After the Meltdown

'Where are they now?' Het Amerikaanse Center for Public Integrity zocht uit hoe een aantal verantwoordelijken voor de financiële crisis van 2008 tegenwoordig hun dagen slijten. Gisteren vijf jaar geleden, op 15 september 2008, leidde het faillissement van investeringsbank Lehman Brothers de bijna-ineenstorting van het wereldwijde financiële systeem in. De gevolgen daarvan zijn nog dagelijks merkbaar. En ook de rekening voor het redden van een hele serie banken die 'too big to fail' werden geacht, is ook nog lang niet afbetaald. Het Amerikaanse Center for Public Integrity, een non-profit instelling voor onderzoeksjournalistiek, publiceerde onlangs een serie van drie verhalen over de nasleep van de financiële crisis onder de noemer After the Meltdown. Deze serie laat onder meer zien hoe het voormalige hoofd van de Amerikaanse financiële toezichthouder tegenwoordig financiële instellingen helpt de nieuwe, 'strengere' regelgeving te omzeilen. Een ander aflevering verhaalt dat de CEO's van de verstrekkers van rommelhypotheken (die de trigger voor de financiële meltdown vormden) inmiddels weer met hun zelfde oude streken bezig zijn: het verstrekken van dubieuze leningen aan financieel zwakke consumenten. Een derde aflevering in de serie, tenslotte, beschrijft hoe het de leidinggevenden van een aantal grote zakenbanken is vergaan, die met miljarden aan belastinggeld overeind moesten worden gehouden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Emilian Robert Vicol (cc)

Op naar de 25% risicovolle activiteiten? Waarom niet 0%?

De Europese expertgroep die de Europese Commissie adviseert over het veiliger maken van de bankensector – met Herman Wijffels als lid – presenteerde gisteren haar aanbevelingen. “We have to end this system where profits are private and costs are public,” zei de voorzitter tijdens de persconferentie. Het belangrijkste advies om te voorkomen dat de consument en/of belastingbetaler in de toekomst weer banken uit de brand helpen, is een splitsing van risicovolle activiteiten en het klassieke huis-tuin-en-keukenbankieren.

De splitsing zou gaan gelden voor die banken waarvan de risicovolle activiteiten hoger liggen dan 15 tot 25 procent van alle activiteiten. De Europese bankenlobby is tegen, en hoewel Nederlandse banken volgens Wijffels buiten schot zullen blijven, zijn ook de Nederlandse bankenlobby en Jan Kees de Jager tegen. Zij zien niet in waarom het veiliger zou worden. Ik deel die mening, alleen wel ‘vanaf de andere kant’ geredeneerd. Waarom de grens niet gewoon op 10% of op 0%?

Een van de grafiekjes in het taaie rapport (op p.28) laat het nog maar eens zien. Europese financiële instellingen hebben 3 tot 4 keer de waarde van het BBP op de balans staan.

Misschien heb ik het mis, maar als je 25% aan risicovolle activiteiten onderneemt dan beslaat dat risico bijna een Europees jaarinkomen. En omdat banken maar een paar procent eigen vermogen aan hoeven te houden zal, als de ‘shit’ de ‘fan’ ‘hit’, de burger dit gaan moeten betalen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Economie? Ethiek!

Onze huidige crisis is niet slechts een economische en financiële crisis, maar vooral ook een spirituele en morele crisis. Menselijke waardigheid en het algemeen belang  moeten weer leidend worden, zodat de wereld rechtvaardiger wordt dan nu het geval is. Dat zegt het Vaticaan in de nota over financiële hervorming die deze week verscheen.

De economische en financiële crisis die we nu doormaken, geeft aanleiding tot diepgaande introspectie naar de principes en de sociale en culturele waarden die aan de basis liggen van een sociale samenleving. In haar nota stelt de Pauselijke Raad voor Gerechtigheid en Vrede (Justitia et Pax) dat oplossingen voor onze huidige crisis niet alleen moeten bijdragen aan het welzijn van onze huidige generatie, maar dat we ook de verantwoordelijkheid moeten nemen voor de generaties die na ons komen. Ook die generaties moeten hoop op een betere toekomst en vertrouwen in de menselijke waardigheid kunnen blijven houden.

