelen en vermaak hebben de meeste Nederlanders wel een online oplossing gevonden, maar voor informatie over onze volksvertegenwoordiging vertrouwt men voornamelijk op journalisten. Daardoor komt veel informatie per definitie niet aan bod omdat er geen ruimte voor is in de massamedia. Het is geen nieuws. Veel kwesties in het parlement zijn alleen interessant voor een deel van de bevolking en daarmee niet ‘nieuwswaardig’. Als het falen van een  regering of partij aangetoond kan worden heeft een kwestie gegarandeerd nieuwswaarde voor de waakhonden van de democratie, maar als zoiets gebeurt is het gelukkig ‘nieuws’. Een afwijking van de norm.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Databloggen met Sargasso

DATA - Dutch Open Data LabDe wereld draait op data. Nog nooit werd er zoveel data geproduceerd als nu: iedere twee dagen net zoveel als zo’n beetje de hele twee millennia ervoor. De kunst is om eerst informatie en dan kennis uit die data te halen. Bedrijven schrapen internet af en spitten hun klantbestanden door om nieuwe verkoopkansen te vinden en processen te stroomlijnen. Overheden gebruiken enorme publieke (en steeds vaker private) databanken om beleid van een feitelijke basis te voorzien.

Ook de journalistiek – en in het verlengde daarvan de blogosfeer – ontdekt langzaamaan de kracht van data, zoals de onthullingen van WikiLeaks duidelijk maken. In grote gegevensbestanden zitten verhalen verborgen. Over declaratiegedrag van politici. Over wie kent wie in de bovenlaag van het Nederlands bedrijfsleven en openbaar bestuur. Over nieuwe trends in criminaliteit, drank -en drugsgebruik, vervuiling, armoede. Wie de data heeft, kan overheden en bedrijven onder de loep nemen en dus controleren.

Daarnaast worden de technieken om die gevonden informatie aantrekkelijk te presenteren steeds laagdrempeliger. Met een gratis visualisatieprogramma timmer je op je zolderkamer zo een prachtige interactieve infographic in elkaar. Sommige datarepresentaties zijn ware kunstwerken die in een oogopslag een goed verhaal kunnen vertellen. En soms kun je op humoristische wijze een punt maken.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Open Up Overheid!

DATA - Vandaag een gastbijdrage van Noor Huijboom en Bas Kotterink, werkzaam bij TNO. De bijdrage stond eerder in NRC Handelsblad.

open ramenIn zijn recente boek Je hebt het niet van mij, maar… pleit Joris Luyendijk voor meer openheid over contacten tussen lobbyisten en ambtenaren. Zelf onthulde hij deze week dat minister Hillen (Defensie, CDA) bij zijn aantreden had verzwegen dat hij tot voor kort betaald advies gaf aan een sigarettenfabrikant.

Wij zijn het eens met Luyendijks oproep. Terwijl internationaal meer transparantie de trend is, blijven Nederlandse overheidsinstellingen relatief gesloten. De regeringen van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Australië houden zelfs een wedloop: wie publiceert de meeste overheidsdata online?

Regeringen noemen diverse motieven voor hun beleid van openheid. Ten eerste kunnen overheidsdata worden gebruikt om de overheid te controleren. In de Verenigde Staten zijn er talloze initiatieven, bijvoorbeeld de website followthemoney.org, met informatie over politieke donaties. Met één druk op de knop wordt duidelijk dat Tim James, Republikein in Alabama, vooral wordt gesponsord door makelaars en democraat Jim Folsom door advocaten. In Groot-Brittannië organiseerde The Guardian een grootschalig onderzoek naar declaratiepraktijken van politici, met behulp van een onlineapplicatie en toegang tot overheidsdata.

Op de tweede plaats kunnen ondernemers met overheidsdata nieuwe digitale diensten ontwikkelen – om een gratis parkeerplek te vinden, te zien of een product is afgekeurd of om de wachttijd bij een loket te raadplegen. De Europese Commissie becijferde al in 2006 dat de economische baten van dit soort nieuwe diensten kunnen oplopen tot 44 miljard euro per jaar in Europa.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende