Solidair met het broedervolk

In Oekraïne vechten huurlingen uit diverse Europese landen. Afgelopen zomer schreef ik over Serviërs die meevochten met de separatisten in het oosten van Oekraïene. De "Volksrepubliek Donetsk" had daarvoor net een speciaal gezantschap geopend in Belgrado. Uit Donetsk rapporteerde het Servische bataljon Jovan Sevic overwinningen op het Oekraïense leger. Het bataljon is vernoemd naar een 18e eeuwse cavaleriecommandant uit Servië die de Russen trouw zwoer bij het vestigen van een autonome provincie in de regio Donetsk onder de naam Slavo-Serbia. De historische banden tussen Rusland en Servië worden in patriottische kringen in het Balkanland nog steeds gekoesterd. De Servische premier Vucic verzocht zijn landgenoten deze zomer dringend om naar huis te komen, want "Servië is geen partij in dit conflict". Het is niet duidelijk of zijn oproep gehoor heeft gevonden, maar veel nationalistische Serviërs zullen het niet met hem eens zijn. En dat geldt voor meer mensen uit de regio. Vorige week riep de Kroatische regering  net als Vucic landgenoten die in Oekraïne vechten op om naar huis te komen. Het gaat om Kroaten die zich hebben aangesloten bij het extreem-rechtse Azov Bataljon dat de separatisten bevecht in het zuiden van het land.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Foto: Dubrovnik [foto van de auteur]

Spoken uit het verleden

ELDERS - De Balkan oorlog van meer dan twintig jaar geleden lijkt geschiedenis vanuit West-Europa gezien. In het voormalige Joegoslavië houden Serven, Kroaten en Bosniërs hun onderlinge conflicten nog steeds levend.

Zondag mogen de Kroaten een president kiezen. In de tweede ronde gaat het tussen de huidige sociaaldemocratische president Ivo Josipovic en de christen-democratische Kolinda Grabar-Kitarovic. De laatste zou de grootste kans hebben om te winnen, volgens politicoloog Puhovski. De sociaaldemocraten hebben de afgelopen periode geregeerd en het land is er volgens velen niet beter van geworden. En van de christen-democraten verwacht Puhovski een grotere opkomst. Grabar-Kitarovic is nu nog assistent van de secretaris-generaal van de NATO. Ze was eerder minister van Buitenlandse Zaken en Europese integratie en heeft haar land zowel de NATO als de EU ingeloodst. In een afgelopen zondag uitgezonden televisiedebat probeerden beide kandidaten elkaar zoals gebruikelijk elkaars reputatie onderuit te halen. Josipovic confronteerde zijn tegenstandster met de corruptie in de regering waar zij deel van uitmaakte. Grabar-Kitarovic viel de sociaaldemocraten aan vanwege hun onmacht om het land uit de crisis te helpen.

Spoken uit het verleden beroerden het afgelopen jaar de Kroatische politiek, schrijft Balkan Insight op de laatste dag van 2014.  Twee oud-medewerkers van de Joegoslavische geheime dienst moesten op aandrang van de EU en na tegenwerking vanuit het parlement uiteindelijk toch aan Duitsland worden uitgeleverd voor de moord op de balling Stjepan Djurekovic in 1983. De Balkan oorlog die tien jaar later na het uiteenvallen van de Joegoslavische Federatie uitbrak is in de rechtszaal nog steeds niet uitgevochten. Kroatië en Servië beschuldigden elkaar bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag van oorlogsmisdaden. Kroatië verdedigde zich in dit proces met verwijzing naar de vrijspraak van Ante Gotovina en Mladen Markac in 2012 door het Joegoslavië Tribunaal.  Generaal Gotovina, die verantwoordelijk wordt gesteld voor de moord op Serviërs in enkele Kroatische regio’s is nog altijd populair bij Kroatische nationalisten (die ook nu nog geen moeite hebben met een mis ter nagedachtenis van de fascist Pavelic) De Serviërs reageerden uiteraard woedend. Twee jaar later zagen we het omgekeerde toen de Servische nationalist Seselj door het Joegoslavië tribunaal om gezondheidsredenen werd vrijgelaten. Hij wreef onmiddellijk zout in de wonde door de inname van de Kroatische stad Vukovar in 1991 door het toenmalige Joegoslavisch leger een ‘bevrijding’ te noemen. De stad is sinds 1998 Kroatisch, maar heeft nog altijd een Servische minderheid. Kroatische veteranen maakten zich het afgelopen jaar druk om het gebruik van cyrillische tekens in de openbare ruimte te verbieden. En zo zal het nog wel een tijdje doorgaan, ook in 2015. Met een uitvoerig onderzoek naar de manier waarop de paramilitaire (terroristische) groep van de Serviër Arkan ontsnapte aan vervolging wegens oorlogsmisdaden hebben de journalisten van Balkan Insight zelf nieuwe conflictstof op tafel gelegd.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Internationale Strafhof Den Haag spreekt in hoger beroep twee Kroatische generaals vrij

Ante Gotovina en Mladen Markac zijn vrijgesproken van oorlogsmisdaden.

