Niet de daad, wel de ideologie

Dé discussie in de blogosphere is in hoeverre Breivik's vreselijke daad toe te schrijven is aan het gure rechts-populistische klimaat in Europa. Ik zal eerlijk zijn: ik ben daar nog niet over uit. Wel vallen twee zaken op, die de afgelopen jaren overigens al vaak benoemd zijn. De eerste is het spiegelbeeld tussen rechts- en islamitisch extremisme. Het 1500 pagina's tellende politieke testament van Breivik staat bol van de retoriek die je ook bij islamitische radicalen aantreft. Hij spreekt ondermeer van een kruistocht, niet alleen moslims zijn een doelwit, maar ook de 'marxistisch culturele elite' die de multiculturele samenleving omarmt - kortom: iedereen die niet met ons is, is een legitiem doel. Rechtvaardiging wordt ook gevonden ver in het verleden - de geschiedenis wordt naar de eigen hand gezet. Tot slot worden anderen aangespoord om zich bij deze strijd aan te sluiten en krijgen ze praktische tips en tools daarvoor aangereikt. Wat ook opvalt is dat de ideeën van extreem islamitische groepen in Europa nauwelijks aansluiting vinden, terwijl veel ideeën van Breivik in een aantal Europese landen de laatste jaren een solide plek in het politieke discours hebben gevonden. Daarom ook meteen het gewijs naar de PVV en andere Europese populistische partijen.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Beschavingsoffensief en fascisme

demonstrant: no to racism and fascismRob Riemen vindt dat wij de PVV een fascistische partij moeten noemen. Dat woord moet, vindt hij: dingen moeten de naam dragen die ze hebben. Dat is niet zo’n slecht idee: maar of je daar een open debat mee bereikt, of zelfs een ‘beschavingsoffensief’, is vers twee. Maar de uitdaging ligt er, dus laten we er iets mee doen. Ik stel vooral vragen.

Als je een woord gebruikt, moet je het toch eigenlijk wel definiëren. Riemen noemt de Amerikaan Paxton en de oude italiaanse communist Togliatti, maar blijft verder losjes in zijn formuleringen. Hij ziet fascisme waar:

  • Politieke partijen hun eigen gedachtengoed verloochenen,
  • Intellectuelen een gemakzuchtig nihilisme cultiveren,
  • universiteiten hun naam onwaardig zijn,
  • de zakenwereld door geldzucht wordt beheerst.
  • de media de buiksprekers van het volk zijn en niet een kritische spiegel.

(De eeuwige terugkeer van het fascisme, p.59)

Dat is een beetje slordig. De oude Italianen (Gramsci en Togliatti) vinden het kleinburgerlijke wezenlijk, de combinatie van conservatieve en revolutionaire trekken, de zorg voor de (nationale) identiteit en de zuiverheid van de groep. Robert Paxton heeft het over de ‘mobilising  passions’ van het fascisme en noemt o.a.:

  • het gevoel van een crisis die niet met normale middelen valt op te lossen,
  • Het primaat van de groep,
  • Het geloof dat de groep slachtoffer is,
  • Het geloof dat de groep in verval is,
  • De behoefte aan ‘closer integration of a purer community’,
  • Het geloof aan de superioriteit van de instincten van de leider.
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Duitse humor tegen extreem-rechts


Geert Wilders vindt dat de zogenaamde pro-Wildersdemonstratie moet worden afgeblazen als er een veldslag dreigt tussen voor- en tegenstanders. Hij heeft naar eigen zeggen sowieso niks met die betoging op 30 oktober op het Museumplein. Dat is natuurlijk logisch. Deze betoging is te opzichtig en heeft een te extreme uitstraling. Het is nog te vroeg voor zulke openbare manifestaties van autoritair gedachtengoed en misschien komt het geschikte moment ervoor wel nooit? Want de slag om de kiezer wordt in de 21ste eeuw niet op straat gewonnen maar in de huiskamer en achter de pc op kantoor en de zolderkamer.

Desalniettemin zitten de hoofdstedelijke ordehandhavers maar mooi met de demonstratie van de extreem-rechtse English Defence League (EDL) en haar Hollandse kloon in de maag. De extreem-linkse Antifa! (AntiFascistische Aktie) bereidt zich immers voor op een pittige tegendemonstratie. Henk en Ingrid zullen van al dat gemat op hun ambient light vinex flatscreen niks begrijpen en waarschijnlijk alleen nog maar banger worden voor de toekomst. Wellicht kunnen de rechtschapen antifascisten wat leren van het Front Deutscher Äpfel? Dit initiatief pakt de opkomst van extreem-rechts aan met humor en ironie. Duitse humor wel te verstaan.

