Eigen volk eerst, dát is wat ze willen

een gastbijdrage van Ginny Mooy, eerder verschenen op haar eigen website. “Je moet erboven staan. Je moet ERBOVEN STAAN!” Ik zie hem nog zo goed voor me, al is het nu meer dan drie decennia geleden. Zijn halflange, rode haar driftig wapperend, zijn knalrode wangen, hoeveel moeite hij moest doen om zijn stem kalm te houden, zijn hete adem in mijn gezicht. Zijn neusvleugels, wijd opengesperd, spraken boekdelen. Kalm was hij zeker niet. Maar ik kwam niet om hem heen, hij hield me vast, versperde me de weg, trok me terug als ik toch dreigde te ontsnappen. “JE MOET ERBOVEN STAAN!” Daar stonden we, bij het houten bankje naast de zandbak tegenover mijn huis. Zijn kleine pupillen stonden strak op mij gericht, terwijl ik alleen maar naar dat bankje kon blijven staren. ‘Gin’ stond daar in mijn handschrift. Met een grote, dikke streep erdoorheen. En daaronder stond in koeienletters gekalkt: “GA TERUG NAAR JE EIGEN LAND.” Wáár moest ik boven staan? Ik wilde nergens boven staan. Daar verderop liep hij, mijn buurjongen, ik wilde hem vragen waarom, misschien wilde ik hem wel slaan, weet ik veel, gewoon de confrontatie aangaan. Maar ik mocht niet. Ik moest ‘erboven staan’. Nou was ik 12 en had ik geen idee wat dat betekende, maar ik wist genoeg. Meneer ‘erboven staan’ was 14 en mijn buurjongen 15. De angst was gewoon te ruiken en het was niet de mijne. Ik, de Goede Engel Moeilijke dingen leren? Graag. Moeilijke situaties? Met een grote boog eromheen. Ik was het soort kind dat altijd confrontaties uit de weg ging. Zo zeer zelfs dat ik, toen mijn zus uit de tuin bij onze Zeelandse vakantiebungalow werd weggetrokken en aan een boom gebonden door een groepje jongeren omdat we naar ze hadden zitten ‘gluren’, bevroren op het terras bleef zitten. Ik deed niks. Ik riep zelfs mijn ouders niet. Roerloos bleef ik zitten, bang als ik was dat ze anders ook mij zouden grijpen. Ik was een onschuldig, dromerig en vrolijk kind. Mijn zus was een stuk pittiger. Toen mijn moeder haar een keer vasthield en me probeerde te dwingen haar eindelijk eens terug te slaan, voor mezelf op te komen, liep ik weg. Vele, vele jaren heb ik dit voorbeeld gekoesterd als *het* symbool van mijn goedaardigheid. Kijk eens wat een zachtaardig en lankmoedig mens ik was. Ik kon haar zonder consequenties slaan en ik deed het niet. “Ik vond haar zielig,” was mijn motto. En zo was mijn zus de pestkop, mijn moeder een slechterik en ik een goede engel. Flegmatiek Pas toen ik zelf moeder werd en mijn eerste kind zag worstelen met de verhoudingen met andere kinderen, begreep ik pas goed hoe angstig ik zelf als kind was. Hoe goed ik tegen mezelf kon liegen. Hoezeer ik als kind mijn persoonlijkheid om die angst voor confrontaties heen bouwde; door mijn zwakke eigenschappen te verpakken als deugd, iets ‘goeds’ en zo weg te kunnen blijven rennen voor mijn eigen angst. Met opgeheven hoofd. Een flegmatisch kind, noemde mijn moeder me. Daarom was dat moment bij dat bankje zo levensbepalend. Het was een gevolg van een ruzie tussen mijn ouders en onze directe buren. Geen idee meer waar het over ging, maar dat het heftig was en behoorlijk uit de hand liep weet ik nog wel. Ik hield me afzijdig, het neutrale baken. Te groot, te waardig om me met die ruzie te bemoeien. Maar zo raakte ik er opeens in betrokken en niet zo’n beetje ook. Ik was woest. Vechten De hele middag