De strijd tegen SLAPP

SLAPP staat voor 'strategische rechtszaken tegen publieke participatie' (in het Engels strategic lawsuits against public participation). Dat zijn uitputtende rechtszaken tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers of wetenschappers die vermogende personen of bedrijven aanspannen met als voornaamste doel hen het zwijgen op te leggen. De gedaagden zijn onrecht, corruptie of mensenrechtenschendingen op het spoor gekomen waarvoor zij in het algemene belang de publiciteit opzoeken. De aanklagers vrezen voor hun reputatie en de aantasting van hun private belangen. Ze hebben geld genoeg om daar kostbare advocatentijd tegen in te zetten en dreigen met enorme boetes en de betaling van huizenhoge proceskosten. De meeste aangeklaagden zitten niet in die positie en kunnen dat risico niet nemen. Daarom haken ze af en kiezen ze er voor niets meer te publiceren, feiten ongenoemd te laten of  conform de eisen te rectificeren. Dergelijke rechtszaken kunnen op anderen een chilling effect hebben. Wie onrecht wil onthullen zal eerder gaan nadenken over de risico's op een SLAPP. Dat schaadt de openheid en de participatie in het publieke debat. Een recent aangespannen rechtszaak tegen het FD heeft veel weg van een dergelijke poging om de pers te muilkorven. De Nederlandse grootaandeelhouder van handelsonderneming B&S Blijdorp heeft het FD gedagvaard vanwege berichten over mogelijke ontduiking van de sancties tegen Iran en het niet informeren van andere aandeelhouders. Op de achtergrond speelt een conflict met een Iraanse zakenman die marmergroeven exploiteert. Blijdorp vordert naast rectificatie en verwijdering van de artikelen een verklaring van de rechter dat het FD onrechtmatig heeft gehandeld. Aan immateriële schade vordert hij € 150.000; de materiële schade zou in een nadere procedure moeten worden berekend. Het Persvrijheidsfonds van de NVJ staat achter de journalisten en roept de rechter op om deze zaak te beschouwen als een zogenaamde “SLAPP-zaak” en de vorderingen zo snel mogelijk af te wijzen. Europese Raad verzwakt anti-SLAPP regelgeving In de Europese Raad hebben de lidstaten vorige maand een gemeen­schappelijk standpunt bereikt over een voorstel voor een anti-SLAPP Directive van de Europese Commissie. De Europese Journalistenfederatie is erg teleurgesteld over het standpunt van de Raad. Het oorspronkelijke voorstel van de Commissie dat ook de instemming heeft van het parlement zou tot een betere bescherming van journalisten leiden. De lidstaten, waaronder Nederland, hebben het voorstel sterk verzwakt uit vrees voor het beeld dat Brussel zich te veel met de nationale rechtspraak bemoeit. Het wetsontwerp moet nu zoals gebruikelijk uit onderhandeld worden in een tripartite overleg met de Commissie, de Raad en het parlement. De erfenis van Daphne Caruana Galizia Een ervaringsdeskundige op het gebied van SLAPP-zaken is Andrew Caruana Galizia, de zoon van de Maltese journalist Daphne Caruana Galizia, (foto) die in 2017 bij een bomaanslag om het leven kwam. Zij was op het spoor van gevallen van corruptie in de regering van Malta met vele internationale vertakkingen, onder andere blootgelegd in de Panama Papers. Haar publicaties leidden tot tientallen rechtszaken van aangeklaagde politici. Andrew en zijn vader ‘erfden’ die zaken nadat zij was vermoord. Ze waren duidelijk bedoeld om haar het zwijgen op te leggen. Een van de politici die negentien zaken tegen Daphne had aangespannen had haar een keer opgebeld, niet om over een eventuele rectificatie te praten, maar puur om haar te bedreigen. ‘Ik kan dit doen, dus doe ik het’, had hij gezegd. Ze zou om te beginnen zeven duizend euro moeten betalen, daarnaast de kosten voor de advocaten die hoog kunnen oplopen, want de tegenpartij is er op uit de rechtszaak eindeloos te rekken. Het gaat er hen niet om te winnen, hun zaak is effectiever als die nooit stopt, zegt Andrew in een podcast van Politico. Het enige doel is de journalist te stoppen. Maar dat deed zijn moeder niet. 'De Commissie is creatief geweest' Andrew betreurt het ook dat de Raad het oorspronkelijke voorstel van de Commissie ernstig verzwakt heeft door alle binnenlands spelende rechtszaken uit te sluiten. In het Commissievoorstel stond dat alles dat de EU en de interne markt raakt onder de nieuwe regelgeving zou vallen. Een creatieve oplossing, vindt Andrew. Veel zaken tegen Caruana Galizia konden gelinkt worden aan het verstoren van de interne markt. Door witwassen bijvoorbeeld. Maar als alle zaken tussen partijen uit hetzelfde land van de nieuwe regels uitgezonderd worden, dan blijft er niet veel meer over. In lidstaten met een degelijk rechtsstelsel hoeft dat niet direct een probleem te zijn, maar niet alle lidstaten voldoen aan dat vereiste. Een ander punt waarop de lidstaten het oorspronkelijke voorstel willen afzwakken betreft de mogelijkheid voor een rechter om een SLAPP-zaak niet in behandeling te nemen omdat het overduidelijk is dat het nooit tot veroordeling van de journalist zal leiden. Zoals in het geval van de zaak van de Nederlandse ondernemer Blijdorp tegen het FD. De krant heeft alle bewijzen in handen en gepubliceerd dat hij scheef zit. Hier is duidelijk ‘sprake van een machtige ondernemer die de juridische weg kiest om een medium en haar redactie stil te krijgen en verdere publicaties te beletten’, schrijft het Persvrijheidsfonds. Zo’n zaak moet je direct van de rol kunnen halen. De Raad heeft echter een ingeperkte definitie van 'ongegronde gevallen' voorgesteld en beroep tegen beslissingen op dat punt geschrapt. Andrew Caruana Galizia die trouw blijft aan de inzet en de intenties van zijn moeder hoopt dat het Europees Parlement straks hard gaat onderhandelen om er een effectieve SLAPP-Directive uit te slepen. Tegen de corruptie en voor de persvrijheid. Thema’s die volgend jaar in de campagne voor de Europese verkiezingen ongetwijfeld een rol gaan spelen.

