COLUMN - door Roeland van Geuns
De huidige Coronacrisis heeft zich vrijwel direct vertaald in een economische crisis met een ongekende omvang die zich in een zelden of nooit eerder geziene snelheid voltrekt. In sommige landen zijn mensen werkloos geworden, in andere kunnen mensen niet meer werken, maar het effect is vergelijkbaar: grote groepen die een forse achteruitgang in inkomen ervaren en hele bedrijfstakken die stilliggen. Het is de overheid die net als in de vorige crisis de portemonnee trekt en bedrijven en huishoudens probeert overeind te houden. Dat gaat gepaard met astronomische bedragen die in eerste instantie ten laste van de staatsschuld komen.
Dreigende bezuinigingen
Toch zien we nu al een verschuiving ten opzichte van de eerste onderbouwing van de steunpakketten.
In eerste instantie werd gezegd dat Nederland de lasten goed kon dragen en dat de staatsschuld best flink kon oplopen. Inmiddels klinkt het geluid dat bezuinigingen niet meer worden uitgesloten. Een geluid dat op dit moment het duidelijkst wordt vertegenwoordigd door Wopke Hoekstra. Zijn suggestie om te gaan bezuinigen doet vermoeden dat er niet fundamenteel geleerd is van de financiële crisis van 2008-2012.
Dreigende gevolgen
Ook toen ving de overheid een grote economische terugval in eerste instantie op met enorme extra uitgaven aan sociale zekerheid en het redden van onder andere banken en verzekeraars. Vervolgens werd vanaf eind 2011 bezuinigd op ongeveer alle denkbare overheidsuitgaven, variërend van cultuur via onderwijs tot natuuronderhoud. Jaren later zien we de gevolgen nog steeds.
Grote personeelstekorten in het onderwijs en de zorg mede als gevolg van de achterblijvende salarissen; een cultuursector waar geen enkele reserve meer in zit; een natuur die met miljarden gered moet worden vanwege de stikstofproblematiek; een arbeidsmarkt die afhankelijk is geworden van flexibele en onderbetaalde werknemers en een sociale zekerheid die nauwelijks voldoende inkomen genereert om een enigszins dragelijk leven van te leiden. De vorige crisis is ten koste gegaan van ‘de gewone man’ en heeft de rijken alleen maar rijker gemaakt.
Een solidaire tussenweg
Er zijn ook andere geluiden, zoals dat van Kees Vendrik (Eerste Kamerlid van GroenLinks en hoofdeconoom van Triodos) en Arnout Boot (hoogleraar aan de UvA). Zij suggereren dat monetaire financiering, dan wel het fors laten oplopen van de staatsschuld, een alternatieve weg uit de crisis kan wijzen. Maar wellicht is een tussenweg ook mogelijk? Een tussenweg waarmee het draagvlak voor een solidaire samenleving versterkt wordt door middel van een evenwichtigere belastingheffing.
Solidariteitsheffing en extra belasting op vermogensgroei en hoge bonussen
Laten we ten eerste de staatsschuld dit keer nu veel langzamer afbouwen dan de vorige keer. Wanneer de economie weer gaat groeien zal de staatsschuld als percentage van het bruto nationaal product vanzelf afnemen. Daarnaast is het natuurlijk goed mogelijk de kosten van de crisis nu al voor een deel op te vangen. Laten we per direct een solidariteitsheffing van tien procent invoeren voor iedereen met een inkomen van boven een bepaald bedrag, bijvoorbeeld vijfenzeventigduizend euro of honderdduizend euro. Met andere woorden: we voeren boven een dergelijk inkomen tijdelijk, bijvoorbeeld tot 31 december 2021, een extra belastingschaal in.
Daarnaast kan een belasting worden ingevoerd om alle vermogensgroei tussen 1 januari 2020 en 31 december 2021 voor vijftig procent weg te belasten. Profiteren tijdens deze crisis is amoreel en als dat toch gebeurt, laten we er dan allemaal van profiteren. Ten slotte een vijfenzeventig procent belasting op alle bonussen boven een bepaald bedrag. De bonussen die zijn toegezegd aan de werkers in de gezondheidszorg laten we uiteraard onbelast.
Daarmee dragen de sterkste schouders daadwerkelijk een keer de zwaarste lasten en wordt profiteren van de crisis direct afgeroomd. Groot pluspunt: we voorkomen dat de regering straks weer bezuinigt op de vitale beroepen waar we tijdens deze crisis zo enthousiast voor op ons balkon hebben geklapt.
Roeland van Geuns is lector armoede interventies aan de Hogeschool van Amsterdam. Dit artikel verscheen eerder bij Sociale Vraagstukken.
Reacties (6)
Ha, geweldig. Mjjn dank. Warmt mijn socialistische hart. Al zal dit voorstel ook mij minder op mijn bankrekening geven. Maar mits goed besteed en verdeeld, prima.