hebben ze op me ingepraat, die jongen, mijn ouders, andere buurtkinderen. Ik moest het laten gaan. Erboven staan, erboven staan, erboven staan. Hij had het vast niet zo bedoeld. Het was gewoon uitdagen. Het betekende niet zoveel. Erboven staan. Maar dat kon ik niet. Hij had er van alles kunnen schrijven. Stoephoer, greppeldel, dat soort dingen, want dat was óók mode in die tijd. Nooit had ik ergens ‘ga terug naar je eigen land’ zien staan, en ik las die schrijfsels altijd, overal. Het was wel zo bedoeld. Dus ik was woest en ik bleef woest. Pas de volgende ochtend kon ik op een onbewaakt moment naar buiten komen toen ik mijn buurjongen voorbij zag schieten. Ik rende erachteraan. Bij de voordeur van andere buren haalde ik hem in, tikte hem op zijn schouder en vroeg hem alleen: “Waarom?” Het liep uiteraard uit op vechten en dat luchtte op. Ik rekende in die paar minuten niet alleen af met zijn daden, maar ook met mijn angst. Ik kwam voor mezelf op en het voelde als een tiendubbele overwinning. Ik oversteeg niet alleen mijn eigen angst; ik had me weten te ontworstelen aan de angst van iedereen om me heen. Erboven staan Hoe weet ik niet meer, maar met die buurjongen kwam het goed. Als ik hem tegenkom, dan maken we een praatje. No hard feelings. Hij is dan ook niet de reden waarom ik me dit incident nog zo goed herinner. ‘Erboven staan’. Het is een uitdrukking waar mijn nekharen nog steeds rechtovereind van gaan staan. Ik herinner me dit incident vooral nog vanwege hém, hij die ertussen ging staan en het me onmogelijk maakte voor mezelf op te komen. Ik denk er nog zeer regelmatig aan en dan nog altijd ruik ik zijn angst. Niet dat ik het me niet kan voorstellen, ik weet wel wat van angst. Maar het is één ding als angst je eigen leven belemmert, het is een ander – en veel groter – ding als jouw angst een ander verlamt. Als jouw angst het een ander onmogelijk maakt om voor zichzelf op te komen, dan had je hem net zo goed zelf die spreekwoordelijke mep kunnen verkopen. Een land gevangen in angst Sinds kort zit ik weer op het social medium X/Twitter en daarom denk ik de laatste paar dagen weer constant terug aan dat incident uit mijn jeugd. Omdat ik die angst kan ruiken. Het barst er van de uitlokking, belediging en pure agressie. Met de verkiezingswinst van de PVV staan de sluizen nu wagenwijd open. Er is geen rem meer. Het is moeras van pure, onversneden moslimhaat en racisme. Daaromheen zit een dikke schil van flegmatiek; de nuchtere mensen. Het redelijke midden. Dat het behoorlijk uit de hand loopt, dat begrijpt toch iedereen. Maar in die schil, daar zitten de goéde mensen, ze zijn ons neutrale baken. Te groot, te waardig om zich er écht mee bemoeien. Er zijn altijd twee kanten, heus niet alle PVV-stemmers zijn racistisch, het gaat ze vast om ‘echte’ problemen en niet om migratie – ook al zeggen ze zelf van wel. Geschokt zijn ze, dus zijn ze op zoek naar “verbinding, verbinding, verbinding”. ‘Verbinden’, ‘erboven staan’. Van hetzelfde laken een pak. Nietszeggende woorden, waarvan slechts de echo betekenis galmt: de-escaleren. Niets meer, niets minder. De-escaleren. Ertussen gaan staan. Ervoor zorgen dat er geen confrontatie komt, want stel…je zou er maar in betrokken raken. Ja en lullig genoeg, racisme raakt de meeste mensen toch niet écht, niet persoonlijk. Dus gaan ze ertussen staan en kom je niet om ze heen. Ze houden je vast, versperren