Nieuwe definitie van ecocide

Een expertpanel van twaalf juristen heeft in opdracht van de Stop Ecocide Foundation een nieuwe juridische definitie van ecocide opgesteld. Deze definitie kan gebruikt worden voor een verzoek aan het Internationale Strafhof om ecocide als ‘vijfde misdaad tegen de vrede’ toe te voegen aan het Statuut van Rome, naast genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en agressie. De voorgestelde definitie van ecocide luidt: unlawful or wanton acts committed with knowledge that there is a substantial likelihood of severe and either widespread or long-term damage to the environment being caused by those acts. ‘Wanton acts’ zijn daden met een “roekeloze veronachtzaming van schade die duidelijk buitensporig zou zijn in verhouding tot de verwachte sociale en economische voordelen van de daden”. Met ‘environment’ wordt bedoeld: de aarde, de biosfeer, cryosfeer, lithosfeer, hydrosfeer, atmosfeer en de ruimte. Onder ‘acts’ wordt ook verstaan niet-handelen (‘omission’), waardoor ook het niet voldoen aan regelgeving eronder kan vallen. Hoewel sommige termen misschien vaag klinken – wanneer is schade ‘severe’, ‘widespread’ en ‘long-term’? – hebben de juristen juist voor deze termen gekozen omdat ze aansluiten bij de bestaande terminologie in het Rome Statuut. Het is uniek dat ‘ecocide’ gaat over schade aan mensen én het milieu – een niet-antropocentrische aanpak dus – waar de andere vier misdaden tegen de vrede exclusief focussen op het welzijn van mensen. Maar de definitie is ook weer niet ecocentrisch, want Philippe Sands benadrukt dat het strafbaar stellen van ecocide ertoe moet bijdragen dat we erkennen dat ons welzijn afhankelijk is van het welzijn van de natuur. Nu is het natuurlijk interessant om te kijken welke handelingen er onder de definitie zouden kunnen vallen. Het panel heeft opzettelijk geen voorbeelden genoemd, dat is aan de rechters. De ontbossing van de Amazone? Lekkende oliepijpen van Shell? Tsjernobyl? Het doden van de laatste twee witte neushoorns op aarde? Elk ‘Westers’ land met een veel te grote voetafdruk? Klimaatverandering De vraag is ook of strafbaarstelling van ecocide kan bijdragen aan het aanpakken van handelingen die bijdragen aan klimaatverandering. Voorstanders van strafbaarstelling hinten daar wel op: de Stop Ecocide Foundation heeft het in hun persbericht over de ‘climate and ecological crisis’, Greta Thunberg pleit voor strafbaarstelling van ecocide. In de context van de oproep van het Europees Parlement om ecocide strafbaar te stellen, afgelopen januari, werd verwezen naar klimaatverandering als noodzaak. En ook de initiatiefnota over ecocide die de Partij voor de Dieren in december 2020 indiende rept over klimaatverandering. Volgens Sands is de definitie in elk geval zo opgesteld dat het niet de dagelijkse activiteiten omvat van mensen, regio's en volkeren en landen die op lange termijn aanzienlijke schade aan het milieu toebrengen. Dat maakt het mogelijk moeilijk om schade ten gevolg van CO2-uitstoot als ecocide te zien. Anderzijds zegt hij dat hij zich kan voorstellen dat als een geïndustrialiseerd land een enorme nieuwe kolencentrale gaat bouwen terwijl het land geen adequate actie onderneemt tegen klimaatverandering, dat onder ecocide zou kunnen vallen. Maar dat zal volgens hem ook afhangen van de mate waarin handelingen die bijdragen aan klimaatverandering illegaal zijn volgens nationale of internationale wetgeving. Jurisprudentie die volgt uit klimaatzaken zoals die in Nederland kunnen daarin een belangrijke rol hebben. En Sands benadrukt: niet handelen is ook handelen. [caption id="attachment_330999" align="aligncenter" width="1024"] Tekst uit de toelichting (pdf), bron: Stop Ecocide Foundation[/caption]

Door: Foto: crustmania (cc)
Foto: crustmania (cc)

Groeiende steun voor strafbaarstelling van ecocide

, door

ANALYSE - De Tweede Kamer en kabinetsleden discussiëren sinds 2015 over strafbaarstelling van ecocide als vijfde internationale misdaad tegen de vrede. Het kabinet voelt er weinig voor, maar de steun in de Kamer groeide. Nieuwe aanleidingen voor moties blijven zich de komende tijd aandienen.  

De Partij voor de Dieren schrijft in hun concept-verkiezingsprogramma, net als in 2017, dat ecocide strafbaar moet worden:

Het Internationaal Strafhof krijgt de mogelijkheid om bedrijven of landen die zich schuldig maken aan ecocide te vervolgen. Ecocide is een misdaad waarbij ecosystemen verloren gaan door nalatigheid, beschadiging of vernietiging.

Elk land dat het Internationaal Strafhof erkent kan een verzoek indienen om een nieuwe internationale misdaad tegen de vrede, zoals ecocide, toe te voegen aan het Statuut van Rome, naast genocide, agressie, foltering en misdaden tegen de menselijkheid. Plegers van ecocide kunnen dan voor het Internationaal Strafhof gebracht worden. Ecocide is op dit moment alleen strafbaar in de context van oorlogsmisdaden.

GroenLinks, BIJ1, de SP en DENK hinten in hun concept-verkiezingsprogramma’s naar de aanpak van ecocide, hoewel niet altijd duidelijk is of ze doelen op internationale (straf)wetgeving (zie eindnoot).

Maakt een voorstel om ecocide strafbaar te stellen kans in de Tweede Kamer? Ik zocht in de Kamerstukken en zette de debatten over ecocide in de Tweede Kamer op een rij.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.