Foto: Fibonacci Blue (cc)

Recht op abortus onder druk

De Verenigde Staten zijn in veel opzichten toonaangevend voor Europa. Al heel lang en met instemming van een meerderheid van de bevolking. Het terugdraaien van het recht op abortus door het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft hier daarom nu de angst gevoed dat ook in Europa een terugslag mogelijk is. Er wordt weer gedemonstreerd met de meer dan vijftig jaar oude leuze ‘Baas in eigen buik’. Het Europarlement heeft gisteren een motie aangenomen met een pleidooi om het recht op abortus in de EU veilig te stellen. Het parlement dringt er bij de lidstaten op aan ‘abortus uit het strafrecht te halen en belemmeringen voor veilige en legale abortus en voor de toegang tot seksuele en reproductieve gezondheid en rechten weg te nemen en te bestrijden’. In de motie, die met 324 stemmen voor, 155 tegen en 38 stemonthoudingen werd aangenomen, verzoekt het parlement het recht op abortus op te nemen in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.

Malta

Voor EP-voorzitter Roberta Metsola is dit een lastig dossier. Ze heeft zich bij haar verkiezing geconformeerd aan het EU-standpunt, maar houdt zich voor het thuisfront op de vlakte. Malta, haar thuisland, is het enige land in Europa waar abortus onder alle omstandigheden nog steeds is verboden. Dokters die vrouwen helpen met een abortus worden behandeld als criminelen. Politici die pleiten voor verandering van de wet kunnen een verdere carrière wel vergeten. Dat geldt ook voor de progressieve partijen zoals de Groenen en de Sociaaldemocraten waar Metsola toe behoort. Het verbod heeft er onlangs toe geleid dat dokters weigerden hulp te verlenen aan een Amerikaanse vrouw die in de zestiende week van haar zwangerschap werd geconfronteerd met bloedingen die haar het leven had kunnen kosten. Ze werd uiteindelijk overgebracht naar Mallorca om daar een abortus te ondergaan.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rana Ayyub wint Free Press Award

VERSLAG - Minister Stef Blok heeft vrijdag in het Vredespaleis in Den Haag de Free Press Award voor de moedigste en meest vasthoudende journalist van het afgelopen jaar uitgereikt aan de Indiase journaliste Rana Ayyub (Foto v.l.n.r. Stef Blok, Rana Ayyub en moderator Aldith Hunkar).