Tijdens “Operatie Storm” in 1995, tegen het einde van de Joegoslavische burgeroorlog, veroverden Kroatische strijdkrachten Krajina en verdreven ze tussen de honderdvijftigduizend en tweehonderdduizend Serven uit de regio.

Beide generaals werden in 2011 aanvankelijk veroordeeld wegens oorlogsmisdaden en deportatie van de Serven. De rechters oordeelden toen dat beide Gotovina en Markac deel waren van een vooropgezet plan onder leiding van Franjo Tudjman om de Serven te verdrijven.o

Foto: Vermosh, gezicht vanuit Albanië op Montenegro copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Serviërs vechten mee in Donetsk

ACHTERGROND - De Balkan blijft verscheurd tussen Oost en West. De lange geschiedenis van grote en kleine conflicten tussen verschillende etnische groepen drukt zwaar op de regio.

“Voor Servië en het Servische volk zijn de oorlogen al lang afgelopen”, zei premier Alexander Vucic deze week. Hij deed een dringend beroep op de Servische huurlingen die meevechten met de Russisch gezinde opstandelingen in het oosten van de Oekraïne om naar huis terug te keren. Servië is geen partij in dit conflict, verklaarde hij. Servische huursoldaten brengen het land volgens hem schade toe. Maar hij repte niet over consequenties die deelname aan de oorlog in Oekraïne voor zijn landgenoten zou hebben. In Belgrado is deze week een officiële vertegenwoordiging van de separatisten geopend.

Uit Donetsk rapporteert het Servische bataljon Jovan Sevic overwinningen op het Oekraïense leger. Het bataljon is vernoemd naar een 18e eeuwse cavaleriecommandant uit Servië die de Russen trouw zwoer bij het vestigen van een autonome provincie in de regio Donetsk onder de naam Slavo-Serbia. De historische banden tussen Rusland en Servië worden in patriottische kringen in het Balkanland nog steeds gekoesterd. Omgekeerd heeft de Slavische solidariteit zich onder andere geuit bij het verzet van Rusland tegen de onafhankelijkheid van het merendeels Albanese Kosovo, voorheen een Servische provincie. De militaire leider van de separatisten in Donetsk, Igor Strelkov, schijnt in de jaren negentig ook aan de kant van de Serviërs meegevochten te hebben in de oorlog in Bosnië. Gisteren werd bericht dat hij zwaargewond is geraakt en zijn functie van ‘minister van defensie’ heeft neergelegd.

Foto: Ingo Meironke (cc)

Kroatië nieuwste lid EU

ACHTERGROND - Vandaag treedt Kroatië officieel toe tot de EU, wat het totaal aantal lidstaten op 28 brengt. Hoe staat het nieuwste EU-land er economisch en sociaal gezien eigenlijk voor?

Het 28e EU-land heeft 4,4 miljoen inwoners. Mannen worden er gemiddeld 73.9 jaar oud, vrouwen 80.4 jaar. Daarmee liggen ze net onder het EU-28 gemiddelde: in de 28 EU-lidstaten worden mannen gemiddeld 77.4 en vrouwen 83.2 jaar. Kroatië is een stuk minder dichtbevolkt dan de EU gemiddeld is: 77.8 inwoners per vierkante kilometer in de nieuwste lidstaat, tegen 116.3 inwoners per vierkante kilometer in de hele EU.

Dat blijkt uit cijfers die Eurostat (pdf) vorige week publiceerde.

Economisch gezien blijft Kroatië nog behoorlijk achter bij het EU-27 gemiddelde. Het BBP per hoofd, dat is berekend met de Purchasing Power Standard (PPS), in Kroatië blijft ver achter bij het EU-27 gemiddelde en is minder dan de helft van het Nederlandse getal.

Ook de werkloosheid ligt er hoger, met name de jeugdwerkloosheid is er zorgwekkend. Met een percentage van 51.8 lijken er in Kroatië Spaanse/Portugese taferelen aan de hand te zijn. Om met een positieve noot te eindigen: de inflatie in Kroatië was in mei 2013 maar een fractie hoger dan in de EU-27. Kroatië deed het daarmee een stuk beter dan Nederland, waar de inflatie op dat moment op 3,1 procent lag.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Kroatische vlag. Foto Websi, Pixabay.com

Kroatië als voorbeeld

ELDERS - Kroatië is vanaf maandag lid van de Europese Unie. Een voorbeeld voor andere Balkanlanden?

