Spoken uit het verleden en kwaliteit van advies

Een van de belangrijkste punten van discussie bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet zal de hoogte van de bezuinigingen zijn. Als campagnes een maat zijn voor het beleid dat we van de nieuwe regering kunnen verwachten, zal er zeker fors bezuinigd worden. De meningen onder economen over de noodzaak van bezuinigingen zijn verdeeld. Al eerder heb ik geschreven over de neiging van de politiek om te pleiten voor bezuinigingen: het is een diepgewortelde behoefte van de mensen om te denken dat je bittere medicijnen moet slikken om weer beter te worden. Zo beweert niemand minder dan de president van de Europese Bank, Jean-Claude Trichet, dat bezuinigen helemaal niet slecht is voor herstel van de economie: As regards the economy, the idea that austerity measures could trigger stagnation is incorrect.(...) I firmly believe that in the current circumstances, confidence-inspiring policies will foster and not hamper economic recovery, because confidence is the key factor today. Ook zijn collega's in Nederland beweren het zelfde: nu moeten we snel bezuinigen om het vertrouwen weer terug te winnen en om te voorkomen dat we later de oplopende schulden niet meer terug kunnen betalen. Het lijkt er op dat de politiek op hoog niveau naar deze economen luistert. Zo is op de G20 onlangs besloten dat de deelnemende landen moeten gaan bezuinigingen.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gaan Obama’s nieuwe bankmaatregelen helpen?

Obama tijdens de inauguratie (Foto: Flickr/Kaptain Krispy Kreme)

President Obama lijkt na een jaar eindelijk klaar om de banken aan te pakken. Ongetwijfeld aangespoord door berichten over nakende miljardenbonussen en een pijnlijk verlies in Massachusetts en om te proberen een nieuwe financial meltdown te voorkomen, stelt Obama een combinatie van maatregelen voor.

In de eerste plaats moeten banken die gered zijn door de overheid een extra belasting gaan betalen. Die moet negen miljard dollar per jaar opleveren. Klinkt leuk, maar gezien de bedragen waar het in de grote banken om draait valt dit in de categorie klein bier.

Zijn tweede maatregel is een heel stuk interessanter. Banken die op enigerlei wijze tegoeden hebben die door de overheid gegarandeerd zijn, mogen die niet gebruiken om mee te handelen. Ongetwijfeld is deze maatregel mede ingestoken met de ervaring van het afgelopen jaar in het achterhoofd, waarin banken toegang hadden tot supergoedkope federale kredieten. Die kredieten gebruikten ze gewoon om uitgebreid te handelen en daarmee enorm grote winsten te halen; winsten waaruit nu bijvoorbeeld de bonussen betaald worden. Om een idee te geven; Goldman Sachs bespaarde zichzelf alleen op die goedkope kredieten een miljard dollar. Ook zorgt de maatregel dat reguliere banken geen tegoeden van hun klanten kunnen gebruiken om geleveraged, dus in combinatie met forse externe gelden, allerlei deals te doen. Een verstandige maatregel zou je dus op het eerste gezicht zeggen.

Hoe begon de crisis?
Maar als je terugkijkt op de financiele crisis, dan waren de eerste banken die er last van kregen de investment banks. Eerst Bear Stearns, die op de rand van faillissement overgenomen werd en vervolgens Lehman Brothers, die wel volledig onderuit ging. Nadat ook Merrill Lynch overgenomen werd, waren Morgan Stanley en Goldman Sachs uiteindelijk de enige twee die de shake out overleefden. Het interessante is dat de investment banks banken waren die geen reguliere spaarders hadden. De facto hadden zij helemaal geen door de overheid gedekte tegoeden. Zij zouden dus onder de nieuwe regels net zo vrolijk kunnen blijven handelen. Een investment bank kan dus ook met deze nieuwe regel zomaar aan het begin van een nieuwe financiele crisis staan.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Adam Smith is terug

Adam Smith (Foto: Flickr/surfstyle)

Het kapitalisme mag dan uit de mode lijken, volgens The New York Times is Adam Smith helemaal terug van weggeweest. Keynes and zijn apostel Paul Krugman worden reeds onder vuur genomen en de enige twijfelachtige eer die hen toekomt is dat de ‘Grote Recessie’ waarschijnlijk geen Grote Depressie wordt. Ondertussen zit de Amerikaanse staat opgescheept met een stuntelige verzameling halve staatsbedrijven en een torenhoge schuld. Maar, “Big Goverment heeft ons, wel degelijk, gered!” roept Krugman schamper.

