De kersverse Amerikaanse ambassadeur in Duitsland heeft zich binnen een maand tijd al flink onmogelijk gemaakt bij zijn eigen bondgenoot. Een paar uur nadat Richard Grenell zijn geloofsbrieven aan de Duitse president had overhandigd, twitterde hij zijn publieke bijval met Trumps besluit om de Iran-deal op te zeggen. Grenell voegde daar omineus aan toe: ‘Duitse bedrijven die zakendoen met Iran, dienen hun betrekkingen ogenblikkelijk te verbreken.’ Daarmee maakte hij Trumps dreigement dat hij sancties zou treffen tegen landen die de Iran-deal keurig honoreerden, akelig tastbaar. Let wel: het waren de Verenigde Staten die de internationale afspraak met Iran eenzijdig opzegden, terwijl geen enkel ander land – Duitsland incluis – daartoe aanleiding had gezien. En nu hintte de Amerikaanse ambassadeur jegens zijn nieuwe gastland dat er consequenties zouden volgen indien Duitsland zich wél aan de gemaakte afspraken hield en niet meteen het voorbeeld van de VS volgde. Voor een eerste publiek optreden was dat een extreme uitspraak. Niet voor niets zei de voorvrouw van de SDP, met een bijna Brits gevoel voor understatement: ‘Het is niet mijn taak mensen in de nobele kunst van de diplomatie te onderwijzen, zeker niet waar het de Amerikaanse ambassadeur betreft. Maar hij lijkt enige bijscholing te behoeven.’
Al 300.000 vluchtelingen zijn de afgelopen jaren aan het werk gegaan in Duitsland, de meerderheid daarvan in banen die genoeg verdienen om premies en belastingen af te dragen. Het tempo waarin mensen werk vinden stijgt al enkele jaren. De Duitse economie draait op volle toeren en de werkloosheid is minimaal.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
RECENSIE - Een nieuw boek over de teloorgang van de democratie in Duitsland in de jaren dertig.
Over Duitsland tussen de twee wereldoorlogen, Hitler en de machtsovername door de nazi’s zijn al boekenkasten vol geschreven. De Amerikaanse historicus Benjamin Carter Hett heeft er onlangs een nieuw, zeer gedetailleerd, uitermate leesbaar en wat mij betreft ook spannend boek aan toegevoegd onder de titel The Death of democracy. Hitler’s Rise to Power and the downfall of the Weimar Republic. In de Nederlandse vertaling heet het boek De Populist. Dat verkoopt misschien beter, maar geeft het onderwerp van het boek toch minder goed weer. Het gaat zeker ook over Hitler, maar vooral over de omstandigheden waaronder de nazi’s de macht konden grijpen, beter gezegd over de manier waarop een prille democratie om zeep geholpen kon worden. Dat was voor mij de reden om het boek te lezen: ‘de kwetsbaarheid van een democratie in handen van mensen die er zonder respect mee omgaan’, zoals de achterflap het omschrijft.
‘Historische kennisvergaring’, schrijft Carter Hett ter verantwoording van zijn nieuwe bijdrage aan deze geschiedenis, ‘werkt als de trage opbouw van een sedimentpakket. Er wordt steeds een laag aan toegevoegd. Dit geldt vooral voor de Duitse geschiedenis in de twintigste eeuw.’ Carter Hett is specialist op dit gebied en heeft al verschillende boeken over de nazitijd op zijn naam staan. Hij merkt op dat er sinds het einde van de Koude Oorlog veel nieuw bronnenmateriaal beschikbaar is gekomen om de geschiedenis van Duitsland opnieuw te bekijken. Dat was ook nodig omdat veel bestaande literatuur sterk draaide om de persoon van Hitler, volgens Carter Hett ‘een residu van de nazipropaganda’ over de grote leider.
ELDERS - De Duitse deelstaat Beieren heeft de politiewet opnieuw aangescherpt. Volgens critici krijgt de politie de meest vergaande bevoegdheden sinds 1945.
De CSU-meerderheid in het parlement van Beieren had er dinsdag geen moeite mee om na een recente wetswijziging in 2017 de bevoegdheden van de politie nog verder te verruimen. De voor-stemmers waren niet onder de indruk van de demonstratie op Hemelvaartsdag in München tegen de nieuwe wet waaraan volgens de organisatoren 40.000 mensen deelnamen. De oppositie van SPD en Groenen kondigde stappen aan bij het Grondwettelijk Hof. Rechtenstudenten van de Universiteit van München gingen hen al voor.
