COLUMN - Mijn buurvrouw is psychiater. Ze had kanker, daardoor belandde ze financieel in een ongemakkelijke mix van ziektewet en prepensioen. We spraken elkaar geregeld. Ze had snel door – ze was immers een professional – dat ik in een diep dal was beland, en gaf me een gouden tip.

‘Wanneer je middenin een depressie zit, ontwikkel je allerlei gedrag dat daarbij hoort. Maar later, wanneer het je emotioneel weer beter gaat, zit dat gedrag je nog flink aangekleefd. Dat heeft zich inmiddels verzelfstandigd, en het bindt je alsnog aan die depressie, sleurt je daar onbedoeld telkens weer in terug. Je moet moedwillig afstand nemen van het gedrag dat je een tijdlang tegen jezelf beschermde, anders kom je nadien geen stap verder.’

Het was een gouden tip, vrijelijk gegeven, en in dank ontvangen.

En wat een mazzel dat ze in de ziektewet zat, niet in de bijstand. Anders had de Sociale Dienst gemeend dat de buurvrouw haar advies aan mij in rekening had moeten brengen en had ze bij ontstentenis daarvan zelf een naheffing plus fikse boete gekregen.

Want dat is wat De Monitor ons in de uitzending van zondagavond leerde: wie een uitkering krijgt en onderwijl in de persoonlijke sfeer iets voor een ander doet dat in een andere context geld zou kunnen opleveren – de zogeheten ‘op geld waardeerbare activiteit’ – wordt duchtig gestraft. Oma Diane ontving van de Sociale Dienst een rekening van vierendertigduizend euro boete – binnen een maand te betalen, nota bene – wegens het oppassen op haar eigen kleinkinderen. Ze had daar kennelijk geld voor moeten vragen. Of mogelijk hadden haar kinderen haar betaald met boodschappen, wat al even fout was.

Het is de meest absurde uitloop van de speurtocht naar uitkeringsfraude tot nu toe. We kennen al een paar jaar de vreselijke constructie dat iedereen die bijstand, kinderbijslag of AOW krijgt, zelfs indien er geen enkele reden is om fraude te vermoeden, op straffe van boetes en kortingen verplicht is om thuiscontroles toe te staan. Wie een uitkering heeft, is per definitie verdacht.

Maar deze affaire gaat nog een stap verder: wie een uitkering heeft, mag niks meer gratis voor een ander doen. De Sociale Dienst meent dat je er geld voor had moeten vragen, brengt het betreffende bedrag met terugwerkende kracht in mindering op je uitkering, en geeft er een botte boete wegens fraude bij. Hoe ziek is dat?

Het is een misselijkmakende economisering van het sociale verkeer, van intieme verhoudingen. Je zit in de bijstand en helpt je zieke moeder? Goed zo, want mantelzorg moet, en haar thuiszorg is wegbezuinigd. Maar stuur mams na afloop wel even netjes de rekening, anders staat de Sociale Dienst later boos met een boete op je stoep.

Wat een prachtig land. Zo sociaal, ook.

Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.

Reacties (22)

#1 zuiver

Ik heb het niet gezien, ik ben NL al uit gevlucht.
Ik lees dit met meer dan stijgende verbazing en woede.

Is dit waar?

Het is uitgezonden, Karin schrijft er over.
Er moet iets van waar zijn.

Ik schud mijn hoofd.
Dit kan niet waar zijn!

Een rekening om op je kleinkinderen te passen?
Vierendertig duizend euro?
Te bizar voor woorden.

Of simpelweg: te bizar.

  • Volgende discussie
#2 gronk

Stukje broodnodige nuancering: rechterlijke uitspraak hier. Wat achtergrondinfo waarvan ik niet weet of die in de monitor-uitzending ook aan bod is gekomen:

Eiseres ontving vanaf 13 april 2012 een uitkering naar de norm voor een alleenstaande met een gemeentelijke toeslag van 20%.

Uit het rapport blijkt onder meer dat eiseres op 6 en 13 februari 2013 heeft verklaard dat zij sinds 21 augustus 2009 gemiddeld 20 à 30 uur per week op haar kleinkinderen past. Het kan ook zijn dat zij zeven dagen in de week oppast. Het zijn wisselende dagen en uren. Verder heeft eiseres verklaard dat zij sinds december 2009 wordt ondersteund door haar kinderen doordat zij kleding, boodschappen en geld voor het betalen van vaste lasten en medische kosten van hen krijgt. Verder mag zij te allen tijde gebruik maken van de auto van haar dochter en schoonzoon.

