Duitse coalitie vecht door

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz verscheen deze week in de Bondsdag met een ooglapje en beschadigd gezicht ten gevolge van een val tijdens het joggen. 'Ik kijk uit naar de memes' zei hij. Het beeld past goed bij alle verhalen over de moeizame verhoudingen binnen zijn coalitie van sociaaldemocraten, groenen en liberalen halverwege de rit. Scholz heeft het niet makkelijk als scheidsrechter tussen zijn groene en liberale ministers. Het ene conflict volgt op het andere. Maar Scholz blijft positief gestemd. Na de 'heidagen' van zijn kabinet op een kasteel bij Berlijn, vorige week, wees hij op de behaalde resultaten zoals het voordelige treinkaartje voor regionaal vervoer en de snelle installatie van LPG-terminals na het wegvallen van Russisch aardgas. Bij de begrotingsbehandeling presenteerde hij woensdag zijn Pakt für Deutschland, een plan om de bureaucratie te verminderen en urgente projecten zoals de woningbouw te kunnen versnellen. Scholz vindt het de hoogste tijd om Duitsland wendbaarder en moderner te maken en bureaucratie te bestrijden. Het idee is dat de verschillende overheidsorganisaties beter op elkaar afgestemd worden en sneller gaan werken. Wetgeving rond ruimtelijke ordening moet vereenvoudigd worden. Ook wil hij meer digitaliseren. Bouwvergunningen moeten online aangevraagd kunnen worden. “Burgers zijn deze stilstand beu. En dat ben ik ook,” zei Scholz. Opvallend was zijn uitval naar de AfD: “De grote meerderheid van burgers weet dat het zelfverklaarde ‘alternatief’ in feite een sloopploeg is - een sloopploeg voor ons land.” Onvrede over immigratie De coalitie, maar ook de christendemocratische oppositie, heeft nog geen goed antwoord gevonden op de gestegen populariteit van de rechtse Alternative für Deutschland. De partij is in de peilingen groter dan de SPD. In de oostelijke deelstaten stijgen de cijfers tot boven eenderde. De vrees voor invloed van extreem-rechts is groot. Inlichtingendiensten houden de partij in het vizier. Maar de AfD profiteert van het afnemend vertrouwen van burgers in de overheid. Het gevaar, schrijft Springer directeur Mathias Döpfner, zit er in dat 'de partij zich met wrok en angst voedt, woede, haat en afgunst exploiteert en samenzweringstheorieën stimuleert  niet alleen om de top aan te vallen, maar ook buitenlanders, Joden, de LGTBQ+-gemeenschap of zo ongeveer iedereen die als anders kan worden beschouwd.' Pogingen om potentiële AfD-stemmers er van te overtuigen dat zij nieuwe nazi's binnenhalen zijn tot nu toe mislukt. Het wordt tijd om hun ongenoegen eindelijk eens serieus te nemen, schrijft Döpfner. Het grootste probleem is het immigratiebeleid. Duitsland heeft immigranten nodig, maar op de eerste plaats mensen die iets voor de economie van het land kunnen betekenen. Asielzoekers uit oorlogsgebieden moeten worden opgevangen. Maar de opvang moet volgens hem anders. Zet mensen meteen aan het werk, adviseert hij, leer ze de taal en de lokale waarden en normen - en wie niet wil moet zo snel mogelijk worden uitgezet 'Het huidige immigratiebeleid van Duitsland is disfunctioneel. De meeste politici en journalisten zijn zich hiervan volledig bewust, maar ze zullen het gewoon niet hardop zeggen. En het enige wat dit doet is de AfD versterken, evenals andere groepen links en rechts die geen echt respect voor de democratie hebben.' Döpfner raakt een gevoelige snaar met dit laatste punt. Het publieke debat in Duitsland is nog steeds uiterst voorzichtig, en angstig politiek correct. Wie daar niet in mee gaat voelt zich al snel buitengesloten. Dat voedt extreemrechtse groepen op het internet waarin kritische geluiden langzaam maar zeker worden omgevormd tot AfD standpunten, of erger. Een effectief antwoord op deze ontwikkeling blijft uit, de polarisatie groeit. Döpfners agenda Opmerkelijk in dit verband is de oppositie van Springer directeur Döpfner tegen Europese wetgeving inzake vrijheid van de media. Het oorspronkelijk wetsontwerp is sterk afgezwakt onder invloed van Duitsland. De Duitse delegatie zou zijn gezwicht voor bezwaren van Döpfner die de lobby van Europese uitgevers tegen de wet aanvoerde. Het bezwaar zou zijn dat deze wetgeving de beslissingsruimte voor uitgevers te veel beperkt, onder meer ten gunste van de inbreng van journalisten. Directeur Schröder van de Europese van Journalisten: ‘Media-eigenaren lijken nogal bang te zijn dat journalisten het zullen overnemen, of iets dergelijks.’ Daarnaast hebben de lidstaten bij de behandeling van het wetsontwerp in juni aangegeven dat zij een algemene uitzondering willen behouden voor het gebruik van toezicht op journalisten voor ‘nationale veiligheidsdoeleinden’. De invloed van Springer's directeur op de standpunten van de Duitse delegatie zou te maken kunnen hebben met de vrees in politieke kringen voor de macht van Springer's roddelblad Bild. 'Hem niet tot vijand willen maken is, volgens velen, een kwestie van gezond politiek instinct', schrijft FTM. Döpfner heeft een eigen politieke agenda, zoals Die Zeit openbaarde. Bij de verkiezingen van 2021 gaf hij met Bild de liberale FDP een steuntje in de rug. Nu remt de kleinste coalitiepartner van de regering-Scholz steevast het groene en sociale beleid dat SDP en Groenen voorstaan. En blijft de coalitie alleen in stand dankzij het bemiddelend werk van de scheidsrechter met het lapje. 

