Optimisme als plicht

Bij haar afscheid noemde Femke Halsema de filosoof Popper. Hij had ooit “optimisme een plicht” genoemd. Halsema maakte geen opgewekte indruk, zodat het citaat een beetje leek op een uitwijkactie om haar teleurstelling mee te verbloemen. Maar de formulering bleef bij mij hangen. Na enig zoeken vond ik de tekst, in een speech van Popper uit 1992: “Before I finish, I should just like to clarify this phrase, “Optimism is a duty”. The future is open. It is not fixed in advance. So no one can predict it – except by chance. The possibilities lying within the future, both good and bad, are boundless. When I say, “Optimism is a duty”, this means not only that the future is open but that we all help to decide it through what we do. We are all jointly responsible for what is to come. So we all have a duty, instead of predicting something bad, to support the things that may lead to a better future”. (p.143/144) Ook in een interview in Der Spiegel liet Popper zich zo uit: “Optimism is a duty. One must focus on the things that need to be done and for which one is responsible.” (p.135) Wie wil kan hier nog steeds de anti-marxist in zien: de geschiedenis heeft geen zin en leidt nergens naar toe. Maar ook de Kantiaan: de zin van het bestaan ligt in de morele opdracht de wereld beter te maken voor onze nazaten.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Weekendquote | Een soort koeien

, door

“De Oostenrijkse kunstenaar en schrijver Bernard Kathan heeft vorig jaar een boek gepubliceerd, Schöne neue Kuhstallwelt heet het, waarin hij een moderne koeienstal beschrijft, waarin de koeien volledig onder controle worden gehouden door slechts in te spelen op hun natuurlijke behoeften. Ze mogen vrij rondlopen, worden nergens door mensen toe gedwongen. Maar als ze honger krijgen en naar hun eten toelopen, worden ze automatisch gewassen of gemolken. In toenemende mate is onze samenleving zo georganiseerd: er wordt ingespeeld op onze behoeften, onze geestesrust vormt het leidend principe, alles wordt in het werk gesteld om geweld en pijn te voorkomen, maar uiteindelijk gedragen we ons als koeien. We stoppen met nadenken, we schaffen tegenstellingen af, alles moet comfortabel worden, zonder obstakels of conflicten. Het enige wat dan rest is eten en slapen.”

Aldus Juli Zeh in een interview met Bas Heijne. Ze schreef samen met Ilija Trojanow het pamflet Aanslag op de vrijheid.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Quote du Jour

Quote du Jour | Wat je niet kent kies je niet

, door

Het regentendom is niet langer acceptabel voor veel burgers en zij moeten meer invloed kunnen uitoefenen op wie hen regeert. Bestuurders die je niet kent, kun je ook niet vertrouwen.

Aldus de voorman van Leefbaar Rotterdam, Ronald Sörensen. Hij pleit samen met André Krouwel voor democratische vernieuwing. Vandaar presenteren ze daarover een rapport. De timing had niet beroerder kunnen zijn. Met CDA en VVD aan de macht is iedere vorm van democratische hervorming volledig uitgesloten.
Verder is de laatste zin uit de quote opmerkelijk. Want wat betekent “kennen” nu helemaal in deze context?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De schijnheilige verontwaardiging rond WikiLeaks

, door

Deel van logo WikiLeaks

Toen vorig jaar onder andere op WikiLeaks emails van klimaatonderzoekers werden gepubliceerd was er geen ophef over de legitimiteit van WikiLeaks. De politici en journalisten die nu waarschuwen voor het gevaar van onbeperkte transparantie heb ik toen niet horen klagen terwijl er wel degelijk vraagtekens te plaatsen waren bij dat lek. Vorig jaar om deze tijd juichten conservatieve blogs over het lek, terwijl de wereld nu te klein voor de ’terrorist’ Julian Assange. Bijvoorbeeld de conservatieve blogger Michelle Malkin in 2009:

The crimes revealed in the e-mails promise to be the global warming scandal of the century — and have massive bearing on the climate change legislation being considered by our lawmakers here at home.

Maar anno 2010 zingt Malkin een heel ander lied:

No American should take joy, pleasure, or satisfaction from the untold, devastating ways in which the coordinated WikiLeaks document dump of hundreds of thousands of State Department cables — nearly half of which are ‘secret’ or ‘classified’– has undermined U.S. diplomacy.

Schijnheilig
Het is nog geen jaar geleden dat Hillary Clinton de Chinezen de les las omdat zij internet censureren:

Secretary of State Hillary Clinton will call tomorrow for an uncensored global Internet where individuals and companies can operate without fear of repression or computer attacks such as those Google Inc. says emanated from China.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Journalisten en democratie

, door

photographersIs Assange een journalist? Wie ja zegt, zal zorg hebben over zijn arrestatie. Is Rutger Castricum een journalist? Wie ja zegt, maakt slecht onderscheid tussen nieuwsgierigheid en botte provocatie. Is geheimhouding nuttig en nodig? Is goede smaak en fatsoen nuttig en nodig? Mogen politici en journalisten elkaar gunsten verlenen? Wat moeten we vinden van lekken?

