Ontstaat er een heksenjacht op gelovigen?

Gelovige wetenschappers zijn geen goede wetenschappers, lijkt de heersende tendens te zijn. Dat schrijft Taede Smedes naar aanleiding van de Maastrichtse hoogleraar Van Schayck. De afgelopen dagen heb ik me verbaasd over alle commotie rondom de Maastrichtse hoogleraar Van Schayck. Plotseling trekt hij zich terug als directeur van het onderzoeksinstituut Caphri, omdat hij wil voorkomen dat dit instituut schade lijdt door de ophef die is ontstaan door zijn beweringen dat hij een wonderbaarlijke beengroei heeft zien plaatsvinden. De claims van Van Schayck zijn natuurlijk op zichzelf genomen al wonderbaarlijk. Iemand die beweert dat hij 25 jaar geleden een wonder heeft meegemaakt, dat daar fysiek bewijs van is (röntgenfoto’s), maar die vervolgens niet in staat is om dat bewijsmateriaal te overleggen, ja, dat is twijfelachtig. Dat het hier bovendien gaat om een hoogleraar in geneeskunde is des te eigenaardiger, omdat je toch verwacht dat juist zo iemand bewijsmateriaal van een wonderbaarlijke genezing zou koesteren als ware het de Heilige Graal zelf. Maar goed, vervolgens begint zo’n verhaal in onze geseculariseerde samenleving een eigen leven te leiden, en binnen enkele weken is blijkbaar de druk zo hoog opgelopen, dat diezelfde hoogleraar zich genoodzaakt ziet om zijn functie als directeur van een onderzoeksinstituut neer te leggen. Gaat er dan niet wat mis?

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-02-2022

Moraal zonder religie IV | God is dood

ANALYSE - In deze zevendelige serie op zondagochtend probeert Klokwerk erachter te komen of er een moraal mogelijk is zonder religie. In het vorige deel werd hopelijk duidelijk dat de wetenschap ons in deze zoektocht helaas niet kan helpen, terwijl de moderne westerse verlichtingsfilosofen ook grote moeilijkheden blijken te hebben met het formuleren van een moraalleer. In dit deel verleggen we de aandacht naar de filosoof Nietzsche, die beroemd is geworden met zijn verklaring dat God dood zou zijn.

De meeste mensen kennen Nietzsche als de filosoof die God dood verklaarde. Sommigen kennen ook zijn uitspraak dat de wereld de wil tot macht is. Maar wie hem ziet als een atheïst wiens filosofie makkelijk te gebruiken is door onderdrukkers begrijpt hem verkeerd.

Met de uitspraak ‘God is dood’ wil Nietzsche ons niet alleen leren dat er geen God bestaat zoals in het Christendom. In het Christelijke westen heeft de Godsdienst altijd gefunctioneerd als ijkpunt voor een absolute objectieve waarheid. Met de uitspraak dat God dood is, stelt Nietzsche dat we in de toekomst moeten leren leven met het besef dat er geen absolute objectieve waarheid kan bestaan.

Wat is waarheid?

Ooit liepen we als beesten over deze aarde, niet of slechts minimaal communicerend. Toen moet het begrip “waarheid” nog onbekend zijn geweest, juist omdat wij nog niet zoiets als een onwaarheid kenden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-02-2022

Moraal zonder religie II | God, wie is dat?

ANALYSE - In deze zevendelige serie op zondagochtend probeert Klokwerk erachter te komen of er zoiets mogelijk is als een moraal zonder religie. In dit tweede deel definieert hij zijn eigen (on)zekerheden en geloof en beredeneert hij vervolgens waarom het feitelijk onzinnig is te roepen dat God niet bestaat.

In het vorige deel stelde ik dat de klassieke interpretatie van het christendom, maar ook van het joodse geloof en de islam, ongeschikt is als fundament voor een moderne moraal. De gewoonte van deze religies een groot deel van de menselijke neigingen af te keuren zorgt er tot op de dag van vandaag voor dat nog steeds veel mensen niet vrijelijk kunnen beschikken over hun eigen lichaam, hun eigen leven, en hun eigen dood. Het idee van het bestaan van absolute zonden en de mens als een tot zonden geneigd wezen daagt daar ook toe uit.

Tegelijkertijd ben ik de laatste om te ontkennen dat deze religies ook hoop en saamhorigheid brachten, naastenliefde prediken, en zo tevens inspiratiebronnen zijn geweest voor vele goede daden.

In hoeverre biedt het atheïsme hiervoor een geloofwaardig alternatief? En hoe zou dat er dan uit moeten zien?

Geloof

Laat ik voor de duidelijkheid eerst mijn eigen geloof afbakenen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Is God een illusie?

ACHTERGROND - Wat heeft Maarten Keulemans van de Volkskrant gemeen met God? Meer dan je denkt, laat godsdienstfilosoof en theoloog Taede A. Smedes met een gedachte-experiment zien.

Het is een veelgehoorde claim: de CSR (cognitive science of religion) legt de mechanismes bloot die ten grondslag liggen aan het geloven in God, en daarmee is God een illusie geworden. De CSR bestrijdt dus niet direct het bestaan van God, maar ondermijnt de geloofwaardigheid van het bestaan van God door de mechanismen van godsgeloof bloot te leggen. Maar volgt die conclusie wel werkelijk uit de CSR? Is God een illusie als je het mechanisme achter geloof in God snapt? Een kleine filosofische exercitie.

Maarten Keulemans, wetenschapsjournalist bij de Volkskrant, deed op Twitter een interessante gevolgtrekking, die intuïtief nogal aantrekkelijk aandoet en je regelmatig bij (andere) atheïsten tegenkomt.

Klopt deze conclusie?