Foto: OSCE Parliamentary Assembly (cc)

De nieuwe tijd van Olaf Scholz en wat hij ons daarover niet vertelt

ANALYSE, LONGREAD - De Duitse bondskanselier Olaf Scholz schreef een artikel voor Foreign Affairs, getiteld Die globale Zeitenwende. Het is te prijzen dat een politiek leider z’n geopolitieke inzichten met het publiek deelt, maar wat vertelt het stuk ons? En wat niet? De ondertitel verraad meer angst dan leiderschap.

The Global Zeitenwende – How to Avoid a New Cold War in a Multipolar Era, luidt de volledige titel van de hier gebruikte Engelse vertaling. De aanleiding is natuurlijk de oorlog van Rusland tegen Oekraïne. Hij plaatst het conflict echter in een bredere context van drie decennia aan geopolitieke en geo-economische veranderingen. Daarbij komen ook de Europese Unie, China, de Verenigde Staten, democratieën en wereldordes langs.

Scholz is de leider van het grootste land in Europa wat betreft bevolking en economie, met vaak een toonaangevende stem. Alleen al daarom verdient zijn uiteenzetting, die ik paragraafgewijs heb proberen samen te vatten, onze aandacht. Op een paar punten, die vooral te maken hebben met de positie van Duitsland in deze oorlog, ga ik verder in. Aan die positie is overigens niets waarmee het de toon aangeeft, we mogen blij zijn als onze oosterburen de melodie volgen.