Rana Ayyub heeft zich onderscheiden door haar moed en vasthoudendheid. Ze onthulde de betrokkenheid van de regering-Modi bij buitengerechtelijke moorden die werden gepleegd op protesterende moslims. Sinds het verschijnen van haar boek over deze zaak wordt Rana via social media, haar telefoon en email continue met de dood en verkrachting bedreigd.

De Nigeriaan Kemi Busari kreeg de Newcomer of the Year-Hans Verploeg Award. Busari (22), ging undercover en onthulde fraude en afpersing bij het uitgeven van paspoorten. Zijn publicaties leidden tot een verbod op contante betaling bij de uitgifte van paspoorten.

De Nederlandse radiomakers Mijke van Wijk en Mirjam van Biemen wonnen de Best Report Award met hun documentaire over de Nederlander Tim Boekhout van Solinge die in het Braziliaanse Amazonegebied  strijdt voor behoud van het tropische regenwoud.

Speciale gasten op de bijeenkomst in het Vredespaleis waren Paul Caruana Galizia uit Malta, zoon van een vorig jaar bij een bomaanslag omgekomen journaliste, en Martin Turcek uit Slowakije, collega van Ján Kuciak die in februari met zijn vriendin Martina Kušnírová in koelen bloede werd vermoord. De Nederlandse journalisten Jeroen Akkermand (RTL) en Paul Vugts (Het Parool) kwamen ook aan het woord.

Foto: Eduard Marmet (cc)

Europa verkoopt paspoorten en verblijfsvergunningen

ELDERS - Rijke immigranten hebben geen moeite zich in Europa te vestigen.

‘Gouden Visa’-programma’s geven vermogende buitenlanders de kans op een Europees paspoort of een verblijfsvergunning in ruil voor een forse investering in een van de lidstaten. Zo verkopen Oostenrijk, Bulgarije, Cyprus en Malta paspoorten. Malta, Cyprus, Bulgarije, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Letland, Luxemburg, Nederland, Portugal, Spanje, en het Verenigd Koninkrijk leveren verblijfsvergunningen aan grote investeerders. Volgens een deze week gepubliceerd rapport van Transparancy International en Global Witness is het een miljardenbusiness. In de afgelopen tien jaar is er met de ‘gouden visa’ 25 miljard euro geïnvesteerd in Europese landen.De prijzen voor de paspoorten en verblijfsvergunningen lopen uiteen van 250.000 euro (Griekenland) tot 10 miljoen (Oostenrijk). Spanje, Hongarije, Letland, Portugal en het Verenigd Koninkrijk hebben op deze manier elk meer dan 10.000 rijke buitenlanders een verblijfsvergunning verleend. Cyprus verkocht ruim 3000, Malta meer dan 2000 paspoorten. Voor zover bekend komen de meeste begunstigden uit China en Rusland.

Het ‘nieuwste statussymbool’

Landen die op deze wijze immigranten verwelkomen tonen zich weinig kieskeurig over de herkomst van het geld. Malta, naast Cyprus en Griekenland een populair land voor Russische oligarchen, verleende het staatsburgerschap aan Pavel Melnikov, de Russische baas van een Fins vastgoedbedrijf dat gebruikt werd voor het witwassen van 10 miljoen euro. De naam van de Rus is onthuld door Matthew Caruana Galizia, zoon van de Daphne Caruana Galizia, de journalist die een jaar geleden bij een bomaanslag om het leven kwam. Zij had eerder onthuld hoe rijke Russen werden verleid om het Maltese staatsburgerschap te kopen, nog voordat het parlement de wet die dit mogelijk moest maken had goedgekeurd. De paspoortverkoop was het resultaat van een intensieve lobbycampagne van het bedrijf Henley & Partners (global leader in residence and citizenship planning) dat een gewillig oor vond bij de sociaaldemocratische premier Joseph Muscat.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: European People's Party (cc)

Europese familiebanden

ELDERS - Europese politieke partijen beschermen hun dissidente leden.