Dan liever terug naar Smith. “Hij was geenszins zo doctrinair een pleitbezorger van de onbelemmerde vrije markt als velen van zijn twintigste-eeuwse aanhangers hem hebben voorgesteld,” beweert econoom Alan B. Krueger. “Hij erkende dat het menselijk beoordelingsvermogen niet onfeilbaar is.” De ‘onzichtbare hand’ die de markt behoort te sturen wordt in The Wealth of Nations welgeteld eenmaal genoemd. Smith geloofde wel degelijk dat er een rol voor de overheid was weggelegd om bijvoorbeeld minimumlonen te garanderen en excessen tegen te gaan. Waar Smith echter niet voor pleitte was een overheid die de markt als zodanig beheert. Dat is precies wat de Keynesianen van na de Tweede Wereldoorlog wel trachtten te bewerkstelligen: door de juiste samenstelling van overheidsuitgaven, regulering en de rentestand te vinden poogde zij de economie aan te sturen om een einde te maken aan werkeloosheid.

“Dit was hoogmoed,” geeft zelfs Krugman toe in zijn boek, The Return of Depression Economics and the Crisis of 2008. De statistische technocraten van Keynes dachten banen te kunnen creëren zonder de inflatie aan te wakkeren. Iedereen die de zeventiger jaren heeft meegemaakt weet wel beter.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hebben we een oorlog nodig?

Geld uit de tijd van de Amerikaanse Burgeroorlog (Foto: Flickr/spongg)

Terwijl iedereen zijn uiterste best doet zich een voorstelling te maken bij de enorme bedragen die overal in het financiële systeem worden gestoken, betoogt de kersverse Nobelprijswinaar Paul Krugman al enige weken op zijn eigen blog dat het niet ver genoeg gaat. Volgens Krugman leert de Grote Depressie ons vooral dat je niet te voorzichtig moet zijn bij het aanzwengelen van de economie. Als je ook maar iets te weinig uitgeeft gebeurt er eigenlijk niets en is het dus weggegooid geld, is zijn redenatie. Dan kan je beter te veel uitgeven. Je gooit dan misschien ook wel geld weg, maar de economie draait tenminste weer. Bovendien kan de Fed in het laatste geval de inflatie die dan optreedt opvangen door de rente te verhogen. Zijn advies: neem het bedrag dat je denkt nodig te hebben en gooi er 50% bovenop. De situatie is zo onzeker dat dat de enige manier is om zeker te weten dat je aan de goede kant van de medaille zit.

Ter rechterzijde klinkt uiteraard behoorlijk wat kritiek op Krugman. Het debat spitst zich vooral toe op de vraag of de New Deal wel of niet geholpen heeft. Nee, zeggen de critici, de economie bleef immers kwakkelen totdat de Tweede Wereldoorlog kwam. Ja, beweert Krugman daarentegen, het hielp wel degelijk, hoewel Roosevelt te angstig was. Hij had harder moeten inzetten. Dat het op een gegeven moment toch weer slechter ging, kwam doordat Roosevelt na een aantal jaar besloot dat hij zijn begroting weer een beetje in balans moest brengen en zijn extra bestedingen terugschroefde. De fragiele Amerikaanse economie ging toen weer finaal onderuit. Uiteindelijk heeft de Tweede Wereldoorlog het land erbovenop geholpen. Hoewel Krugman van mening verschilt met z’n critici over de New Deal maakt dat verder natuurlijk niet zoveel uit. Immers, beiden zijn het eens over het belang van de Tweede Wereldoorlog en wat was dat anders dan een gigantische bestedingsimpuls door de overheid?

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Real men

What I mean, instead, is that know-nothingism ? the insistence that there are simple, instant-gratification, brute-force answers to every problem, and that there?s something effeminate and weak about anyone who suggests otherwise ? has become the core of Republican policy and political strategy. The party?s de facto slogan has become: “Real men don?t think things through”.

Columnist Paul Krugman bespeurt een trend in het denken in de Republikeinse partij, die ook aan deze kant van de Atlantische Oceaan steeds populairder wordt.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.