Al zes jaar organiseert het Front Deutscher Äpfel gekleed in zwarte hemden en zwaaiend met rood-zwarte vlaggen tegendemonstraties als neo-nazi’s en andere bruinhemden de straat op gaan. Hun filosofie: er worden teveel bananen, ananassen en kiwi’s gegeten. De autotochtone peer en appel komen in het gedrang. Bovendien valt er veels te veel rottend fruit naar beneden. Op France24 Observers komt de oprichter Heinrich Altsteiner van het duitse Äpfel Front aan het woord: “We think it’s sometimes easier to see the negative side of things when it’s been exaggerated, as facts can often be misleading. We want people to see what’s absurd about the rise of these neo-Nazi groups, just as Charlie Chaplin did 70 years ago.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Cordoba Initiatief: Van fringe tot mainstream

Met huiver en fascinatie heb ik de discussie gevolgd die zich de afgelopen weken heeft ontwikkeld over het Cordoba Initiatief, of zoals de tegenstanders het noemen de ?Moskee op Ground Zero?.
Het is fascinerend omdat het verschillende processen in de maatschappij blootlegt: hoe men denkt over de Islam, over cultuur, het belang van 9/11, en de ?War on Terror?. En met huiver, want wat er te zien is maakt niet vrolijk.
Lees ook deel 1.

Aflevering 2: Van fringe tot mainstream

Cordoba
Het begon allemaal heel onschuldig. De eerste plannen werden in 2005 gemaakt en in december 2009 kwam voor het eerst in het nieuws dat een groep moslims een Community Center wil beginnen voor moslims, een Muslim Community Center (MCC) geïnspireerd door het Jewish Community Center (JCC), ook in de buurt van Ground Zero. Niet op Ground Zero zelf, maar twee blokken verder, uit het zicht dus. Na overleg met de burgemeester Bloomberg, de plaatselijke autoriteiten en buurtcomités werd toestemming gekregen om op de plaats van een oude fabriek het Cordoba Center te bouwen. Cordoba omdat dat een plaats was waar ooit moslims, christenen en joden vreedzaam met elkaar samenleefden, beroemd om de uitwisseling van kennis. De bedoeling was om net als 900 jaar geleden een brug te slaan tussen het Oosten en het Westen, om zo het ongelijk van de terroristen te bewijzen. Als dit lukt ? op een symbolische plaats! – kan de hele wereld zien dat er ook een moderne, gematigde Islam bestaat waar vrouwen geëmancipeerd zijn, waar niet wordt neergekeken op andersdenkenden en wordt samengewerkt in een open en democratische samenleving. Het motto van de website:

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Cordoba Initiatief

Met huiver en fascinatie heb ik de discussie gevolgd die zich de afgelopen weken heeft ontwikkeld over het Cordoba Initiatief, of zoals de tegenstanders het noemen de ?Moskee op Ground Zero?.
Het is fascinerend omdat het verschillende processen in de maatschappij blootlegt: hoe men denkt over de Islam, over cultuur, het belang van 9/11, en de ?War on Terror?. En met huiver, want wat er te zien is maakt niet vrolijk.

Aflevering 1: Als de kat van huis is ?

Ik had nooit gedacht dat ik Dubya nog eens zou missen. Op 17 september, een week na de aanslag van 11 september dus, zei hij bijvoorbeeld het volgende:

These acts of violence against innocents violate the fundamental tenets of the Islamic faith. And it’s important for my fellow Americans to understand that. The English translation is not as eloquent as the original Arabic, but let me quote from the Koran, itself: In the long run, evil in the extreme will be the end of those who do evil. For that they rejected the signs of Allah and held them up to ridicule.

Bush was geen softe, zichzelf hatende, islamknuffellende linkse cultuurrelativist, maar George W. Bush de decider, tot voor kort de leider van het Vrije Westen die desnoods met wapengeweld democratie en de vrije markt naar het Midden Oosten wilde brengen. Maar nu hij president af is, hebben de islamofoben vrij spel gekregen.

Op een kleine vergissing na ? in het begin sprak hij over een kruistocht tegen terrorisme ? heeft Bush altijd beweerd dat de strijd niet gericht was tegen het geloof maar tegen het terrorisme. Ja de daders waren moslims, maar er zijn ongeveer een miljard moslims en die hebben niets te maken met deze aanslag. Sterker nog: in Amerikanen leven ook moslims en zij moeten met respect behandeld worden. En dat hielp, tijdens zijn presidentschap werden extreem rechtse uitwassen van moslimhaat enigszins onder controle gehouden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige Volgende