Votewatch registreert alle stemmingen in het Europese Parlement. Wie voor is en wie tegen, wie zich onthouden heeft en wie afwezig was, alle 751 parlementsleden zijn op de voet te volgen. Beter en eenvoudiger dan de leden van de Nederlandse Tweede Kamer. Zo zien we bijvoorbeeld dat de meeste leden van de Groenen en de GUE/NGL groep (SP, Die Linke) begin mei tegen een motie hebben gestemd waarin werd opgeroepen de presidentsverkiezingen in Venezuela van afgelopen zondag uit te stellen totdat aan alle internationale voorwaarden zou zijn voldaan. De Nederlandse Groenen Eickhout en Sargentini onthielden zich van stemming.

Votewatch analyseert ook de data van alle stemmingen om trends in de besluitvorming te kunnen ontdekken. Zo bracht het aan de hand van een reeks van stemmingen de verdeeldheid in kaart inzake de houding van de EU tegenover het Midden-Oosten. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat de grootste partij, de EPP (Europese Volkspartij van Christendemocraten met o.a. het CDA), goede relaties met Saoedi-Arabië wil onderhouden en daarom tegen een verbod op wapenleveranties aan dit land stemt.

Een recent rapport van Votewatch gaat over de houding van verschillende fracties tegenover landen die op een of meer punten handelen tegen de Europese waarden, wetgeving of procedures. Europese politieke partijen zijn allemaal los-vaste verbanden van nationale partijen. Binnen die verbanden blijkt de onderlinge loyaliteit een belangrijke rol te spelen. Een EP-fractie roept een land dat de regels overtreedt minder snel op het matje als de regering gevormd wordt door leden uit de eigen groep. Dat blijkt uit stemmingen over Hongarije, Polen en Malta.

Foto: European Council (cc)

Onderzoek vermoorde Maltese journalist wordt voortgezet

ELDERS - In het Daphne-project hebben achttien mediabedrijven uit vijftien landen zich verbonden om het onderzoek voort te zetten van Maltese journalist Daphne Caruana Galizia, die in oktober door een bomaanslag werd vermoord .

In reactie op de start van het project dinsdag j.l. hebben Europese politici van verschillende partijen de Maltese regering opgeroepen het onderzoek naar de achtergronden van de moord te verbreden. Tot nu toe zijn drie verdachten gearresteerd en wordt een proces tegen hen voorbereid. Zij ontkennen elke betrokkenheid. Een van hen zou gezien zijn in een bar met Chris Cardona, de minister van economie. Om dit verder uit te zoeken werd een parlementszitting woensdag j.l. verdaagd. Een gedetailleerd verslag van wat er op de 16e oktober vorig jaar gebeurde staat in Die Zeit een van de kranten die deelneemt aan het Daphne-project.

Caruana Galizia was corruptie en witwaspraktijken op het spoor die verder reiken dan het eiland Malta, de kleinste EU-lidstaat, en die ook verband houden met de onthullingen in de Panama papers. Het Europese parlement heeft bijzondere belangstelling getoond voor de zaak en stuurde een delegatie naar Malta. Ana Gomes, het Portugese Europarlementslid, dat de delegatie leidde roept de Maltese politie nu op de bedreigingen die Caruana Galizia zelf vlak voor de moord meldde in een interview serieuzer te nemen. The Guardian, ook actief in het Daphne-project, publiceert een audio-opname waarop de journalist de situatie vlak voor haar dood beschrijft.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Dennis Jarvis (cc)

Vermoorde journalist vermoedde ‘Ndrangheta in Slowakije

ELDERS - Slowakije is begin deze week opgeschrikt door een brute moord op een onderzoeksjournalist en zijn vriendin. Was dit het werk van de Italiaanse mafia?

Ján Kuciak (27) en zijn partner Martina Kušnírová zijn afgelopen weekend in hun huis in Velka Maca, veertig kilometer ten oosten van Bratislava, om het leven gebracht. Kuciak werkte voor de website Aktuality.sk. Het hoofd van de politie verklaarde op een persconferentie dat de moord waarschijnlijk  verband houdt met de onderzoeksjournalistiek van Kuciak. De journalist publiceerde over belastingfraude in de bouwwereld, waarbij Ladislav Bašternák was betrokken, een vriend van politici van de regerende SMER-SD partij.