En daar zit toch best een crux. En helemaal niet simpel op te lossen. Niet in het minste omdat mensen maar blijven stemmen op partijen ten nadele van hen. In de vage hoop te gaan horen bij de groep die daar wel baat bij heeft.
Misschien moet ik dat nader toelichten.
Ik had gisteren een vriendin aan de lijn, Spanje. Helemaal verguld dat ze toch een vorm van basisinkomen (versneld) gaan uitrollen. Geweldig natuurlijk, zoiets is best doenbaar. Maakt een boel instanties en dus mensen werkeloos, maar die kunnen dan meteen aan dat basisinkomen en misschien iets zinvols gaan doen. Win-win.
Maar op mijn vraag of er ook een regeling was tbv huurders en verhuurders had ze geen antwoord. Terwijl, en zoiets zie ik hier ook, als je dat niet aan strikte regelgeving/banden legt, kan je vrij simpel voorspellen wat daar gaat gebeuren.
“Zijn suggestie om te gaan bezuinigen doet vermoeden dat er niet fundamenteel geleerd is van de financiële crisis van 2008-2012.”
Wij hebben juist wel geleerd van de vorige crisis en daarom zijn wij nu in staat om deze goed door te komen. Kijk naar de zuidelijke landen die weer in de problemen zitten juist omdat ze gelijk weer zijn gaan uitgeven. Waarschijnlijk moeten wij die ook nog helpen met ons gespaarde geld, maar wie gaat de EU redden als ook de verstandige landen een “laissez faire” economie gaan voeren?
“Laten we ten eerste de staatsschuld dit keer nu veel langzamer afbouwen dan de vorige keer.” Laten we dat vooral niet doen, de laatste crisis was nog geen 10 jaar geleden en als we voor de volgende niet een groot deel afbetaald hebben gaan we schulden op schulden stapelen en dan valt het piramidespel om. Aangezien wij de bodem van de piramide zijn valt dan meteen ook de gehele EU economie.
Veel verstandiger is het om geen onbeperkte cheque te geven aan landen die de EU begrotingsregels met voeten getreden hebben, maar te zorgen dat ze de volgende keer niet meer afhankelijk zijn van liefdadigheid. En als ze toch bezig zijn laten we ze helpen om hun aanzienlijke zwarte economie wit te maken en dan ook een eerlijke EU bijdrage naar de werkelijke koopkracht te leveren.
Laten we ook zorgen dat de centrale EU bank ook een normale rente gaat vragen, dan hebben ook de leraren straks nog pensioen, spaargeld en een betaalbaar huis. Zo lang vele van die leraren op partijen die hun geld liever weggeven aan Zuid Europa, zodat de leraren daar lekker vroeg met pensioen kunnen, moeten ze niet zeuren dat ze zelf op de nullijn blijven het is of-of.
Lastenverhoging is een grijsgedraaide linkse plaat die sinds de jaren ”70 niet meer op gaat, kapitaal en personen flitsen tegenwoordig zo de grens over en landen die geen redelijke tarieven hanteren snijden zichzelf in de vingers. In plaats van weer een lastenverhogingen die de economie alleen maar verder schaden kunnen we de schuld vrij eenvoudig door miljarden verslindende energietransitie een tijdje uit te stellen, dat is zo’n berg geld dan zijn andere bezuinigingen waarschijnlijk niet eens nodig.
Dit is een crisis voor bedrijven, niet de burgers. Kapitaal gaat langzaam rond op het moment. Echter, decennia lang heeft arbeid het moeten bekopen voor fiscale voodoo magie. Het is klaar, laat burgers met rust en stel multinationals en de elite nu maar eens ter verantwoording
@3:
Oh vertel!? Wat gebeurt er precies als we alles blijven doen wat we nu doen, behalve meer investeren via krediet, met effecten waar ik nu niet over zal hebben? Hoe ging/gaat het verder met de VS en Japan volgens jou? 2 landen die economisch volgens jouw kijk op zaken natuurlijk geen cent waard zijn en dus tegen de vlakte liggen.
@3: [ eenvoudig door miljarden verslindende energietransitie ]
Ah, daar is de werkelijke motivator. Er is crisis dus hebben we een (drog-)reden om het milieu en het klimaat voor de zoveelste keer ondergeschikt aan het geld te maken.
[ In plaats van weer een lastenverhogingen ]
Ben je vergeten dat de belasting op arbeid en consumeren steeds maar weer verhoogd is ten gunste van lagere lasten voor kapitaal zoals vennootschapsbelasting e.d?
[ Zo lang vele van die leraren op partijen die ]
Behalve dat dit de zoveelste typefout bevat, waarom in vredesnaam leraren opeens opvoeren als zondebokken?