Volgens de Raad hangen de problemen met financiën en economie nauw samen met de ethische oriëntaties die eraan ten grondslag liggen. Na de Tweede Wereldoorlog is veel economische vooruitgang geboekt, maar daar zijn door velen grote offers voor gebracht, in ontwikkelde landen maar vooral ook in de ontwikkelingslanden. De crisis staat niet op zichzelf. In de jaren zeventig was er de oliecrisis, gevolgd door crises en Mexico, Brazilië, Rusland en Korea in de jaren tachtig. Nog weer later waren er crises in Thailand en Argentinië, kwam de vastgoedcrisis en nu hebben we dan dan de financiële crisis. Volgens het Vaticaan hebben die crises een gemeenschappelijke oorsprong, maar is nu wel voor het eerst dat de crisis het hart van de wereldeconomie treft.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Rabobank van plan duizenden medewerkers te ontslaan

Naar verwachting zal de bank duizenden mensen moeten. Dat blijkt uit gesprekken die het FD voerde met bronnen binnen en buiten de bank en het strategiedocument ‘Op weg naar Strategisch Kader 2016-2020’ dat in handen is van de krant

Aldus BNR Nieuwsradio. De Rabobank loopt achter in de concurrentie met winstgevender banken als ING en ABN-Amro. Bovendien is het wettelijk verplicht haar buffers te vergroten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Naar een dienstbare financiële sector

Hoe kan de financiële sector dienstbaar gemaakt worden aan een duurzame reële economie? Deze vraag staat centraal bij het Sustainable Finance Lab van ondermeer oud-Rabo topman Herman Wijffels. In een serie van vijf lezingen wordt deze vraag uitgediept Sargasso doet verslag van deze lezingen.

In de eerste lezing werden meteen een aantal prangende en soms ook verrassende vragen opgeworpen (de lezing is hier terug te kijken) Herman Wijffels constateerde dat de financiële sector compleet dysfunctioneel is geworden. De krantenkoppen spreken voor zich. Woekerproducten, onverantwoordelijke speculatie, de totaal onevenwichtige handel in derivaten en de enorme crisis die het gevolg hiervan is. Weliswaar wordt op (internationaal) politiek niveau aan maatregelen gewerkt. Er komen meer regels, meer toezicht en hogere solvabiliteitseisen voor financiële instellingen. De focus blijft echter op het bestaande systeem. De incentives in de sector komen niet wezenlijk anders te liggen. Dat is onhoudbaar.

Wijffels twijfelt erover of het wezenlijk anders kan. Het fundamentele debat wordt volgens hem in Nederland niet gevoerd, terwijl dat in andere landen, zoals Engeland, wel gebeurt. Hij stelt daarom een aantal prangende vragen die hij met het Sustainable Finance Lab hoopt te agenderen.

Relatief actuele vragen zijn:

  • Moeten we aansturen op een bankenbelasting en/of op een financiële transactiebelasting zoals is voorgesteld door de Europese Commissie. Vraag is alleen te beantwoorden aan het criterium wat levert het meeste maatschappelijke nut op?
  • Moet er nu wel of niet een scheiding komen tussen retail- en zakenbankieren in termen van aansprakelijkheid van de belastingbetaler?
  • Zijn we er nu met het zelfregulering in beloningsbeleid? Bonnussen zijn er nog steeds en in aanzienlijke mate en die werken nog steeds overwegend in dezelfde richting als voor de crisis.
  • Hoe zit het eigenlijk met de ethische vorming van werkers in de financiële sector? Welke conclusies moeten straks verbonden worden aan het lopende parlementaire onderzoek naar de financiële crisis. Het onderzoek nogal smal gedefinieerd.
  • Wat is maatschappelijk gezien de meest wenselijke toekomstige positionering van ABN Amro. Moeten we mikken op een beursgang en daarmee de staatsschuld terugbrengen?
  • Is het wel zo verstandig om bij het beleggen op onze pensioenbesparingen op zeer speculatieve financiële markten, zoals nu in het akkoord is voorzien?

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Nu ook Russische banken in de problemen

Een vicieuze circle of doom:

All it takes, as Russia is finding out, is for oil prices to unexpectedly drop, and you’re left with an economic crisis that turns into a currency crisis that morphs into a financial crisis — which, of course, only makes the economic crisis even worse. It’s a cycle of doom that’s hard to stop, no matter how vehemently you insist that your “bear” won’t let itself become a “stuffed animal” by having its “fangs and claws” torn out. (That was how Vladimir Putin put it during his annual press-conference-as-performance-art on Thursday).

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Volgende