‘Beieren maakt van de politie een mag-bijna-alles autoriteit’ schrijft commentator Heribert Prantl in de Süddeutsche Zeitung. Tot de nieuwe bevoegdheden horen onder meer preventieve DNA-analyse, zonder enig bewijs van een misdaad en zonder tussenkomst van de rechter aftappen, het gebruik van undercoveragenten, videobewaking, ‘body-cams’, zeer ruime mogelijkheden voor opsporing via het internet en de verlenging van voorlopig arrest tot drie maanden. De grens tussen de geheime dienst die alleen inlichtingen verzamelt en de politie die opspoort en arresteert lijkt met de nieuwe wet te verdwijnen. Prantl:
Es gibt der Polizei Befugnisse, wie sie bisher der Geheimdienst hat. Es gibt ihr Waffen, wie sie das Militär hat. Es gibt ihr Eingriffs-und Zugriffsrechte, wie sie in einem Rechtsstaat nur Staatsanwälte und Richter haben dürfen. Das neue Polizeigesetz macht aus der Polizei eine Darf-fast-alles-Behörde.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Duitsland kan de helft van haar kolencentrales voor 2030 sluiten, zonder problemen voor de leveringszekerheid. Dat is de conclusie die de Duitse toezichthouder op het elektriciteitsnetwerk trekt. Voorwaarde is wel dat de geplande gascentrales volgens planning in gebruik genomen worden en dat de uitbreidingen van het elektriciteitsnetwerk (met name het hoogspanningsnet) afgerond worden. De topman van de Duitse energietoezichthouder (Bundesnetzagentur) geeft ook aan dat de oplopende kosten voor netstabiliteit waarschijnlijk worden veroorzaakt door het achterblijven van de netwerkcapaciteit.
ANALYSE - Koffiedik-kijken met Klokwerk: het zou best wel eens kunnen dat de VS met het opzeggen van de Iran-deal vooral zichzelf isoleert. Voor een oorlog van de VS met Iran hoeven we vooralsnog wellicht niet te vrezen.
Het opzeggen van de Iran-deal door Donald Trump houdt de gemoederen flink bezig. Veel mensen aan de linkerzijde vooral vinden het een ramp voor de diplomatie, en verwachten dat het een opmaat zal vormen naar een wapenwedloop en uiteindelijk een oorlog van de VS tegen Iran. Veel mensen ter rechterzijde, zoals columnist Afshin Elian, noemen het juist een moedige zet. Iran is volgens deze mensen een gevaar, of ze nu een gesprekspartner is of niet, en isolatie van Iran is alleen maar goed. Wellicht hopen ze stiekem zelfs op die oorlog.
Het blijft natuurlijk koffiedik kijken, maar ik denk dat beide een verkeerde inschatting maken. Ik heb goede hoop dat er geen wapenwedloop komt, en geen oorlog met Iran, en geef het een goede kans dat de diplomatie uiteindelijk zelfs zal zegevieren.
Wat opvalt aan het standpunt van Elian, is dat hij verwijst naar de eerdere afwijzing van de Iran-deal door Saudi-Arabië, Israël en Egypte. Mijn reactie zou zijn dat als je die landen nodig hebt als kompas voor wat goed is voor de wereld en het Midden-Oosten, er ergens toch een draadje is losgeraakt.
ELDERS - Angst voor sociale achteruitgang drijft mensen in handen van extreemrechts.
Onderzoek in enkele bolwerken van populistische partijen in Duitsland en Frankrijk laat zien dat AfD en Front National profiteren van de vrees aan de onderkant van de samenleving dat steun aan immigranten ten koste gaat van autochtonen. “Als er minder migranten komen blijft er meer over voor mij”, is de simpele samenvatting van het standpunt dat de wrok bij mensen tegen het ‘Wir schaffen das‘ heeft gevoed.