je de weg en trekken je terug. “JE MOET ERBOVEN STAAN!” Balanceren voor gevorderden Niet schelden, niet emotioneel doen en vooral niet boos woorden. Netjes blijven, geen lelijke woorden. Geen beschuldigingen, niemand racist noemen. Het is vast niet zo bedoeld. Ook al slaat het ze keihard in het gezicht, zeggen PVV-stemmers het zelf, dan nog worden er naarstig allerlei redenen en motieven gezocht om de pijn te verzachten: het zal vast niet écht om racisme gaan.. De mens is ‘gelaagd’, natuurlijk hebben ze wel echte problemen en hebben ‘we’ gewoon nooit willen luisteren. Juist vanwege die problemen zijn ze anti-moslim of racistisch of geloven ze in de omvolkingstheorie. De toon van ‘links’ is zo pedant dat mensen geen andere keus hebben dan voor een racistische partij te stemmen. Het ligt aan alles en iedereen, maar niet aan racisme. Het is een balanceeroefening voor gevorderden inmiddels, waarbij echt alles wordt aangegrepen om maar nog steeds niet te hoeven toegeven: Nederland is een diep racistisch land. Wie PVV stemt is een racist en een moslimhater. Ben je geen racist, dan stemde je geen PVV. Maar dat hardop zeggen, het blijft moeilijk. Je kan de angst gewoon ruiken. Gekke verklaringen Nu, tijdens het kerstreces, zou de tijd geweest zijn om de mensen van bijvoorbeeld Nieuw Sociaal Contract te laten weten dat een extreemrechts kabinet er niet moet komen. Maar het wordt steeds stiller. Behalve bij de onderzoekers van het Nationaal Kiezersonderzoek. Die hang naar vergezochte verklaringen om de platte werkelijkheid maar niet te hoeven of willen benoemen, noopte de onderzoekers ertoe voortijdig resultaten met het publiek te delen. Omdat “…mythes over de verkiezingsuitslag een eigen leven gaan leiden en worden overgenomen door onder meer media en politici.” “We wilden laten zien dat dat het meest opvallende aan de verkiezingsuitslag is; dat die weinig opvallend is. Dat is belangrijk, omdat mensen dan niet meer naar gekke verklaringen hoeven te zoeken.” Het Nationaal Kiezersonderzoek liet zien dat mensen vooral op de PVV stemden vanuit een eigen-volk-eerst-gevoel. “Wat alle PVV-kiezers bindt, is hun duidelijke afwijzing van immigratie en de multiculturele samenleving,” schrijft Walter Pauli onomwonden in de Knack. “De succesformule van Geert Wilders: ‘Eigen Volk Eerst’”. En zo is het. Kristof Jacobs, één van de politicologen die het Nationaal Kiezersonderzoek coördineert, vertelde in de NRC dat de resultaten van het onderzoek eerder werden gedeeld omdat de onderzoekers “wilden laten zien wat er niet klopte aan sommige verklaringen die meteen rondgingen”. Stop dus met zoeken naar gekke verklaringen. Als mensen zeggen dat ze op de PVV stemmen omdat ze geen immigranten willen, dan bedoelen ze dat ze geen immigranten willen. Als ze zeggen dat ze willen dat alles wat niet wit Nederlands is moet assimileren, dan bedoelen ze precies dat. Nou, als Indo weet ik wel iets van assimileren en hoe intens racistisch dat in de praktijk uitpakt, maar dat terzijde. „In onderzoek naar beleidsprioriteiten blijkt dat een strenger migratiebeleid voor PVV’ers de hoogste prioriteit heeft. En niet bijvoorbeeld méér huizen. Dat is bij andere kiezers wel zo.” Laf, bang landje Ik schreef het eerder al: dit is het land van lafaards. Lafaards die bang zijn voor ‘de ander’, voor andere gebruiken, andere culturen en verandering. Lafaards die bang zijn voor conflict