‘Afschuwelijk dat zoiets in Slowakije kan gebeuren’, schreef president Andrej Kiska op zijn Facebook site. Premier Fico (SMER-SD) veroordeelde de moord als een aanval op de vrije pers en de democratie in zijn land. En zo waren er meer geschokte en  voorspelbare reacties van de autoriteiten die verzekerden dat er een diepgaand onderzoek zal plaatsvinden en dat de schuldigen zullen worden gestraft.

Het meest geschokt waren de collega’s van Kuciak. Onderzoeksjournalisten zijn veel tegenwerking gewend in Slowakije, inclusief het gebruik van geweld en het in brand steken van auto’s, maar een moord is nog niet eerder voorgekomen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Malta jaagt op migranten

ELDERS - Vogelbeschermers roepen Malta op de traditionele vogeljacht in het voorjaar te staken.

Op Malta vindt morgen een uniek referendum plaats. Onderwerp: de afschaffing van het recht van jagers om in het voorjaar vogels te kunnen schieten die op trektocht van Afrika naar het Europese vasteland de rots in de Middellandse Zee gebruiken voor een rustpauze. Het referendum is een initiatief van een groot aantal milieuorganisaties en Alternattiva Demokratika, de Maltese groene partij. De polls voorspellen grote verdeeldheid.

Malta gebruikt tot nu toe een gaatje in de Europese wetgeving, die de jacht op beschermde vogels verbiedt.  Gedurende drie weken in april is op Malta de jacht op tortelduiven en kwartels toegestaan. De vogels wordt afgeschoten voor consumptie. Maar ze worden ook opgezet en bewaard. In de praktijk worden naast de genoemde soorten heel veel meer migrerende vogels afgeschoten of op z’n minst afgeschrikt door de schietgrage Maltezen. Veel op het Europese vasteland zeldzame vogelsoorten worden zo met uitsterven bedreigd. Bij twee rondes  “ammestie” zijn door jagers meer dan een half miljoen opgezette beschermde vogels aangegeven.

Op de Europese tortelduif mag in acht Europese landen gejaagd worden. Alleen in Malta is de jacht ook in het voorjaar tijdens het broedseizoen toegestaan. Dat bedreigt niet alleen de kwartel en de tortelduif waarvan het aantal sinds 1970 met 70% is gereduceerd, maar ook de kerkuil, de torenvalk en de slechtvalk. In 2008 en 2009 toen er niet gejaagd mocht worden zijn opnieuw diverse broedende vogels gevonden, maar die zijn daarna weer verdwenen toen de  voorjaarsjacht mocht worden hervat.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

100.000 Europeanen willen Malta uit de euro

Het is hoog tijd om de zachte buik van Europa eens stevig aan te pakken, om in Rommeliaanse termen te spreken. En om die abs voor de meimaand strak te krijgen moet er gesnoeid worden. Griekenland, Portugal en Spanje verneuken dat numismatisch bindmiddel waar wij onze mooie gulden voor hebben opgeofferd. De conclusie is helder, zegt Königineuropeër Merkel: de voorwaarden voor toetreding zijn dezelfde als de voorwaarden voor uittreding. En what comes in must once come out, lijkt aan de onderkant des te harder te gelden.

Maar terwijl de mainstream dagelijks bericht over de diplomatieke reisjes waarmee Papandreou junior jarenlang structureel liegen over de Griekse cijfers meent weg te wuiven wordt de rest van de Mediterrannée nog wat over het hoofd gezien.

Jazeker, Malta.

Het hoogst haalbare voor een petitie is te inspireren tot een enkele nieuwskop in de obscuurste hoekjes van de blogosfeer. Bij deze. Vogelbescherming laat weten dat maar liefst 100.000 Europeanen – waaronder 13.000 Nederlanders – het klompje geologisch Afrika uit de eurozone willen zetten. Tenminste, dat zullen we maar veronderstellen als ‘afdoende maatregel’. Het is eenmaal terecht een ‘land’ als Malta net zo aan te pakken als Cyprus, dat voortduring van z’n eigen EU-avontuur eerder aan naleving van de vogelbeschermplannen had opgehangen.