De grenzen van de Europese Unie worden op 1 juli weer verlegd als Kroatië als 28e land toetreedt. De Kroaten zelf zijn inmiddels wat minder enthousiast dan bij het begin van de onderhandelingen tien jaar geleden. Bij een referendum vorig jaar stemde 66 procent voor het lidmaatschap. Tegenstanders zijn vooral te vinden in nationalistische kringen die de veroordeling van de Kroatische generaal Gotovina aangrepen voor anti-EU demonstraties twee jaar geleden. De EU had uitlevering van de generaal aan het Joegoslavië-tribunaal als voorwaarde gesteld voor verdere onderhandelingen.

Nu is er vooral onverschilligheid volgens de krant Novi List. Bij de verkiezingen voor de Kroatische leden van het Europarlement op 14 april van dit jaar kwam nauwelijks 20 procent van de kiezers opdagen. Verder wordt gevreesd wordt dat het strenge bezuinigingsbeleid dat de Europese Unie op dit moment voert ook ten koste zal gaan van het welzijn van nieuwe EU-burgers in Kroatië. Ondanks het geld dat in Brussel ligt te wachten. 

Maar we kunnen ook niet terug, zegt Novi List. Toen tien jaar geleden de onderhandelingen van start gingen was de hoop vooral gericht op een fatsoenlijke rechtsstaat die dankzij de toetredingscriteria van de EU bereikt zou kunnen worden. En die zou er nu moeten zijn na de extra strenge keuringen waaraan het land jarenlang onderworpen is geweest na de slechte ervaringen met een te snelle besluitvorming over Roemenië en Bulgarije in 2007.  Het laatste voortgangsrapport  van maart dit jaar was voor de Europese Commissie voldoende om groen licht te geven.  Er zullen altijd wel twijfels blijven, maar die zijn er ook nog ten aanzien van Hongarije dat al bijna tien jaar lid is, om een voorbeeld te noemen.  Kroatië en de Europese ambtenaren hebben toch hard gewerkt als je op dit lijstje af mag gaan.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Joegoslaviëtribunaal deelt dreun uit aan internationale rechtsorde

ANALYSE - Tegen alle verwachting in werd de Kroatische oud-generaal Ante Gotovina een kleine twee weken geleden vrijgesproken door het Joegoslaviëtribunaal. Was het een verbijsterende beslissing of juist het bemoedigende begin van een brave new world in het internationale recht? Gastredacteur Maarten Middelkoop ontwart het kluwen.

De reputatie van het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag is al jaren aan erosie onderhevig. Het zou teveel geld kosten – een miljoenenverslindende moloch. Bovendien zou het duurzame vrede in de weg staan in het voormalig Joegoslavië. Immers: bij iedere vrijspraak of veroordeling loopt de spanning er weer op en wordt de prille toenadering tussen de voormalige vijanden de nek omgedraaid.

Maar het tribunaal had ondanks alles één troef in handen: onafhankelijke rechtspraak. Dit werd gegarandeerd door het te bemannen met buitenlandse rechters in het verre Den Haag, een half continent verwijderd van de killing fields in de Balkan. Zonder uitzondering werden er oorlogsmisdadigers uit alle etnische groepen aangeklaagd, Serviërs, Kroaten, Kosovaren.

Maar juist die troef van onpartijdigheid lijkt het tribunaal nu uit handen te hebben gegeven door Gotovina in hoger beroep op vrije voeten te stellen na zijn eerder veroordeling in 2011. Het wordt een omslagpunt in de geschiedenis van het tribunaal genoemd. Wie de overdaad aan harde bewijzen gezien heeft, begrijpt waarom.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Liever niet bij de EU?

foto: wattenbergh.inf0 De veroordeling van de Kroatische generaal Gotovina door het Joegoslavië tribunaal in Den Haag, vorige week, heeft geleid tot heftige nationalistische, anti-Europese reacties.  Duizenden gingen de straat op om te protesteren tegen dit “politieke” proces.  De EU en de huidige regering krijgen de schuld voor het achter de tralies zetten van een nationale held. Uitlevering van Gotovina aan het tribunaal was namelijk een van de voorwaarden in de onderhandelingen over toetreding van Kroatië tot de EU. Deze onderhandelingen lopen nu op een eind, maar het is de vraag hoe de bevolking straks over het resultaat gaat oordelen.

De Kroatische regering koerst op aansluiting bij de EU.  In Brussel zal men de nieuwe lidstaat hartelijk welkom heten nadat aan alle voorwaarden is voldaan.  De uitlevering van Gotovina was een belangrijk stap. Vorig jaar is ook een oplossing gevonden voor het grensgeschil met EU-land Slovenië. De Slovenen gingen met een nipte meerderheid akkoord.  Maar daarna bleven er toch nog genoeg hobbels over om een overhaaste beslissing over de toelating voorlopig even uit te stellen. Vooral op het gebied van justitie voldoet Kroatië nog steeds niet aan alle voorwaarden. Als alles rond zou kunnen komen halverwege dit jaar moet er nog minstens een jaar bij geteld worden voordat alle 27 huidige EU-leden de toetreding van het nieuwe lid hebben goedgekeurd. Dat wordt dus op z’n vroegst 2013.

Vorige Volgende