Kunst op Zondag | Covid monument

Het Covidvirus gaat weer lekker tekeer. Zo ook sommige mensen die uit het OVV-rapport over het coronabeleid van het kabinet zo hun eigen kersen plukken om de verdediging tegen het virus maar op zijn beloop te laten. Herinnert u zich het nationale applaus voor de zorgmedewerkers nog? Heeft u wel eens stil gestaan bij de vele coronamonumenten die overal werden opgericht? Misschien zou de herinnering wat sterker zijn als het kabinet niet had getreuzeld met het ‘nationaal moment ter herdenking van de slachtoffers van de coronapandemie’. In maart dit jaar werd daartoe een comité opgetuigd, dat moet bedenken in welke vorm dat ‘nationaal moment’ gegoten kan worden. Maar ja, dat verrekte virus… Voorlopig komt die nationale coronaherdenking er niet. "Het nationaal moment stilstaan was voorzien voor september 2022", schreef minister Kuipers aan de Tweede Kamer. Nu de najaarsgolf over het land rolt, geeft het geen pas een herdenking te houden met lokale activiteiten en fysieke ontmoetingen (brief 4 juli 2002, paragraaf 14). Het comité is niet opgeheven, maar staat in pauzestand. Moment? Monument! Misschien in het volgend voorjaar. En dan nog... Een moment! Kan er geen monument van af? Neem een voorbeeld aan Schotland, waar afgelopen donderdag een sculptuur werd onthuld als eerbetoon aan de zorgmedewerkers die het zo voor hun kiezen hebben gekregen. Sommigen zijn er ook aan overleden. In België verrijzen ‘onumenten’: cirkelvormige ontmoetingsplekken ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Covid19 epidemie. Kortrijk (20 juni 2021) en Gent (13 maart 2022) hebben al een onument. In vier andere plaatsen worden ze verwacht. https://www.youtube.com/watch?v=SePVGo3HaHE Het comité kan inspiratie opdoen bij de vele tijdelijke Covid-monumenten die er over heel de wereld zijn verrezen. In Amsterdam hield de Stichting Protect EveryBody op 19 maart jl. een kranslegging bij een tijdelijk Covid monument (11 tot 20 maart 2022) van 35.000 vlaggetjes, voorstellende de slachtoffers van Covid. https://www.youtube.com/watch?v=3EcjtTcp0Mg Het project was geïnspireerd op ‘In America: Remember’ (17 september - 3 oktober 2021), bedacht en ontworpen door Suzanne Firstenberg. Naast het Washington Monument werden uiteindelijk 701.144 witte vlaggetjes geplant, één voor elke aan Covid overleden  burger. In Engeland is er sinds maart 2021 een onofficieel ‘National Covid Memorial Wall’. Zo’n 150.000 rood en roze hartjes op 500 meter muur langs de Theems. De initiatiefnemers vinden dat dit een permanent monument moet worden, maar de voormalige premier wilde daar niet aan. Hij beloofde wel een comité (hee, alweer een comité!) dat een nationale herdenking mag uitvogelen. Dat clubje is er (nog?) niet. Pestzuilen Dat een pandemie met een monument wordt herdacht, is geen noviteit. Soms te vinden op begraafplaatsen, bijvoorbeeld ter herdenking van slachtoffers van de Spaanse griep (1918 - 1920) in Garderen, Hoogeveen en Wouterswoude (gemeente Dantumadeel). En wat te denken van de vele pestzuilen. Herinnerend aan de pandemische ‘Zwarte Dood’ (1347-1351) die nog eeuwen in epidemische vorm de mensheid teisterde. In Wenen staat een wat protserig monument dat de pest, die daar in 1679 huishield,  in herinnering levend houd. Naar idee van die Weense pestzuil is Benoît Maubrey gekomen met Streamers. Een Covid monument waarin live video is geïntegreerd. Een ‘sociale sculptuur’ (term van Joseph Beuys), een kunstwerk dat er toe uitnodigt de samenleving of onze omgeving te veranderen. https://www.youtube.com/watch?v=1_3e-2vIBHU Hoogleraar ethiek en godsdienstfilosofie Christoph Jedan vindt dat er een nationaal Covid monument moet komen: “Overlijden door Covid-19 is meer dan een private tragedie, de slachtoffers doen ertoe op nationaal niveau.” Wat vindt u? Moet er een Covid monument komen? En is dat dan één nationaal monument of iedere gemeente een eigen ‘memorial’? Heeft u ook een idee hoe dat monument er uit mag zien?

Door: Foto: Hannah F (cc)

Alle trompettisten verzamelen.. op 4 mei

NIEUWS - We hadden een ideetje:

Misschien kunnen alle trompettisten in heel Nederland gelijktijdig met de blazer op de Dam de Taptoe blazen? Vanaf hun balkon, vanuit hun voortuintjes, vanaf elke hoek van elke straat, waar toch geen groepen mogen staan?