Het zijn de vragen, die worden opgeroepen door Wikileaks, door het onfatsoen van Pownews, door de hypes die door de interactie van politiek en journalistiek worden veroorzaakt. Sommigen vinden het gemakkelijke vragen, maar ik heb er moeite mee. Als dat zich voor doet, pak ik meestal een oude leermeester uit de boekenkast.

Robert Dahl, Amerikaans politicoloog, geeft vijf criteria voor democratie:

1.       Effectieve participatie (en participatie die geen effect sorteert?)

2.       Gelijkheid bij stemmen (doen we; maar Gore-Bush? Of stemmen in R’dam?)

3.       Verwerven van verlicht begrip

4.       Finale beheersing van de agenda

5.       Insluiten van volwassenen.

De sleutel zit de verwerving van verlicht begrip: politieke gelijkheid kan alleen wanneer de leden van een politiek systeem gekwalificeerd zijn om deel te nemen aan de besluitvorming. Voor die kwalificatie moeten zij voldoende in de gelegenheid zijn om te leren over de onderwerpen waarover wordt beraadslaagd en besloten. Dahl roept Pericles op als getuige, die de gewone burgers, bezig met hun dagelijkse besognes, toch goede beoordelaars vindt van de publieke zaken. (On democracy, p.38/39)

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het verkeerde vertoog rond WikiLeaks en Cablegate

, door

De aandacht gaat uit naar Julian Assange, het gezicht van WikiLeaks. Naar zijn onmogelijke leven, zijn mogelijke misstanden en het feit dat iedereen hem dood wil. De aandacht gaat uit naar de VS die zich arrogant en geniepig zou gedragen. De aandacht gaat uit naar individuele documenten met sappige details over politieke en publieke figuren of conflicten.
Maar het vertoog gaat niet over de betekenis van dit lek voor de wereld. En dat is een veel belangrijkere discussie.

We leven in een wereld waarin het grootste deel van de werkelijke internationale handel en wandel aan het zicht van de burgers onttrokken wordt. Het toneelstukje dat we van politici zien op de TV heeft weinig van doen met wat ze werkelijk over zaken denken, hoe ze er naar handelen en hoe het immense apparaat hen daarin bedient en een eigen leven leidt.
U en ik kiezen dus politici (ja, ik betrek dit gelijk ook op NL want hier is het niet anders) die een overheid aansturen waarin vervolgens van alles gebeurt waar u vast niet voor gekozen heeft.

We leven in een wereld waar steeds meer informatie “geheim” is en er tegelijkertijd steeds meer mogelijkheden zijn om die informatie toch met de hele wereld te delen. Een wereld waar we sowieso veel dichter op elkaars huid zitten dan 100 jaar geleden. Nu weet iedereen van de vermeende corruptie van de Turkse premier. Honderd jaar geleden had misschien maar een handje vol mensen buiten Turkije hier ooit iets over te horen gekregen

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekrecensie | Theatrical representation

, door

Met deze briljante en rake typering bezegelde Alexis de Tocqueville in een brief aan Beaumont meer dan 150 jaar geleden al het lot van de democratie zoals wij haar kennen. Gisteravond was ik bij de boekpresentatie van Albert Jan Kruiter’s boek “Mild despotisme”. Mild despotisme begon als proefschrift en dat proefschrift is nu geculmineerd tot een lijvig boek over de staat van onze democratie.

Kruiter vertelde bij de presentatie van zijn boek hoe hij in de afgelopen jaren talloze voorbeelden heeft verzameld van een falende en vooral een doorgeslagen overheid. Nadat hij vele naslagwerken over democratische theorie doorgeworsteld had om toch enige duiding te kunnen toekennen aan deze falende overheid, vond hij in zijn eigen boekenkast “Democratie in Amerika” van Alexis de Tocquevile. En zo werd hij gegrepen door deze negentiende-eeuwse filosoof. Zijn proefschrift heeft zich gericht op de Tocqueville’s veronderstelling dat de moderne democratie uiteindelijk zal vervallen tot een vorm van mild despotisme. Dat mild despotisme is volgens De Tocqueville: “een onbeheersbare, centrale en bureaucratische overheid die een individualistische samenleving in toom probeert te houden, terwijl een individualistische samenleving bureaucratie over zich afroept”.

Deze centrale these vormt de ruggegraat van het boek. Kruiter analyseert tot in groot detail hoe de filosofie van de Tocqueville toepasbaar is op wat de hedendaagse burger ervaart als een crisis van de democratie. Een representatieve democratie waarin de burger zich steeds minder vertegenwoordigd voelt, terwijl de politiek zich paradoxaal genoeg steeds meer als verlengstuk van de mening van de burger opstelt. Kruiter stelt dan ook dan de kloof tussen de burger en de politiek niet te groot, maar juist te klein is. Geen politicus die het in zijn hoofd haalt om tegen de wil van het volk in te gaan, vooral uit angst voor het verlies van de volatiele kiezersgunst.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

, door

Wederom een bijdrage van Petra Kramer.

