In het Europese Parlement verdedigde de nieuwe Poolse premier Beate Szydlo dinsdag enkele omstreden besluiten van haar regering: "Poolse burgers hebben voor ons programma gekozen en wij voeren het uit met respect voor de grondwet en de Europese verdragen." Maar die nieuwe wetgeving staat volgens velen haaks op Europese waarden en het regeringsprogramma spoort ook niet met het huidige economische beleid van de EU.
Niets aan de hand. En overigens zijn het onze eigen zaken. Dat was ongeveer de boodschap die Szydlo voor Europa had in antwoord op de zorgen van de Commissie over de ingrepen van de nieuwe Poolse regering bij het Grondwettelijk Hof en de publieke omroep. De balans moest hersteld worden, zei Szydlo, verwijzend naar de macht van het Burgerplatform in de vorige regeringsperiode. Het is allemaal politiek. De staatsmedia werden volgens Kaczynski, leider van de regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) gedomineerd door 'de ergste soort Polen'. PiS-stemmers werden weggezet als abnormalen en fascisten of uitgelachen als ‘geitenwollen baretten’, naar de kledingstijl van activistische aartsconservatieve oude dametjes. De vorige regering heeft vlak voor de verkiezingen ook zelf nog geprobeerd de samenstelling van het Grondwettelijk Hof in haar voordeel te veranderen. Polen heeft over de nieuwe regels voor het Hof overigens op eigen initiatief advies gevraagd aan een Commissie van de Raad van Europa die is ingesteld om voormalige communistische landen te begeleiden bij de overgang naar een democratische rechtsstaat.
In het Europese Parlement kreeg Szydlo steun van rechtse landgenoten en van de Britse Conservatieven die met PiS een fractie vormen. Er wordt kennelijk met twee maten gemeten, zeggen zij, gezien het feit dat de Commissie overeenkomstige partijpolitieke bemoeienisen van de vorige regering niet heeft aangepakt. De gematigde partijen (EVP, S&D, ALDE, Groen) trokken de fluwelen handschoenen aan om de Poolse eerste minister tot opheldering en verantwoording aan te porren, schrijft Lukas de Vos in Knack. Bij de EVP liet de Duitse fractievoorzitter Weber het woord aan zijn Spaanse partijgenoot om oude gevoeligheden in de relatie tussen Polen en Duitsland te vermijden. Fractievoorzitter Rebecca Harms van De Groenen maakte zich, na Hongarije, niet alleen zorgen over Polen, maar ook over Europa. Hoe houden we de Europese waarden hoog? Haar Nederlandse fractiegenoot, Judith Sargentini, wees op missers die de reputatie van de EU in Polen hebben aangetast, zoals de uitsluiting van Polen bij de aanleg van de gaspijp van Rusland naar Duitsland, Nordstream. En waarom heeft de premier van huidig EU-voorzitter Nederland zich niet gedistantiëerd van het omstreden Polen-meldpunt van de PVV?
Premier Szydlo conformeerde zich voor het Europese Parlement aan de mores van haar collega's: je blijft aardig voor de parlementsleden, maar je reputatie thuis staat voorop. In dat opzicht lijkt zij geslaagd. Haar minister van Buitenlandse Zaken Witold Waszczykowski, die niets van Duitsers moet hebben, zeker niet als ze fietsen en vegetariër of atheïst zijn, toonde zich over haar optreden dik tevreden: "Tijdens het debat werd een nieuwe Europese leider geboren," zei hij voor de Poolse radio. We zijn gewaarschuwd.