En wat lezen we vandaag?

In het bericht riep hij hen op om op 4 mei om twee minuten voor acht ’s avonds het signaal uit te voeren. In je tuin, in de straat, op een plein, bij een verzorgingshuis, ziekenhuis of op een kerktoren.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: nyghtowl (cc)

Virus valt rechtsstaat aan

We vieren dit jaar niet voor niets 75 jaar vrijheid, moeten al die mensen die een loopje namen met de corona-maatregelen hebben gedacht. Reken maar dat als het dankzij hen tot een volledige ‘lock down’ komt, er een paar zullen roepen: Dictatuur!

En alsof de staat ieders zonnige gedachten bespiedde, zond NL-alert gisteren een noodwaarschuwing uit: Volg instructies Rijksoverheid op! Dus hup, weg van dat strand, keer om bij dat bos, rechtsomkeer bij die speeltuin, ga je huizen in en blijf daar!

Het toenemend aantal slachtoffers bewijst dat vooral de dictatuur van het coronavirus regeert. De afgekondigde ‘dringende adviezen’ (want zijn het nou wel echte maatregelen?) zijn slechts een weinig revolutionair antwoord daar op. En in sneller tempo dan ze werden ingevoerd lezen we her en der de commentaren op die maatregelen.

Rechtsstaat aangepast om volksgezondheid te verdedigen

Uit lijfsbehoud is de burger bereid om soevereiniteit op te geven en de staat ruimte te bieden“, schrijft het NRC in een commentaar (kunnen trouwens die betaalmuren niet tijdelijk opgeheven worden?). Dat de rechtsstaat wordt aangepast om de volksgezondheid te verdedigen is één ding, er op vertrouwen dat die rechtsstaat deze crisis ongeschonden zal overleven is een ander. Waakzaamheid geboden, aldus het NRC.

Foto: Schermafbeelding NOS NPO Live uitzending Intenationale Holocaust Herdenking

Stilte is onze nederlaag

Erger dan vergeten is er wel aan denken en er niet door bewogen worden.

Piotr Cywiński, directeur Auschwitz Memorial, op de Internationale Holocaust Herdenking, 27 januari 2020.

Gisteren was het Holocaust Memorial Day. Van alle bijeenkomsten wereldwijd trok die in Auschwitz-Birkenau zelf de meeste aandacht. De NOS en RTL 4 zonden de bijna 3 uur durende bijeenkomst live uit.

Een aantal sprekers, waaronder enkele overlevenden van de Holocaust, onderstreepten ook hier dat deze herdenking nodig is omdat antisemitisme, nazisme en haat nog lang de wereld niet uit is.

Piotr Cywiński, directeur van het Auschwitz Memorial, vatte dat goed samen:

Maar nu zien we juist gevoelens van haat weer oprijzen. Ook antisemitisme, nazisme, xenofobie. In de donkere dagen van populisme komen al die gevoelens tot leven.

Over de waarde van herdenken zei hij:

Maar vaak zoeken we alleen naar kortstondige ontroering. Dan verliest de herinnering zijn betekenis.

Want Auschwitz is nog lang niet overwonnen als hetzelfde vandaag de dag nog steeds gebeurt. Hij wees daarbij op het lot van de Rohingya’s en de Oeigoeren.

Piotr Cywiński meent dat we er te onverschillig, haast apatisch op reageren: “We zien en we willen niet zien. We praten en we willen niet praten”.

Quote du Jour | Racisme vaste bestanddeel van koloniale geschiedenis

Zes miljoen vermoorde Joden vormen een ijkpunt in de geschiedenis; hetzelfde geldt voor de 12,5 miljoen Afrikanen die als slaaf zijn verhandeld. Dit zijn nu eenmaal de feiten.

In een interview met Sander van Walsum in De Volkskrant vertelt hoogleraar Gert Oostindie dat het, ondanks wetenschappelijk vastgestelde feiten, “knap lastig is een verhaal te vertellen waarin de trots op Rembrandt de schaamte over de slavernij niet in de weg staat.”

Foto: FaceMePLS (cc)

Nooit meer! Hoe dan?

COLUMN - Vandaag vindt in veel landen de Holocaust Memorial Day plaats. In Nederland wordt die elk jaar op de laatste zondag van januari gehouden en het meest opzienbarende nieuws waren de excuses die premier Rutte aan de nabestaanden maakte voor het nalatige gedrag van overheid en burgers tijdens de vervolging van Nederlandse joden.

Beter laat dan nooit. Met iets andere woorden beaamde Rutte dat ook:

Nu de laatste overlevenden nog onder ons zijn, bied ik vandaag namens de regering excuses aan voor het overheidshandelen van toen.