Premier Rutte begrijpt de zorgen omtrent de samenwerking met de PVV. Alleen denkt hij dat die zorgen weg te nemen zijn door te bewijzen dat zijn Kabinet een volstrekt “normale regering” is die “op een verstandige manier beleid voert” en die “op een heel pragmatische manier samenwerking zoekt met partijen in de Tweede Kamer.” Wat de reactie van de Duitse president daarop was, wil mij via de Nederlandse media niet echt duidelijk worden maar alles wijst erop dat Christian Wulff gewoon geen zin had in ruzie bij zijn beleefdheidsbezoekje aan Rutte.

In de Tweede Kamer vindt Rutte meer weerwoord. Daar confronteerde Femke Halsema hem afgelopen vrijdag met de van Clinton geleende uitdrukking “fact-free politics.” Rutte riposteerde knap, wat nou fact-free? Feit is dat wij invulling geven aan de onderbuikgevoelens van Henk en Ingrid. Die woorden gebruikte hij natuurlijk niet letterlijk maar hij voerde wel als voorbeeld aan dat rechters teveel oog hebben voor daders en te weinig voor slachtoffers. Daar wil het Kabinet met steun van Wilders wat aan gaan doen.

De enige reden dat Wilders geen vice-premier is, is het meningsverschil dat is neergelegd in de agreement to disagree. „We zijn het over een groot onderwerp oneens. Dat onderwerp heet de islam. Daar zijn we het zo over oneens dat het ook onmogelijk was een gemeenschappelijke regering te vormen.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Verkiezingen VS (Deel 2): Democratie of plutocratie

, door

Democratic donkey (Plaatje: Wikimedia Commons/Homas Nast)

Volgende week dinsdag 2 november worden de Midterm Elections gehouden, de tussentijdse verkiezingen waarbij alle zetels in het Huis van Afgevaardigden en 37 van de 100 Senatoren verkiesbaar zijn. De partij van de zittende President verliest bijna altijd zetels bij een tussentijdse verkiezing de vraag is alleen: hoeveel en kunnen ze hun meerderheid behouden? Wat hebben de Democraten in twee jaar bereikt en hebben ze dit verlies verdiend? En wat kunnen we verwachten van de Tea Party?

Dit is deel 2 van Verkiezingen VS. Deel 1 Moddergooien en handreiken verscheen gisteren.

Links is ondankbaar
De leiding van de Democraten denkt dat het belangrijk is om kiezers in het midden – de independent voters – er van te overtuigen dat Democraten niet te links zijn. Daarom wordt er druk uitgevoevend op linkse activisten om niet te veel te eisen. Zij beschuldigen de linker vleugel ondankbaar te zijn omdat zij onvoldoende oog heeft voor de behaalde resultaten. Zo meldde de woordvoerder van het Witte Huis Robert Gibbs onlangs dat de ‘Professional Left’ – linkse bloggers en activisten – maar niet wilde zien dat Obama al veel had bereikt. Maar wat heeft Obama eigenlijk bereikt? Ik noem een aantal zaken:

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Griekenland: Is er ruimte voor écht linkse politiek?

, door

Typisch Grieks (Foto: Flickr/Aster-oid)

Alhoewel de eenentwintigste eeuw al tien jaar begonnen is, wordt links in Griekenland nog steeds gedomineerd door communisme. Is er tussen Marx, Lenin en Trotski nog ruimte voor groene, linkse en progressieve politiek?

De Griekse geschiedenis in de twintigste eeuw wordt gekenmerkt door een wisseling van periodes van democratie en dictatuur. De laatste periode van dictatuur liep af in 1974. Sindsdien wordt Griekenland om en om geregeerd door de centrum-rechtse Nieuwe Democratie-partij en de sociaal-democratische PASOK. Belangrijke thema’s in Griekenland zijn naast binnenlandse, economische politiek, de relatie tussen Griekenland en buurlanden als Macedonië, Turkije en Cyprus. Links van PASOK zijn er twee communistische groeperingen: de KKE en de Syriza.

De KKE is een communistische partij van de oude snit. Haar geschiedenis, die teruggaat terug tot 1918, wordt gekenmerkt door onderdrukking door en verzet tegen de verschillend rechtse regimes die Griekenland heeft gekend. De KKE houdt zich aan deze geschiedenis vast; een partij van strijd en verzet tegen de dictatuur en het kapitalisme. Bijna even oud als de partij zijn het programma waar ze vanuit gaat: de partij houdt nog steeds vast aan ideeën als centrale planning van de economie en socialisatie van de productiemiddelen. Ze combineert dit met een klassieke communistische retoriek over klassenstrijd en de onvermijdelijke revolutie tegen de bourgeoisie. Ze verzet zich daarnaast hevig tegen het Griekse lidmaatschap van de NAVO en de Europese Unie. Griekenland moet zichzelf bevrijden van de imperialistische orde van de Verenigde Staten: het Griekse volk moet onder het socialisme haar eigen koers kiezen. Dat betekent ook dat de partij zich tegenover de buurlanden van Griekenland tamelijk fel opstelt. Een partij dus die is blijven hangen in de geschiedenis. Geen logische keuze voor progressieven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Vorige Volgende