met die andere lafaards. Mensen die bang zijn voor confrontaties, voor hun medeburgers, voor alles en iedereen. Met de Koning voorop, die in zijn Kersttoespraak er voor één keer in zijn carrière echt toe had kunnen doen zijn toevlucht zocht in het laffe ‘verbinden’. Nederland is en blijft een laf en bang landje. Maar kijk, het is één ding als angst je eigen leven belemmert. Het is een ander – en veel groter – ding als jouw angst een ander verlamt. Dus als je niet wil accepteren dat het hier om intolerantie, haat en racisme gaat, doe een stap opzij en ga uit de weg. Veroordeel niet de mensen die voor zichzelf opkomen en de confrontatie niet uit de weg gaan. Want zonder confrontatie, geef je jezelf over. Het is niet zachtmoedig of groots, maar intens laf. Als jouw angst het een ander onmogelijk maakt om voor zichzelf op te komen, dan had je hem net zo goed zelf die mep kunnen verkopen. PVV is racisme, punt Nu is het sowieso niet de tijd voor neutraliteit, we zijn er allemaal bij betrokken. Al-le-maal. Er is geen zijlijn. Je staat er niet boven. We zagen met de coronacrisis hoe snel en hoe gemakkelijk we kwetsbare mensen opofferen en de dood in drukken. Zelfs zoiets simpels als een mondkapje dragen was teveel moeite om een leven te redden. Allemaal te moeilijk. Ook zagen we hoe ontzettend rekbaar de Grondwet is en dat het niet zozeer gaat om de letterlijke tekst, maar om de beleidsvrijheid en de interpretatie van die rechten door beleidsmakers. In een land met een extreemrechtse overheid, zijn vooral ‘die anderen’ kwetsbaar, denk je misschien. Het is al erg genoeg als je zo denkt, maar er komt een dag dat je zelf tot zo’n kwetsbare groep behoort. In zo’n land, waar kwetsbaren beschermen zelfs niet eens meer een streven is, is iedereen kwetsbaar. De Grondwet is extreem rekbaar. Zelfs mét Grondwet kan een regering je dood laten vallen, achterstellen, je vals beschuldigen van fraude en je leegtrekken, je kinderen afnemen en ga zo maar door. De Grondwet biedt op zichzelf geen bescherming. Als je er als bevolking niet op staat dat die bescherming geldt voor iedereen – ook al komt je dat niet uit, dan weet je dat grenzen verschuiven. En die zijn tijdens de coronacrisis een heel eind verschoven. Het blijft nooit bij die ene groep kwetsbaren of minderheden, know your history. Er is nog nooit iets goeds gekomen van dergelijke machthebbers. Nog nooit. Zwijgen is geen goedaardigheid. Het is angst. En ze ruiken dat echt wel hoor. Dus, dit is niet de tijd voor eloquentie en ‘verbinden’, maar de tijd van confrontatie en benoemen. Keihard benoemen, benoemen, benoemen. Daar houden ze toch van? Dat Wilders zo onversneden de waarheid zegt? Nou dan. Goed voorbeeld doet goed volgen. Zeg mij na: Wie PVV stemt is een moslimhater en racist. Wie geen racist wil zijn, stemt niet op de PVV. Wie met de PVV een regering vormt is moslimhater en racist. Wie dat niet wil zijn, gaat niet met de PVV in een regering. Punt. En als je dat niet durft, ga dan in ieder geval uit de weg. Over de auteur: Ginny Mooy is antropoloog en schrijfster. Ze publiceerde onder andere de romans De Wil om te Doden, Moordjongens en Ana. Als antropoloog is ze gespecialiseerd in de problematiek rond kindsoldaten. In Sierra Leone was ik betrokken bij de bestrijding van ebola. Recent deed ze onderzoek naar de invloed van gedrag op de coronapandemie. In 2008 - 2009 schreef ze ook voor Sargasso.