Het vernietigingskamp Auschwitz werd 27 januari 1945 bevrijd en voor zover mensen het niet wisten, werden de gruwelijkheden zichtbaar. Sindsdien wordt bij de vele herdenkingen een “dat nooit meer” eindeloos herhaald.

Het is een herdenking, geen brainstormsessie, maar in de talloze toespraken wordt zelden genoemd wat er concreet voor nodig is om een “dat nooit meer” te realiseren.

Want dat is wel nodig. In diezelfde toespraken wordt gewezen op het hedendaagse antisemitisme en andere varianten van discriminatie, racisme en haat.

Van een World Holocaust Forum valt niet meer te verwachten dan obligate uitspraken. Het Forum is meer het toneel van politieke steekspelletjes en het zou een wonder zijn als de diverse deelnemers een eensgezinde strategie op poten kunnen zetten tegen antisemitisme, racisme, discriminatie en haat.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Viering 50 jaar migratie onderstreept belang seculiere organisaties en behoefte migratiemuseum

ACHTERGROND - door Ewoud Butter

© Republiek Allochtoniè cover boek 50 jaar marokkaanse migratieOp tal van plaatsen in het land wordt dit jaar herdacht dat 50 jaar geleden met Marokko een wervingsakkoord werd gesloten. Vijf jaar eerder vond een vergelijkbare herdenking plaats van 50 jaar Turkse migratie. Er zijn twee zaken die opvallen: allereerst de grote belangstelling voor de migratiegeschiedenis. Daarnaast is het opvallend dat seculiere organisaties, geleid door eerste generatie migranten, de belangrijkste aanjagers van deze herdenkingen zijn.

Zelforganisaties werden ze genoemd of migrantenorganisaties. Er zijn honderden van deze organisaties geweest, meestal werkzaam op lokaal niveau, soms regionaal of landelijk. Een klein deel van deze organisaties bestaat nog steeds.

Enkele organisaties richten zich op de herkomstlanden, maar het merendeel is vooral bezig met het leven in Nederland.

Er zijn organisaties die zich op de gehele (lokale) gemeenschap richten, maar ook organisaties van en voor specifieke doelgroepen als vrouwen, jongeren, ouderen of mensen uit een specifiek deel van het land van herkomst. Daarnaast zijn er organisaties die zich op specifieke activiteiten richten (cultuur, religie, sport).

Seculiere organisaties

De invloedrijkste landelijke organisaties van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders waren de eerste decennia de HTIB (Turks Nederlands) en het KMAN (Marokkaans Nederlands). Beide organisaties profileerden zich vanaf het begin op verschillende mensenrechtenthema’s zoals democratisering in de landen van herkomst, integratie en emancipatie van de eigen achterban in Nederland, verzet tegen ‘de lange arm’ uit Ankara of Rabat, strijd tegen racisme en verschillende vormen van discriminatie etc. etc. Er werden samenwerkingsverbanden aangegaan met mensenrechtenorganisaties, met vakbonden, met organisaties van vrouwen (als de HTKB en de MVVN) en LHBTI’s. De HTIB en het KMAN speelden vanaf de jaren ’80 bovendien een belangrijke rol in de Nederlandse anti-racismebeweging.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Ted Eytan (cc)

Kunst op Zondag | Monumenten voor de toekomst

Vandaag het laatste deel van ons drieluik over ‘monumentaal herdenken’. In het eerste deel vroegen we welke monumenten op u een grote indruk maken. Het tweede deel draaide om de vraag welke monumenten aan verandering of verwijdering toe zijn. Vandaag het laatste deel met voorstellen voor toekomstige monumenten.

‘Historic England’, een organisatie voor behoud van het Engelse erfgoed, schreef een competitie uit voor nieuwe manieren van herdenken en herinneren en selecteerde uit alle inzendingen tien voorstellen. Eén daarvan zou redelijk snel toepasbaar kunnen zijn bij monumenten en standbeelden die verwijzen  naar een discutabel verleden: A Long Shadow Over London (details op de website van de ontwerpers).

Stel je voor dat bij elk standbeeld van Jan Pieterszoon Coen (verantwoordelijk voor de genocide op de Banda eianden) vanaf de sokkel een strook tegels als een schaduw over de grond ligt. Daarop de namen van de slachtoffers die Coen heeft gemaakt.  Zo hoeft het standbeeld dus niet weg, maar krijgt het de juiste context.
cc commons.wikimedia.org Jan Pietersz. Coen bewerkt

Er is een vrij eenvoudige manier om een geschiedenis, met alle lichte en zwarte kanten, in alle volledigheid te ‘monumenteren’.

Mooi voorbeeld: de ‘Great Wall of LA (Los Angeles)’.