20% toeslag op een bijstandsuitkering terwijl kleding, boodschappen, vaste lasten door de familie worden betaald? Dan wordt die uitkering alleen voor de huur gebruikt?

Om die uitkering terug te vorderen tot 2010 gaat me ook te ver, want het aantal mensen dat 30k op de plank heeft liggen is ook redelijk beperkt. Sowieso kom je met zo’n bedrag op je spaarrekening helemaal niet in aanmerking voor bijstand, dus die boete slaat nergens op.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 zuiver

@2:
Maar hoeveel hebben die kinderen van haar dan bijgedragen?
En op je kleinkinderen passen… zelfs al help je daarmee je verdienende kinderen. Jezus, dat is toch zoals de samenleving overal ter wereld draait. Zelfs met de relativering blijft het bizar.

Hoe oud is oma eigenlijk?
En blijkbaar moet ze alleen die 20% terug betalen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 JANC

Het lijkt me wel dat dit past in het huidge beleid van de regering. Mensen die in de bijstand zitten zijn verdacht, want ze doen niet genoeg hun best en dragen niets bij aan de samenleving. Die mensen moeten maar onbetaald werk aannemen. Er is minder zorg en dat moet worden opgevangen door het “participeren”. Om dan later daarover nog een naheffing te vragen. Hoe help je mensen in de schulden? Oh wacht, dat is hun eigen schuld, hadden ze maar niet werkloos moeten worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Anton Evening

@2: Gemiddeld 20 a 30 uur. Dat zijn twee nachtjes en een dagje bij oma (want bij oma slapen wordt gewoon doorgerekend als oppassen). Met het beroep van de zoon is het logisch dat de kinderen met enige regelmaat elders moeten slapen.

Dat oma op de kleinkinderen past is voor veel mensen doodnormaal. Dat gebeurt al eeuwen zo. In deze tijd dat iedereen maar op rare uurtjes moet werken zal het niet minder worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 tigger

Ik moet bij het lezen van dit stukje toch weer even denken aan Mark Verheijen en de volgens de VVD “opgeblazen ophef” over zijn fraude.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Anton Evening

@4: Oma is 100% afgekeurd en kan volgens de dienst niet eens werken. Ook eigen schuld.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 JANC

@7: Inderdaad. Alles is de schuld van de uitkeringstrekker. Of die daar met dat andere kleurtje. Maar niet de beleidsmakers. Niet de Minister of de Staatssecretaris van Justitie. Die werken immers hard.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 okto

Bussemaker heeft ondertussen verzekerd dat opa’s en oma’s gewoon mogen oppassen zonder dat dat consequenties heeft:
http://www.trouw.nl/tr/nl/4492/Nederland/article/detail/3883661/2015/03/04/Opa-s-en-oma-s-met-bijstand-mogen-oppassen.dhtml

Het lijkt me toch dat er in dit specifieke geval veel meer aan de hand is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Tank

@9: Het lijkt me toch dat er in dit specifieke geval veel meer aan de hand is.
Maar wat dan? Dat de kinderen haar wat extras toestoppen? Is dat ook verboden als je een uitkering krijgt? Zo ja, waarom?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Olav

@10:

Dat de kinderen haar wat extras toestoppen? Is dat ook verboden als je een uitkering krijgt?

Niet helemaal verboden, maar het moet op zijn minst wel als inkomsten worden opgegeven zodat het van de bijstandsuitkering kan worden afgetrokken. Buiten dat kan het nog zo zijn dat er belasting en premies over moeten worden betaald.

Zo ja, waarom?

Regels = regels. Meer redenen heeft men niet nodig.

Ik vind het ook te ver gaan, maar zo is de situatie.

Achterliggend natuurlijk het “draagvlak” voor sociale zekerheid onder de rancuneuze “hardwerkende Nederlanders”.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 okto

@10:

Dat de kinderen haar wat extras toestoppen? Is dat ook verboden als je een uitkering krijgt?

Ik weet de getallen niet, maar ik krijg niet de indruk dat het hier om “wat” extras ging, maar dat het behoorlijk structureel was, en behoorlijk substantieel. En ja, dat hoor je op te geven. Ook voor de belastingen: je mag giften doen tot een bepaald maximum. Ik heb het ook niet bedacht, maar dat is de wet nou eenmaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Micowoco

NB: dit beleid is dus opgelegd aan de burger door een partij die van ‘vriendendiensten’ aan elkaar hangt.

Je waant je in de nadagen van de USSR.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 gronk

@12: in het stukje rechtsspraak wat ik kwootte stond onder andere:’Verder mag zij te allen tijde gebruik maken van de auto van haar dochter en schoonzoon. ‘

Tel maar op: geen verzekering, motorrijtuigenbelasting, onderhoud, benzine. Dan praat je toch al snel over 150-250 euro per maand. Dito ‘boodschappen’: als dat ’t volledige levensonderhoud is van mevrouw is, dan praat je ook al snel over 200-400 euro.