Door: Foto: Afbeelding door de auteur gemaakt met Bing
Foto: Blandine Le Cain (cc)

Heel Europa naar rechts?

Nederland moet rekening houden met een nieuw rechts kabinet, als we op de laatste peilingen mogen afgaan. Deelname van de PVV is zelfs niet uitgesloten. Hoe staat het er voor met extreemrechts in andere landen? Wat gaat het betekenen voor een nieuw Europarlement dat volgend jaar juni wordt gekozen? ‘De dominante thema’s van radicaal-rechts van de afgelopen 25 jaar – vooral immigratie – zijn nu in het hele publieke debat doorgedrongen,’ schrijft het Europabrede nieuwsmedium Voxeurop. Is de opkomst van extreemrechts nog tegen te houden?

In Frankrijk zien we de stijgende populariteit van RN (Rassemblement National), de partij van Marine Le Pen. Zij lijkt met succes het extreemrechtse imago van haar vaders Front National van zich af te kunnen werpen. Zondag liep ze mee in een mars tegen het antisemitisme, een breed en politiek-neutraal bedoeld initiatief tegen de vele antisemitische incidenten van de afgelopen weken. De aanwezigheid van RN leidde bij andere demonstranten tot ongemakkelijke gevoelens. President Macron had op voorhand al afgezegd. Maar Le Pen slaagt er bij dit soort gelegenheden steeds meer in geaccepteerd te worden als een ‘gewone’, min of meer gematigd rechtse Franse politicus. De uitsluiting van immigranten, en vooral van islamieten, blijft echter overeind. Op dat punt wordt ze geholpen door het feit dat veel Fransen de uitgesproken anti-Israëlische leuzen in recente demonstraties voor solidariteit met het onderdrukte Palestijnse volk te ver vinden gaan. Het Groene parlementslid Sandrine Rousseau ziet deelname aan deze demonstratie als een ‘omslagpunt voor RN, het “witwassen” van het oorspronkelijke antisemitisme’. Bij de aanhangers van RN hopen ze dat het eindelijk afgelopen is met de demonisering van hun partij.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Martha de Jong-Lantink (cc)

Orbán straft kritische leraren met nieuwe onderwijswet

Ondanks hevige protesten en demonstraties is het Hongaarse parlement dinsdag akkoord gegaan met een nieuwe onderwijswet die de positie van leraren ernstig aantast. Ze verliezen hun ambtenarenstatus, moeten langer werken en kunnen worden overgeplaatst naar scholen met een tekort aan leerkrachten. De salarissen voor Hongaarse onderwijzers behoren tot de laagste in de Europese Unie, en critici van de wet zeggen dat het beroep nu nog onaantrekkelijker wordt waardoor het bestaande tekort aan leraren op Hongaarse scholen zal verergeren. De lerarenbonden zien het doorzetten van de wet als wraak op de demonstranten die het regime-Orbán het afgelopen jaar op alle mogelijke manieren hebben bestreden. De regering zegt dat er op termijn wel sprake is van salarisverbetering maar legt de schuld voor huidige tekorten bij de Europese Unie die nog steeds niet afkomt met de beloofde bijdrage uit het corona-herstelfonds. Hongarije heeft een flink begrotingstekort dat volgens de laatste cijfers in 17 jaar niet zo hoog is opgelopen.

Orbán lijkt vast van plan om alle oppositie tegen zijn regering uit te schakelen. Regeringsgetrouwe media voeren nu ook een campagne tegen de burgemeester van Boedapest, Gergely Karácsony. Hij is lid van een coalitie van de Dialoogpartij en de Groenen, een van de weinig overgebleven oppositiepartijen. Hij heeft zich opnieuw kandidaat gesteld voor de verkiezingen volgend jaar. Nu heeft de inlichtingendienst twijfels naar buiten gebracht over de herkomst van donaties voor de organsatie ’99 Mozgalom’ die in 2021 voor Karácsony de verkiezingscampagne op touw zette. Hij hoopte toen Orbán te verslaan (maar stond om strategische redenen zijn plaats af aan Peter Márki-Zay die het uiteindelijk ook niet redde tegen Orbán). Zonder degelijke bewijzen wordt Karácsony nu vanwege ‘duistere financieringsbronnen’ beschuldigd van fraude, witwassen en het gebruik van buitenlandse bronnen.

Foto: Movilh Chile (cc)

De opmars van extreemrechts in Europa

In Griekenland is premier Kyriakos Mitsotakis er in tweede instantie in geslaagd een meerderheid in het parlement te veroveren. Hij kan nu in z’n eentje verder regeren met zijn conservatieve partij Nea Dimokratia. Opvallend is de winst van extreemrechtse partijen. Spartiates, de opvolger van de verboden fascistische partij Gouden Dageraad, kreeg 5% van de stemmen. Samen met twee kleine uiterst rechtse partijtjes die ook de kiesdrempel wisten te halen is extreemrechts in Griekenland goed voor bijna 13% van de stemmen.

Vorige week schreef ik hier over Finland waar de radicale Finnenpartij nu deelneemt aan een nieuwe rechtse regering. Twee weken geleden ging het over Oostenrijk waar de FPÖ in de peilingen de grootste is geworden. In Duitsland is volgens recente peilingen de AfD nu de tweede partij. Zondag heeft voor het eerst een politicus van de extreemrechtse partij een regionale verkiezing gewonnen.