Twee manieren van input

Neurowetenschappers weten waarom een stok die dwars in het water steekt geknakt is. De stok is recht, maar lijkt geknakt. We zien dus een illusie. We snappen het mechanisme, en weten nu dus dat de geknakte stok een illusie is. Ja, de geknakte stok is een illusie, maar de stok en het water natuurlijk niet. Onze hersenen krijgen bepaalde informatie binnen van buitenaf, die geïnterpreteerd wordt door onze hersenen, en daardoor ontstaat het beeld van een geknakte stok. Met andere woorden, onze hersenen werken met input van buitenaf. Zonder die input gebeurt er niets. Hoe zit het dan met geloof in God? Wat is daarvan de input?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Kees van der Staaij

Waarin Kees van der Staaij in zijn bed ligt te piekeren over wat er fout was gegaan die dag, als hij plotseling een stem hoort die hem aanspreekt en hem, na een lesje theologie, vertelt dat Jezus ook het product is van een verkrachting.

Kees van der Staaij lag op zijn rug. Het witte licht van een kerende auto bescheen door een kier van zijn gordijnen het plafond. Wat was er mis gegaan vandaag? Wat had hij fout gedaan? Hij had in het programma Wat Kiest Nederland tegenover Frits Wester gezeten. Wester vroeg iets over de Amerikaanse senator Todd Akin die had beweerd dat vrouwen niet zwanger konden worden door verkrachting. Was hij het eens met die bewering? Nee, daar was hij het niet mee eens. Maar het was een feit dat verkrachting zelden tot een zwangerschap leidde, had hij er aan toegevoegd. Had hij nooit moeten zeggen. Alsof dat ook maar iets met zijn standpunt te maken had.

Al zou elke verkrachting tot een zwangerschap leiden, dan nog had je niet het recht abortus te plegen. Er was iets gruwelijks gebeurd. Maar dat gruwelijke had wel tot nieuw leven geleid. En dat nieuwe leven was, zoals al het menselijk leven, heilig. Daar had God een plan mee. En dat plan moest ten uitvoer worden gebracht. Dat mocht niet vroegtijdig worden gedwarsboomd. Alleen God heeft het recht om de vrucht van een moeder weg te nemen. 

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-03-2022

Godsbewijs geleverd? #Durftevragen

De laatste dagen gonst het op verschillende blogs (en sommige kranten) over een nieuw godsbewijs. Niet helemaal nieuw, want er wordt al op het internet over gesproken sinds eind vorig jaar, maar de discussie is weer opgelaaid na een debat op de VU (pdf). Het bewijs is bedacht door Emmanuel Rutten, en hij promoveert op dit moment aan de VU op dit onderwerp (Causation, Parthood and Modality: Towards a combined formal theory that implies the existence of a First Cause).

Het bewijs gaat alsvolgt:

Premisse 1. Voor alle p geldt dat als p noodzakelijk onkenbaar is, dan is p noodzakelijk onwaar
Premisse 2. De propositie ‘God bestaat niet’ is noodzakelijk onkenbaar
Conclusie 1. ‘God bestaat niet’ is noodzakelijk onwaar
Conclusie 2. het is noodzakelijk waar dat God bestaat

De discussie is nogal gefragmenteerd en gaat al snel dieper dan ik met mijn compleet verroeste logica-kennis kan behappen, maar mijn eerste gedachte was dat de eerste premisse niet per definitie waar hoeft te zijn, denk bijvoorbeeld aan Schrödingers kat. Mijn tweede gedachte was dat dit zou betekenen dat hieruit logisch volgt dat alles wat niet kenbaar is zou moeten bestaan. Het wordt nog druk in het pantheon.

Overigens verklaart de bedenker van het bewijs (hij noemt het zelf overigens een argument, geen bewijs) dat mijn tweede tegenwerping niet klopt (zie pdf):

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Opperwezen heeft plannen voor het weekeinde.

Heeft u al plannen voor het weekeinde? Het schijnt weer aardig weer te gaan worden zaterdag. Graadje of 22. Behoorlijke kans op een zonnetje. Zacht zuidenwindje van ongeveer kracht 3. Lekker weertje dus om iets leuks te gaan doen. In de namiddag gezellig met wat vrienden een lekker koud pilsje, witbiertje, wijntje of een roseetje. Terrasje aan het water. En daarna kunt u de Weber weer aanzetten voor een lekker hapje. En koop nou eens niet van die ranzige kiloknallers, maar doe uzelf een plezier met een goed stukje biologisch vlees of een heerlijke salade. En uiteraard blijft u nog even plakken na het eten of gaat u nog elders naborrelen. Neem lekker de tijd en maak u niet druk over de zondagochtend. U kunt lekker uitslapen tot een uurtje of elf zo u wilt, dan in de rest van de ochtend en middag ter plekke uw geliefde beminnen en daarna uitgebreid ontbijt op bed. Geniet er van! Het kan gewoon deze zondag.

Want volgens Harold Camping (“‘I know it’s absolutely true, because the Bible is always absolutely true.”) hoeft u niet bang te zijn dat u zondagochtend door die godvergeten kerkklokken uw nest uit gebeierd wordt. Die zult u namelijk niet meer horen. U heeft wellicht de posters al op een NS-station zien hangen met de tekst “De Bijbel garandeerd het!” (de spelfout heb ik intact gelaten). En check die commercial. Zaterdag 21 mei is het eindelijk zo ver. De Dag des Oordeels (of de يوم القيامة zo u wenst, want ons godvrezend islamitisch volksdeel gaat blijkbaar gewoon mee) staat voor de deur. Alle religekkies zullen dan braaf door het opperwezen worden meegenomen, hetgeen zal leiden tot een serene rust voor ons atheïsten op de zondagmorgen.

Vorige Volgende