serie

Vaste Gasten

Net als je even inkakt, prikken onze Vaste Gasten je weer wakker met hun scherpe pen.


Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Cultuurschok

COLUMN - Wie buitenlandse gasten ontvangt, heeft het privilege zijn eigen land opnieuw te kunnen bekijken alsof het de eerste keer is. Mijn vrienden en ik mochten zo rond oudjaar twee jonge vrouwen uit Libanon door Amsterdam (en, vooruit, Volendam) rondleiden en ik heb geleerd dat het Tassenmuseum echt de moeite waard is, dat het Concertgebouw ontzettend leuke rondleidingen aanbiedt en dat Volendam te overleven valt.

Omgekeerd is het voor bezoekers leuk dingen te herkennen die bij nader inzien anders blijken te zijn. Dat relativeert je eigen gelijk en om die reden ben ik overtuigd van de waarde van toerisme. Onze gasten waren maronitische christenen, een soort katholieken, en herkenden daarom Sint-Nikolaas, de beschermheilige van Amsterdam. We zijn langs de drie kerken gewandeld – de Oude Kerk, Ons’ Lieve Heer op Solder en de basiliek – en onze gasten waren verbaasd nergens hangers te kunnen kopen met het portret van de stadspatroon.

De constatering is even wonderlijk als logisch. Ze zijn in Padua en Fátima geweest en konden daar hangers kopen van Antonius en Maria. Ze dragen die hangers ook, en niet onopvallend onder een bloes, maar erboven. Het is een statement, niet geheel onvergelijkbaar met de sjiitische propaganda in het stadje naast dat van onze Libanese vriendinnen.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Onder dwang

COLUMN - Mensen proberen te dwingen, dat is vragen om moeilijkheden. 

Met hand en tand verzet de Amsterdamse wethouder Andrée van Es zich tegen de plannen van Jetta Klijnsma om uitkeringsgerechtigden te verplichten vrijwilligerswerk te doen. Vrijwilligerswerk is… vrijwillig, stelt zij terecht. Het beleid van Klijnsma noemt ze kleinerend. Daarbij leidt zulk beleid tot verdringing van echte banen, met meer werkeloosheid als gevolg.

Prima. Maar onlangs bleek uit een artikel in de Volkskrant dat ook aan de behandeling van werklozen in Amsterdam het nodige schort. Mensen worden verplicht deel te nemen aan re-integratietrajecten waarin ze met name zinloosheid ervaren… en zich gekleineerd voelen.

Van Es verdedigt haar beleid door te stellen dat de trajecten geen tegenprestatie vormen, maar in het belang zijn van de personen zelf. Ze zijn gericht op het vinden van een baan. Veel mensen die ver van het arbeidsproces af staan zijn volgens haar gebaat bij het leren van ‘werknemersvaardigheden’. Daarbij hoort dat je ook dingen doet die niet leuk zijn, zoals op tijd je bed uitkomen. Zo wordt bovendien het afglijden naar een isolement voorkomen. Mensen thuis laten zitten is niet sociaal.

Prima. Maar wat zijn de ‘werknemersvaardigheden’ anno 2014 nu eigenlijk? Lees de vacaturesites er maar op na. We moeten dan met name denken aan vaardigheden als zelfstandig kunnen werken, verantwoordelijkheid nemen en pro-actief zijn.

Foto: daisy.images (cc)

Duopolie | Pensioen en hypotheek

COLUMN - Het Financieel Dagblad berichtte begin dit jaar dat pensioenfondsen niet genoeg rendement behalen. Tussen 2006 en 2011 hebben de grootste vijftig pensioenfondsen gemiddeld zo’n vier procent rendement gehaald, wat minder is dan de stijging van hun verplichtingen. Niet zo gek dus dat pensioenfondsen op zoek zijn naar nieuwe manieren om geld te verdienen, zoals het opkopen van hypotheekobligaties. En dat zou best lucratief kunnen zijn: over de periode 2006-2011 was de gemiddelde hypotheekrente zo’n 4.8 procent. Maar het investeren van pensioenfondsen in hypotheken lijkt een omslachtige manier om hetzelfde te bereiken als wanneer je mensen hun pensioenopbouw laat gebruiken voor het afbetalen van hun hypotheek.