Moeten we ons zorgen maken? Owen Jones waarschuwde in The Guardian na het recente succes van de Spaanse extreemrechtse partij Vox bij de gemeenteraadsverkiezingen eind mei voor een ‘griezelige normalisering’ van extreem rechts in de Europese politiek. Hij wijst daarvoor ook op het grote aantal stemmen dat Marine Le Pen vorig jaar in Frankrijk wist te halen. En natuurlijk op Italië met de nieuwe premier Giorgia Meloni van de uiterst rechtse partij Fratelli d’Italia. In Zweden hebben we vorig jaar gezien hoe centrum-rechts de ban op de Zweden Democraten heeft opgeheven en deze partij als gedoogpartij indirect regeringsmacht heeft gegeven. Met alle gevolgen van dien. En dan hebben we het nog niet gehad over Polen, Hongarije en de andere Oost-Europese staten.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Abhi Sharma (cc)

Boekrecensie | Maar dat mag je niet zeggen – Nikki Sterkenburg

RECENSIE - © Uitgeverij Das Mag. Boekomslag Maar dat mag je niet zeggen, auteur Nikki SterkenburgJa, dat wordt toch een dingetje bij mijn boekrecensies – hoe lang na het verschijnen van een boek kun je nog aan komen kakken met je recensie? In dit geval is het wel erg gortig, ook omdat ‘Maar dat mag je niet zeggen’ van Nikki Sterkenburg zo goed verkoopt dat het inmiddels in de derde druk zit (hoop ik – het zou inmiddels ook de vierde of vijfde kunnen zijn). En dat terwijl de uitgever me niet alleen een mooi recensie-exemplaar toestuurde, maar zelfs één van de gesigneerde versies!

De leesbare versie van het proefschrift

Met enige blosjes van schaamte op de wangen dan nu maar naar het boek (want dat is een stuk interessanter dan gezwatel over mijn non-existente planningsvaardigheden). ‘Maar dat mag je niet zeggen’ is een publieksversie van het proefschrift (2021) van Sterkenburg, dat ze schreef bij het Institute of Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden. Ze is van huis uit journalist en dat leidt tot de prettige combinatie van enerzijds een wetenschappelijk stevig gefundeerd verhaal, dat vervolgens ook nog vlot en leesbaar is opgeschreven. Ze duikt in de wereld van radicaal- en extreemrechtse activisten, door middel van veldonderzoek, waaronder het bezoeken van bijeenkomsten en het houden van vele interviews met de activisten zelf. Dat geeft een wonderlijk kijkje in wat de mensen drijft en waar ze in geloven.

Foto: Ganaselmi (cc)

In Italië kan extreemrechts aan de macht komen

Honerd jaar na Mussolini’s Mars op Rome dreigen de nazaten van de fascisten in Italië weer aan de macht te komen. Eind september zijn er verkiezingen gepland nadat premier Mario Draghi de handdoek in de ring gooide. Hij kreeg in zijn nationale regeringscoalitie geen steun voor zijn economische plannen van drie van de partners, de Vijfsterrenbeweging, Berlusconi’s Forza Italia en Salvini’s Lega. In de polls staat nu de enige partij die niet meedeed aan de nationale coalitie, de Fratelli d’Italia, bovenaan. Op basis van de huidige peilingen zou FdI, die geïnfiltreerd zou zijn door neofascisten, met Berlusconi en Salvini een nieuwe regering kunnen vormen. Beoogd premier is de oprichter en huidig partijleider, de 45-jarige Giorgia Meloni. Zij kan met de Broeders de eerste vrouwelijke premier van Italië worden. Zijn daarmee de fascisten terug?

Proteststemmen

Meloni komt oorspronkelijk uit Berlusconi’s Forza Italia. Ze was in 2008 de jongste Italiaanse minister ooit. De FdI is een jonge partij en bestaat uit een bundeling van kleine radicaal-rechtse groepen. De populariteit van Meloni heeft alles te maken met afkeer van veel Italianen van de gevestigde politiek. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen behaalde de FdI met Mussolini’s kleindochter Rachele in Rome een monsterzege. Vier jaar geleden gingen de proteststemmen nog vooral naar M5S, de Vijfsterrenbeweging. Die partij is inmiddels door deelname aan achtereenvolgende regeringen volledig vergroeid met de macht en bovendien zeer verdeeld geraakt. Met het onthouden van steun aan het door politieke compromissen sterk verwaterde programma van Draghi heeft M5S de stekker uit de coalitie getrokken en ruimte gemaakt voor een ruk naar (extreem)rechts. Het is de technocraat Draghi niet gelukt de Italiaanse politiek te verheffen boven het partijbelang. Technocraten, schrijven twee commentatoren op Politico, ‘lopen het risico populistische wrok aan te wakkeren’. Zij citeren Adam Tooze die bij het aantreden van Draghi schreef ‘dat democratieën het misschien moeilijk vinden om zonder technocraten te leven, maar ze zullen ons niet redden – en zeker zullen ze Italië niet redden’.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: doubichlou14 (cc)