Ik kan me best voorstellen dat mensen vinden dat bijstand te laag is (want het is een absurd laag bedrag waar je eigenlijk niet van kan leven, en het dwingt je om te gaan werken). Maar als je zoveel hulp krijgt van familie en je hebt dan ook nog ’t lef om bij de gemeente een toeslag van 20% aan te vragen, dan ga je IMO wel te ver.

D’r zullen geheid gevallen zijn van mensen die ten onrechte hard worden aangepakt door het UWV, maar ik vind dit niet bepaald het sterktste voorbeeld.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 zuiver

@14: Zij mag gebruik maken van die auto, maar hoeveel maakt zij er ook werkelijk gebruik van. De truuk is natuurlijk dat de kosten van de auto voor haar kinderen zijn. Ik leen ook wel eens een auto. Ik betaal dan alleen de benzine. Het is en blijft krom wat hier gebeurt…

Ik vraag je: gaat het hier om autochtone Nederlanders of is het een verdachte nationaliteit, ook dat kan tellen (overigens is de betreffende aflevering niet meer te vinden vandaar mijn vraag). Het is een meerdimensionaal probleem.

Daarbij kan het niet zo zijn dat je zomaar €34000 in een briefje plempt. Dan ga je praten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Olav

@14: Het UWV heeft hier niets mee te maken. Bijstand wordt door de gemeente uitgevoerd. De toeslag is voor zover ik weet standaard voor een alleenstaande uitkeringsgerechtigde die zijn of haar woonkosten niet kan delen met iemand anders. Die heeft de dame in kwestie dus vast niet apart aangevraagd.

Het zou best zo kunnen zijn dat mevrouw door haar kinderen royaal werd onderhouden in ruil voor het oppassen. Maar de bedragen die je noemt zijn natuurlijk alleen maar speculatie: in feite weten we het niet. In het vonnis (bedankt voor de link) lees ik ook dat het bedrag dat moet worden terugbetaald niet is gebaseerd op de ontvangen extra’s maar op het feit dat het recht op uitkering niet kan worden vastgesteld. Daarom moet de hele uitkering in een bepaalde periode + 100% boete worden terugbetaald.

Dat laatste vind ik intens rancuneus. Kan alleen maar bedoeld zijn om iemand kapot te maken en dat lijkt me toch echt geen taak van de overheid. Maar zo diep zijn we inmiddels dus wel gezonken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Horseman

Wij helpen onze kinderen met het oppassen op de peuters al van baby af aan
Wij helpen en verzorgen onze moeder meerdere dagen per week.
Wij hoeven en wij willen er geen cent voor zien.
Voor de rest vind ik dat gezeik over al die uitkeringen en getrek werkelijk verwerpelijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Micowoco

Burgertje pesten is het helemaal tegenwoordig. En zo liberaal!

http://www.rtvnh.nl/nieuws/160390/treinreiziger-betaalt-lullige-boete-voor-medepassagier-video

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Naveda

Tjonge jonge, wat een lelijke discussie hier in de comments. Ze reed wel eens in de auto van haar schoonzoon. Ze kreeg een tas met eten. Hoever moet de controle gaan? Moet ze een rittenadministratie bijhouden? Moet ze registreren wat er in de boodschappentas zit? Vrijheid kan jullie gestolen worden als er maar “draagvlak is voor de sociale zekerheid” . Terwijl de bijstandsfraude de kleinste vorm van fraude is naast wat bedrijven, zorginstellingen en banken doen. Om maar niet over de belastingfraude van de welgestelden te spreken. Nee, we gaan los op de bijstandsgerchtigden. Jullie zijn hier nog erger dan de stasi en gaan als kippen zonder kop helemaal mee in de neoliberale frame van totale controle van de mensen die afhankelijk zijn van een uitkering. Bah.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 JANC

@19: Het lijkt ook wel alsof deze oma iets gedaan heeft wat veel erger is als een mens doden. De VVD heeft het dan wel over zwaardere straffen, maar die lijken enkel gericht op mensen die zich niet goed verweren kunnen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 gronk

@19,20: ik vroeg me al af waar de white knights bleven die ff snel goedkoop wilden scoren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Thallman

Als ieder aspect van het leven tot een overheidstaak wordt gemaakt met subsidies, toeslagen en tal van regels en verplichtingen, dan krijg je dit. Sociaal wordt dat ook wel genoemd.

  • Vorige discussie