Feit of fabel: AWBZ opschonen

Roger van Boxtel (D66) zei in Oog in Oog dat 'we de AWBZ [moeten] opschonen, daar zit echt de grootste kostenstijging. We geven 25 miljard euro uit dat maar door 750.000 mensen wordt geconsumeerd.' Dat is een... (grotendeels)

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-03-2022

Zorgkostenzorgen

De AWBZ is ontspoord. Wat een collectieve verzekering zou moeten zijn voor onverzekerbare risico’s op langdurige (>1 jaar) ziekte, psychiatrische problemen of handicaps, is verworden tot een soort WAO: een vergaarbak voor van alles en nog wat waar niemand verantwoordelijkheid voor neemt. Volgens de econoom Marcel Canoy is het veel te makkelijk om in Nederland in een dure instelling terecht te komen en zit er teveel “onzin” in de AWBZ, zoals de doventolk, vaccinaties, of de blindengeleidehond.

Het is waar dat de AWBZ kosten sinds 1998 zijn verdubbeld. Er gaat in 2011 zo’n 25 miljard euro in om, wat maar voor tweederde door premieinkomsten en eigen bijdragen wordt gedekt. Maar in die verdubbeling is de inflatie niet verrekend. En als je de AWBZ uitgaven afzet tegen het BBP lijkt het best mee te vallen.

De relatieve uitgaven van de AWBZ schommelen rond de 4% van het BBP. De AWBZ groeit dus niet harder dan ons inkomen. Eigenlijk zijn het vooral de totale zorguitgaven die de pan uit rijzen, het afgelopen jaar tot  wel 90 miljard euro. Nu nog geeft een doorsnee gezin gemiddeld 11.000 euro per jaar uit aan zorg, maar dat zou volgens het ministerie van VWS met de huidige trends van vergrijzing, intolerantie van ongemakken, minder mantelzorg, en vooral ook in de toegenomen technologische mogelijkheden, binnen dertig jaar zo maar eens de helft van het inkomen kunnen opslurpen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kwaliteitsimpuls: voor een dubbeltje op de eerste rang?

Uitdagingen, kansen, kwaliteitsimpulsen. Waar Balkenende kampioen ‘vage gemeenplaatsen’ was, zal Rutte hem overtreffen als meester in verhullend taalgebruik. Het lijkt allemaal glashelder, ferm, daadkrachtig. Het leidt helemaal nergens toe.

Meest recente voorbeeld: de kwaliteitsimpuls voor de AWBZ. Prachtig plan, goed geformuleerd. Maar eigenlijk had er moeten staan: we weten het ook niet, dus we doen maar wat.
Het kabinet wil de pgb’s aanpakken. Teveel mensen maken gebruik van de persoonsgebonden budgetten. Ooit geïntroduceerd als het wondermiddel om meer mensen keuzevrijheid te geven èn de zorgkosten omlaag te krijgen. Maar het blijkt “een belangrijke oorzaak van de overschrijdingen in de AWBZ”, aldus het kabinet.
Om de pgb’s betaalbaar te houden, worden die alleen nog beschikbaar gestel voor mensen die eigenlijk in een zorginstelling horen, maar die ervoor kiezen de zorg zelf in te kopen. De mensen die niet aan dat criterium voldoen kunnen zorg in natura (bijvoorbeeld thuiszorg) krijgen. Een deel van langdurige zorg, bijvoorbeeld begeleiding, wordt overgeheveld naar de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning). Verder gaat het kabinet fraude met pgb’s hard aanpakken.

Wie naar de geschiedenis van de AWBZ kijkt, voelt op zijn klompen aan dat deze zoveelste aanpassing niet zal helpen. Een overzicht.
In 1968 wordt de AWBZ ingevoerd. Bedoeld om langdurige zorg en kosten die niet onder het ziekenfonds vallen te verzekeren.
In 1980 wordt het kruiswerk (o.a. verplegende verzorging aan huis, zuigelingenconsult) overgeheveld naar de AWBZ.
In 1989 worden ook de psychische zorg, hulpmiddelen, sociaalpedagogische zorg, gezinszorg en de regionale instellingen voor beschermd wonen bij de AWBZ onder gebracht.
In 1992 wordt farmaceutische hulp, audiologische hulp, erfelijkheidsonderzoek en revalidatiezorg aan de AWBZ toegevoegd.
In 1997 wordt alles, behalve de psychiatrische zorg, weer terug gekieperd naar de ziekenfondswet. Kort na die schoonmaakactie worden bejaardenzorg, gezinszorg en kruiswerk weer teruggetakeld naar de AWBZ. Nu onder de noemer thuiszorg.
Vanaf 1998 wordt toegewerkt naar de nieuwe AWBZ. Vanaf 2003 kan zorg ingekocht worden op onderdelen. Van verpleging tot activerende begeleiding. Van thuiszorg tot ondersteunende begeleiding. Het PGB (persoonsgebonden budget) wordt ingevoerd. Zorg op maat moet zowel de cliënt tevreden stellen, als de kosten overzichtelijker en beheersbaarder maken.
In 2007 is het mis. De AWBZ blijkt veel te duur. Er moet weer wat uit. Als eerste wordt de thuiszorg overgeheveld naar de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning).
Vanaf 2009 worden bepaalde vormen van ondersteunende en activerende begeleiding ook naar de WMO verhuisd. De AWBZ zou toch weer meer echte zorg moeten bekostigen: verpleeghulp, revalidatie, etc. Als mensen die zorg met meer welzijn opgetuigd wensen te zien, dan betalen ze dat zelf maar. Kunnen ze dat niet, dan mogen ze een beroep op de WMO doen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nederland kiest: De zorg (deel 2)

Elke dag wordt er gepeild, redacties van praatprogramma’s draaien overuren en er zijn meer kieshulpen dan politieke partijen. Het aantal behandelde onderwerpen is echter beperkt (lees: het H-woord en coalitievorming). GeenCommentaar duikt een stuk dieper in de materie en zet voor een aantal verschillende onderwerpen de verkiezingsprogramma’s naast elkaar. Vandaag: deel 2 van de gezondheidszorg (deel 1).