Frankrijk polariseert

ANALYSE - “We zijn op weg naar een verkiezing met veel proteststemmen. Met als resultaat de herverkiezing van de zittende president. Het is een vreemde paradox.” Dat zegt Bruno Jeanbart van een van de opiniepeilingsbureaus. President Emmanuel Macron staat op verlies in de peilingen, maar zijn concurrenten, de extreemrechtse Marine Le Pen en de radicaal linkse Jean-Luc Mélenchon staan nog wel op flinke afstand.

Macron denkt nog steeds gemakkelijk te kunnen winnen aanstaande zondag en in de tweede ronde op 24 april. Maar er zijn er twee belangrijke onzekerheden. Een groot deel van het kiezerspubliek reageert volstrekt apathisch en ongeïnteresseerd op de verkiezingen. Hoeveel legitimiteit wordt een nieuwe president gegund als een groot percentage helemaal niet meer aan de verkiezingen deelneemt? En hoe pakt de tweede ronde dit keer uit met Marine Le Pen, die de meeste kans heeft om door te gaan? Het is allerminst zeker hoeveel aanhangers van de uitgeschakelde kandidaten op de rechter- en linkerflank Macron in de tweede ronde zal kunnen winnen. Een belangrijk deel van degenen die in de eerste ronde voor Mélenchon kiezen zou wel eens naar Le Pen kunnen overstappen. Macron heeft in de afgelopen vijf jaar bij zowel links als rechts flink wat afkeer opgeroepen.

Foto: Michael Eisenriegler (cc)

Het blijft onrustig in Oostenrijk

In Wenen kwam de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) gisteren bijeen om de spanningen tussen Rusland en de NAVO-landen te bespreken. De OVSE is een overlegorgaan van circa 55 landen in Europa, Centraal-Azië en Noord-Amerika, dat zich sinds 1973 bezighoudt met samenwerking op het gebied van militair, economisch en humanitair beleid. Dat deze organisatie in Wenen zetelt heeft alles te maken met de neutrale status van de Oostenrijkse hoofdstad na de Tweede Wereldoorlog. De stad heeft in de loop van de tijd vele diplomatieke initiatieven gehuisvest. Met dank aan een onverminderd stabiele Oostenrijkse regering. Maar nu zijn in de afgelopen jaren over die stabiliteit toch twijfels gerezen.

Even afgezien van de crisis rond Jörg Haider, de rechtspopulistische voorman van de Freiheitspartei (FPÖ), eind vorige eeuw, is het allemaal begonnen met zijn opvolger Heinz-Christian Strache die in 2017 met de FPÖ een coalitie aanging met de Oostenrijkse christendemocratische ÖVP. In 2019 raakte Strache in opspraak nadat er een video was verschenen, waarin te zien was dat hij in de aanloop naar de verkiezingen bereid was geweest om een vrouw die zich valselijk voordeed als de nicht van een Russische oligarch, overheidsopdrachten toe te spelen in ruil voor steun tijdens de verkiezingscampagne. Niet alleen de FPÖ raakte in opspraak. In het onderzoek naar deze affaire kwam aan het licht dat de ÖVP ook niet vies was van corruptie en vriendjespolitiek. Premier Sebastian Kurz, die de FPÖ als coalitiepartner had ingeruild voor de Groenen, trad vorig najaar terug en verdween tenslotte helemaal van het politieke toneel. Maar de coalitie bleef intact met sinds december een tweede opvolger van Kurz uit de ÖVP, Karl Nehammer. Hij ontkent bij hoog en bij laag dat zijn partij corrupt is. Er moeten nog rechtszaken komen tegen mensen uit het netwerk van Kurz.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Jeanne Menjoulet (cc)

Waar wonen de meeste antifeministen?