Scholz samengevat

De wereld aanschouwt een nieuwe tijd, gemarkeerd door de Russische oorlog tegen Oekraïne. Het roept volgens Scholz de centrale vraag op, hoe wij als Europeanen en als Europese Unie, onafhankelijk kunnen blijven in een multipolaire wereld.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: tacowitte (cc)

Duitse steun aan Oekraïne blijft omstreden

Wapenfabrikant Rheinmetall heeft zestien nieuwe pantservoertuigen klaar staan, maar de Duitse regering aarzelt met de toestemming voor export in afwachting van de instemming van andere westerse landen met deze levering. ‘Geen enkel land heeft tot nu toe westerse pantserwagens of gevechtstanks geleverd en we hebben met onze partners afgesproken dat we het niet alleen zullen doen,’ verklaarde de Duitse minister van Defensie Christine Lambrecht afgelopen maandag. Het leidde net als eerder dit jaar tot afkeurende reacties van de Oekraïense ambassadeur en van tal van Duitse politici, ook van coalitiepartner De Groenen. ‘Westerse wapensystemen kunnen in de oorlog in Oekraïne de doorslag geven’, volgens de co-voorzitter van de Groenen Ricarda Lang. Premier Olaf Scholz meent dat de wapens die Duitsland tot nu toe geleverd heeft een beslissende rol hebben gespeeld bij de recente opmars van de Oekraïense troepen.

Scholz had deze week telefonisch contact met Poetin. Volgens een persbericht van de Duitse regering heeft de premier ‘er bij de Russische president op aangedrongen om zo snel mogelijk een diplomatieke oplossing te vinden, gebaseerd op een staakt-het-vuren, een volledige terugtrekking van de Russische troepen en respect voor de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne. De kanselier benadrukte dat verdere Russische annexatiebewegingen niet onbeantwoord zouden blijven en onder geen enkele omstandigheid zouden worden erkend’. Poetin heeft voor zover bekend geen enkel teken gegeven dat Rusland hier op in zou willen gaan. Hij had wel een boodschap over de stokkende gasleveringen. Volgens het Russische persbureau TASS heeft Poetin Scholz duidelijk gemaakt dat Rusland een betrouwbare leverancier van energiebronnen is en blijft, dat het aan al zijn contractuele verplichtingen voldoet, en dat onderbrekingen van de leveranties worden veroorzaakt door anti-Russische sancties die het onderhoud ervan belemmeren.

Foto: campact (cc)

Duitsland in tweestrijd

De Duitse regering heeft zich aangesloten bij de NAVO-bondgenoten die Oekraïne zware wapens gaan leveren. Het leidde tot een heftig en geëmotioneerd publiek debat in het land dat tot voor kort geen wapens leverde aan conflictgebieden. Uit de peiling Deutschlandtrend blijkt dat Duitsers verdeeld zijn over de kwestie. 45 Procent van de ondervraagden is voor het leveren van zware wapens aan Oekraïne, maar hetzelfde percentage (45 procent) is tegen. Vooral de aanhang van de SPD is verdeeld. De Bondsdag stemde met grote meerderheid vóór.

Een open brief aan Scholz

In een open brief aan bondskanselier Scholz heeft een aantal intellectuelen en kunstenaars, onder wie de schrijvers Alice Schwarzer, Juli Zeh en Martin Walser, gepleit voor een koers gericht op een wapenstilstand en beëindiging van de oorlog. ‘De regering mag niet denken dat de verantwoordelijkheid van een escalatie alleen bij de oorspronkelijke agressor ligt en niet ook bij degenen die hem een motief geven voor escalatie’, stellen de briefschrijvers. Ze menen dat er in de oorlog in Oekraïne twee grenzen zijn bereikt.De eerste is de acute dreiging van een atoomoorlog.

De levering van grote hoeveelheden zware wapens zou Duitsland zelf tot oorlogspartij kunnen maken. En een Russische tegenaanval zou dan de aanleiding kunnen zijn voor hulp op grond van het NAVO-verdrag en daarmee het onmiddellijke gevaar van een wereldoorlog. De tweede grens is de mate van vernietiging en menselijk lijden onder Oekraïense burgers. Zelfs legitiem verzet tegen een agressor komt daartegenover op een bepaald moment in een ondraaglijke wanverhouding.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.