Stembiljet en -potlood (Foto: Wikimedia Commons/J.M. Luijt)

Net als in het eerste deel ziet u hieronder wat de politieke partijen zoal van plan zijn met de gezondheidszorg, uitgesplitst naar de thema’s kwaliteit, medisch-ethische kwesties, preventie, langdurige zorg en de financiële gevolgen van het beleid. Onder het thematische gedeelte worden wederom op een wat luchtigere wijze de zorgparagrafen van de politieke partijen besproken. In dit deel zijn dat GroenLinks, D66, SGP, PvdD en Trots. Ook dit artikel is te lezen in pdf-formaat.

De thema’s

Kwaliteit (controle en organisatie)
Alle partijen zijn voor het instellen van een nieuw, centraal kwaliteitsinstituut voor cure en care. Daarnaast willen de partijen wettelijke maatregelen nemen die de positie van de Raden van Bestuur van ziekenhuizen sterker maakt ten opzichte van medisch specialisten, wat de Raden van Bestuur meteen verantwoordelijk maakt voor de kwaliteit. Dit laatste wordt expliciet door het CDA gemeld. De SP wil dat de bevoegdheden van de Inspectie worden uitgebreid.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Is zorg anders?

Simon Otjes is associated blogger voor GeenCommentaar. Het onderstaande artikel verscheen eerder op zijn eigen weblog.

Champagne glazen (Foto: Flickr/Kimberly*)

Mevrouw Citroen (2 kinderen, 4 kleinkinderen) en mevrouw Mik (2 kinderen, 4 klein kinderen) worden allebei negentig. Toevallig vieren ze dit met hun familie op dezelfde avond, in hetzelfde restaurant Evelien. De familie Citroen heeft het altijd iets beter gehad, omdat mevrouw Citroen werkte naast het opvoeden van haar kinderen. Daar staat een grote fles champagne op tafel. De familie Mik zat altijd thuis, en daar kunnen ze geen champagne betalen. Daar hebben ze een karaf water besteld. Mevrouw Mik ziet mevrouw Citroen echter genieten van haar champagne. “Mag ik ook champagne,” vraagt mevrouw Mik. “Nee, oma dat kunnen we allemaal niet betalen.” Mevrouw Mik is al een beetje dement, begrijpt het allemaal niet zo goed meer en begint te huilen.

Een soortgelijk verhaal schreef Evelien Tonkens een paar weken geleden in De Volkskrant. Alleen was de setting daar in een verzorgingstehuis. Het is onderdeel van haar wekenlang betoog tegen de hervorming in de AWBZ. Sommige ouderen kunnen straks een pluspakket kopen voor extra service. Mevrouw Citroen (geen pluspakket) krijgt geen wijn bij het eten. Mevrouw Mik (wel een pluspakket) krijgt wel wijn. Oneerlijk, vernederend en onbegrijpelijk met name voor demente ouderen. Maar is het ook zo verschrikkelijk als een ouderen op haar verjaardag champagne kan kopen en een andere dat niet kan betalen?

We accepteren dat er in een maatschappij inkomensverschillen zijn, waardoor sommige mensen meer luxe goederen kunnen kopen dan anderen. Zeker als die inkomensverschillen het gevolg zijn van bewuste keuzes van mensen (bv. om wel en niet te gaan werken) vind ik die inkomensverschillen best te rechtvaardigen. Dat betekent ook dat de verschillen in goederen en diensten die zij kunnen kopen gerechtvaardigd zijn. Ik zie geen borden voor de lokale brasserie: “Stop de tweedeling in de horeca! Champagne en water voor dezelfde prijs!” Maar in het pluspakket ziet niet alleen wat wijn bij het eten. Ook een stukje lopen met de zuster. Iets vaker gewassen worden. Is dat niet oneerlijk? Is zorg niet bijzonder? Verdienen onze arme ouderen niet beter?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Weekendquote | Gesubsidieerd mes in je rug

Het was allemaal zo vals en onzakelijk. Ik probeerde op een normale wijze het hotel van de grond te krijgen, maar daar had niemand interesse in. Iedereen was alleen maar bezig met zijn eigen koninkrijkje, betaald uit de AWBZ-kas. Weet je wat het is met gereformeerden? Ze bidden voor de vergadering, maar na afloop steken ze je net zo goed een mes in de rug.

Aldus Holke Wierema in de Volkskrant van vandaag. Het lijkt op een Shakespeare klucht inmiddels, het hele AWBZ drama. Jammer alleen dat het om de realiteit van alle dag gaat en dat juist de zwakkeren de dupe zijn van geldzucht van de sterkeren. Ook hier heeft “de markt” niet het beoogde effect gehad, integendeel. De volgende parlementaire enquête komt er aan.