‘Het is de schuld van het feminisme dat sommige mannen zich aan de rand van de samenleving voelen en gedemoniseerd zijn.’ Dit was een van de stellingen die twaalfduizend Europeanen uit acht landen kregen voorgelegd in een onderzoek naar extreemrechtse denkbeelden. Opmerkelijk resultaat: de hoogste aantallen mensen die het minstens een beetje eens waren met deze stelling zijn te vinden in Zweden (41%). 

Na Zweden had ongeveer 30 % van de respondenten in Polen antifeministische standpunten, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk (28 %), Frankrijk (26 %), Hongarije (22 %), Duitsland (19 %) en Nederland (15 %). Tatev Hovhannisyan verbaast zich op Social Europe dat slechts 13 % van de Italiaanse respondenten uitdrukking gaf aan dergelijke opvattingen,  terwijl 65 % zei dat ze het hier sterk of enigszins oneens mee waren. 

Volgens Daniel Poohl van de Zweedse partner in dit onderzoek is het antifeminisme in zijn land deels te verklaren uit verzet tegen succesvolle feministische bewegingen. ‘Sommige overwinningen van het Zweedse feminisme in de afgelopen jaren hebben de opkomst van sterk tegengestelde attitudes geactiveerd’, zei hij. Is het feminisme in Italië, en ook in Nederland, minder succesvol misschien?

Weinig vertrouwen

Het onderzoek ‘State of Hate: far-right extremism in Europelaat verder zien dat een kwart van de respondenten negatieve gevoelens heeft tegenover moslims, een derde tegenover immigranten in het algemeen. Meer dan een derde oordeelt negatief over Roma. Het rapport constateert onder andere dat extreemrechts in toenemende mate transnationaal opereert, ook al ligt de focus nog steeds bij nationale issues. Traditionele organisatievormen verliezen invloed aan digitale netwerken. Veel respondenten in dit onderzoek tonen zich teleurgesteld in de politiek. Italië en Frankrijk scoren op dit punt het hoogst (79% resp. 67%). Slechts 6% van de Britten meent dat het politiek systeem in het Verenigd Koninkrijk goed werkt. Duitsers daarentegen zijn met een meerderheid van 60% een stuk tevredener. Op de vraag of het land ‘de goede of de verkeerde kant uitgaat’ zien we vrijwel overal meerderheden voor de ‘verkeerde kant’. Uitzonderingen zijn Nederland en Duitsland. Maar ook daar gelooft meer dan 40% dat het de verkeerde kant op gaat (p. 16 van het rapport).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De jongeren bij Forum zijn het probleem niet

COLUMN - Met enige verbazing kijken we de laatste rel bij Forum voor Democratie aan. De jongeren-afdeling heeft het zwaar: nazistische, racistische, homofobe berichten blijken er veelvuldig rondgestrooid te worden. Het is niet bepaald de eerste keer, dus nu zetten FvD-politici de hakken in het zand. Voor wie de ogen al langer open heeft, kan het gedrag van de jongeren niet verbazen.

Foto uit 2016, rechtsonder Luc Stenekes van Erkenbrand

Al voor de verkiezingscampagne van 2017 was er heel veel kritiek op Thierry Baudet, de man heeft een lange historie van dubieuze uitspraken en contacten. Zo sprak hij bijvoorbeeld op de IJzerwake, waar SS-vlaggen wapperen, op een donateursbijeenkomst van homo-haters organisatie Civitas Christiana, en boodt zijn proefschrift aan aan Frankrijks bekendste Holocaust-ontkenner, Jean-Marie Le Pen.

Later, tijdens de campagne voor het Oekraïne Referendum droeg Baudet al een ‘vote Soros’ t-shirt en had leden van Erkenbrand op bezoek. Erkenbrand heeft er nooit een geheim van gemaakt dat ze Nederland van vreemde smetten vrij wil zien. Veel van de huidige ophef rond JFvD gaat over Erkenbrand figuren die lid zouden zijn. Baudet heeft de oprichter van Erkenbrand in 2015 al eens ontmoet en Erkenbranders zijn fans van hem. Thierry zelf retweet Erkenbrand memes. Alle andere Nederlandse politici weten direct met wat voor lieden ze te maken hebben, Baudet boeit het niet.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Volgende