Van sommige standbeelden staan tientallen replicas over heel de wereld. Zo ook van het Vrijheidsstandbeeld in New York. Van 1887 tot 1945 stond een replica in het Vietnamese Hanoi.  De in Vietnam geboren Danh Vō maakte ‘We the people’,  een replica van het Amerikaanse Vrijheidsbeeld, maar dan in 300 stukjes. Die werden verspreid over de wereld tentoongesteld.
cc Flickr umelog photostream Danh VO ‘We The People’ 2011-13

cc Flickr jaime.silva photostream Lisboa, Cordoaria Nacional – ‘Artist’s Choice - Works from Serralves Collection’, Danh Vo ‘We The People’

Foto: William (cc)

Kunst op Zondag | Memento monumenten

Monumenten vertellen een geschiedenis, maar wat voor toekomst hebben ze?

Ook monumenten zijn geen eeuwig leven beschoren. Als ze al niet van materiaalmoeheid tot stof wederkeren, dan worden ze wel verpulverd door de tijdgeest.

De communisten, pardon, onze Oost-Europese medeburgers zijn aardig omgesprongen met het monumentale erfgoed van rode signatuur.  Gewoon een museum en/of park inrichten met vergane glorie.

Bijvoorbeeld het Memento Park in Hongarije.
cc Flickr Loizeau photostream Satellite State location Memento Park, Budapest, Hungary

Of in Litouwen het Grūtas Park, in de volksmond ook wel ‘Stalins World’ genoemd.

Met onder andere de beeldengroep van  Karolis Požela, Juozas Greifenbergeris, Kazys Giedrys en Rapolas Čarnas,  vier Litouwse communisten, die in 1926 door het leger werden geëxecuteerd.

Bronius Vyšniauskas – beeldengroep ‘Vier communards’.
cc Flickr Jayway gtravel photostream Grutas Park - 14

Wat In Rusland begon als het ‘Park van de gevallen helden’, is tegenwoordig het ‘Muzeon Park of Arts. Met nog steeds beelden van Sovjetkopstukken, maar ook hedendaagse kunst als commentaar op de communistische relikwieën.

Hoewel een nationaal herdenkingsmonument (Wall of grief) pas vorig jaar door Putin werd onthuld, is in Rusland de Stalinterreur allang erkend. In het Muzeon Park staat vlak bij het beeld van Stalin het door Evgeny Chubarov ontworpen monument ‘Victims to the Totalitarian Regime’.
cc Flickr Garrett Ziegler, photostream Stalin (defaced) and Gulag memorial, Muzeon, Moscow

Hier een detail van dat monument.
cc Flickr Paul L Dineen photostream Memorial to victims of Stalin, Muzeon Park of Arts [sic], Moscow, Russia

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Cernavoda (cc)

Kunst op Zondag | Monumentaal herdenken

Door heel Europa worden vandaag bij talloze monumenten de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog herdacht. Vaak bij obligate monumenten. Een obelisk, een muurtje, een plaquette.
Soms zijn er monumenten die meer indruk maken. Een kleine bloemlezing. U kunt het aanvullen met monumenten die op u grote indruk hebben gemaakt.

Honderd jaar geleden bleven ontelbaar veel dode soldaten achter op het slagveld. Verworden tot geesten, nu in graniet gehouwen door Paul Landowski (u kent hem ook van de immense Jezus in Rio de Janeiro).  ‘Les Fantômes’ in vogeldronevlucht.

Ook 100 jaar geleden vonden in en rond Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan, de zgn. ‘Maart Dagen’ plaats.

Een bloedbad dat bolsjewieken en Armeense revolutionairen aanrichtten onder de moslimbevolking. Het Quba Genocide Memorial Complex herinnert daar in aangrijpende eenvoud aan.
cc Flickr Adam Jones photostream Quba Soyqirimi Memorial Complex - Quba - Azerbaijan - 02

Iets langer geleden, 103 jaar, vond de Armeense genocide plaats, sinds 1867 gememoreerd in het Armeense Genocide Memorial Museum.
cc Flickr David Stanley photostream Armenian Genocide Memorial

Tachtig jaar geleden eindigde het bloedbad van Nanjing, waarbij delen van het Japanse leger zich te buiten gingen aan gruwelijkheden jegens de Chinese bevolking. De diverse beelden bij het hiervoor opgerichte memorial museum spreken voor zich.
cc Flickr Slice of Light photostream Nanjing Massacre Museum Sculpture 4

.
cc Flickr Philip Roeland photostream Nanjing Massacre Memorial Hall (5)

Bij Katyn (Rusland), westelijk van de stad Smolensk, lag vernietigingskamp waar de geheime dienst van de Sovjet-Unie 78 jaar geleden tienduizenden Poolse burgers en militairen vermoordden. De Sovjets vervalsten de geschiedenis door het later een begraafplaats van slachtoffers van de Duitsers te noemen. Pas na de Glasnost werd Memorial Katyn de herdenkingsplaats die het wel moet zijn.

Volgende