De studie verklaart een stem op de rechtspopulistische partijen niet zozeer uit angst voor vreemdelingen alswel uit het gevoel ondergewaardeerd te worden in vergelijking met de nieuwkomers. De grote thema’s van populisten, islamisering, euroscepsis, mediakritiek, nationale identiteit, spelen bij teleurgestelde kiezers geen rol. Tegen de opvang van vluchtelingen bestaat op zichzelf geen bezwaar. Het probleem is meer dat er in vergelijking daarmee onvoldoende wordt geïnvesteerd om tastbare uitdagingen in het dagelijks leven aan te pakken: armoede en gebrekkig functionerende publieke diensten. Het geeft de minder gefortuneerden het gevoel dat zij door de politiek verlaten zijn. Dat diegenen die ondanks dat toch nog gaan stemmen de gevestigde partijen in de steek laten ligt voor de hand.
Het gevoel vergeten te zijn gaat vooraf aan de keuze voor populistische partijen.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Omdat de FDP de stekker eruit trekt. De partij is niet meer het constructieve gezelschap dat het ooit was, constateert Der Spiegel.
ANALYSE - Gebaseerd op voorlopige cijfers voor 2017 is de productie van groene stroom in Duitsland met een recordhoeveelheid gegroeid. De productie van kolenstroom daalde ook merkbaar, terwijl de hoeveelheid kernenergie afnam en de stroomexport recordhoogte bereikte. Maar één groot nieuwswaardig feit wordt mogelijk over het hoofd gezien tussen alle nieuwe records. Craig Morris duikt in de cijfers.
Tekst: Craig Morris. Vertaling: Krispijn Beek.
Duitsland haalt zijn duurzame energie doelstelling voor 2020 drie jaar eerder (Foto door Usein, edited, CC BY-SA 1.0)
De productie van groene stroom is harder gegroeid dan de productie van kernenergie is gedaald sinds in 2003 de eerste kernreactor werd stilgelegd als onderdeel van Duitslands nucleaire uitfasering. De productie van kolenstroom – zowel van bruin- als van steenkool – is ook gedaald. Toch zijn de lichten in Duitsland aangebleven.
De Duitse export van elektriciteit bedroeg 53 TWh, voor het vijfde jaar op rij een record. De netto export van elektriciteit biedt ruimte aan conventionele elektriciteitscentrales (kolen, gas en kern). Groene stroom heeft voorrang op het Duitse netwerk, wat betekent dat groene stroom geconsumeerd wordt voor conventionele stroom. Meer specifiek reageren windenergie en zonne-energie op het weer, niet op vraag naar elektriciteit. Dat betekent dat buitenlandse vraag de elektriciteitsproductie van deze bronnen niet kan vergroten.
ELDERS - De Duitse regering probeert sancties uit Brussel af te wenden met experimenteel gratis openbaar vervoer.
Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje, Italië, Hongarije, Roemenië, Tsjechië en Slowakije zijn door EU-commissaris Karmenu Vella op de vingers getikt omdat hun plannen voor het terugdringen van de luchtvervuiling onvoldoende zijn. De negen lidstaten kregen een laatste kans om nieuwe voorstellen in te dienen. De demissionaire Duitse ministers Hendricks (Milieu) en Schmidt (Landbouw) en Merkel’s kabinetschef Altmaier reageerden met een plan om bij wijze van experiment in Bonn, Essen, Reutlingen, Mannheim en Herrenberg het openbaar vervoer gratis te maken. Daarnaast zouden er zones moeten komen waar zwaar verkeer geweerd wordt, en moet elektrisch taxi-vervoer en in het algemeen elektrisch rijden worden aangemoedigd.
Gratis openbaar vervoer zou automobilisten moeten overhalen de auto te laten staan. Experimenten in andere steden hebben echter laten zien dat dit niet of nauwelijks gebeurt. De prijs van het OV heeft geen invloed op het gedrag van autoverslaafden. De kosten van het autogebruik daarentegen wel, zegt verkeersexpert Cats, die een vergelijkbaar experiment in Tallinn (Estland) onderzocht.
In Tallinn heeft het gratis openbaar vervoer wel gunstig uitgewerkt voor lagere inkomensgroepen. Onder laagst betaalden is de mobiliteit gestegen, wat overigens ook een doel van het experiment was. Het belangrijkste effect na twee jaar was een toename van 14% van het OV-gebruik. Maar die toename kwam vooral van mensen die voorheen te voet gingen. Vanuit het oogpunt van gezondheid een onwenselijk effect. Slechts een klein deel van de toename van het OV-gebruik kwam van degenen die eerder de auto pakten.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