Pensioenfondsen financieren zich met premies die werknemers verplicht betalen. Daarna is het (binnen bepaalde regels) in principe aan het pensioenfonds hoe deze de premies wil beleggen, bijvoorbeeld door aandelen of obligaties te kopen, of door te beleggen in hypotheken, wat nu ook al op kleine schaal gebeurt. Het pensioenfonds geeft dan geld aan een bank, die in ruil daarvoor belooft hypotheekbetalingen aan het pensioenfonds te geven. Nu ontstaat een bijzondere situatie: werknemers leggen spaargeld in bij hun pensioenfonds, en het pensioenfonds koopt vervolgens via de bank de hypotheek van de werknemers. De werknemers financieren dus als het ware hun eigen hypotheek via het pensioenfonds, en betalen zichzelf terug via hun hypotheekaflossing die ze ontvangen in de vorm van pensioenkapitaal.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | Utopia

COLUMN - De aarde vanuit het heelal. De zon komt op. A new dawn. Is dit het begin van 2001: A Space Odyssey? Nee, dit is het begin van Utopia, de nieuwe realityshow van John de Mol. De camera vliegt over de aarde, zoomt in op Nederland en komt uiteindelijk uit boven twee loodsen in het Gooi. Hier, op dit braakliggend terreintje (zie ik daar het hek van de Gouden Kooi liggen?) gaan een jaar lang vijftien mensen proberen om een stukje samenlevingsgebeuren op te bouwen. Wordt het heaven or hell, zingt Miss Montreal in het titellied.

Na de intro zien we mensen afscheid nemen. Veel tranen. Een jongetje omhelst zijn vader: ‘Ik zou jou nooit vergeten, allerbeste papa,’ zegt hij. Hij is een jaar of acht, maar probeert nu al de wetten van de emo-tv te volgen. Zijn vader, die allerbeste papa, zal het komende jaar elke dag op de televisie zijn. Als het ventje de Utopia-app opstart, zal hij, voor een schappelijk prijsje, zijn vader zelfs 24 uur per dag kunnen zien. Dus met dat vergeten, zal het wel meevallen.

We zien een jongen zijn meisie omhelzen. ‘Dit is mijn grote moment om een nieuwe wereld te starten,’ zegt de jongen. Tranen in de ogen. De ambities liegen er niet om. Later in de uitzending vertelt Rienk (Trotski op blote voeten, heeft ervoor gekozen om dakloos door het leven te gaan) dat hij met Utopia wil laten zien dat het ook anders kan. Hij koestert zelfs de hoop dat het programma een ommekeer teweeg zal brengen. ‘Ik neem aan dat jullie allemaal Utopia hebben gelezen,’ zegt hij op een gegeven moment. Uiteraard heeft niemand dat. Het gezelschap is een onsamenhangend mengsel van quasi-idealisten, doeners en flierefluiters, bij elkaar gehouden door de gebruikelijke ijdelheid.

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Drie Koningen

COLUMN - Sint-Maarten, Sint-Nikolaas, Kerstmis, Drie Koningen: van de cadeautjesfeesten die de christenen in de winter vierden, is het laatste het minst bekend en ik denk dat het niet veel meer wordt gevierd. Op de ochtend van 6 januari kregen de kinderen koek te eten. In één stuk was een boon verstopt. Wie die kreeg, werd met houtskool zwart gemaakt en was die dag koning. Hij was vrijgesteld van karweitjes, mocht zeggen wat er werd gegeten en deelde de cadeautjes uit. In vroeger eeuwen werden ook optochten gehouden en zongen kinderen liedjes om snoep op te halen. Ik miste de zwarte koning in de Zwarte Piet-discussie.

Het verhaal is bekend: de evangelist Matteüs vertelt dat kort na de geboorte van Jezus oosterse wijzen, die wisten dat een nieuwe ster aan de hemel de geboorte aankondigde van een koningskind, met geschenken op bezoek kwamen in Betlehem. Er is nergens sprake van drie koningen, al zijn de geschenken – goud, wierook en mirre – bepaald royaal voor een kraamvisite. Het Bijbelverhaal zit vol vreemde elementen en dan heb ik het niet over de ster, waarover het laatste woord nog niet is gezegd.

Minstens even curieus is de aanduiding van de bezoekers als ‘magiërs’. Dat klinkt alsof het tovenaars zijn en het is begrijpelijk dat oudere Bijbelvertalingen ervoor kozen er ‘wijzen’ van te maken. Er wordt echter wel degelijk verwezen naar de offerspecialisten van het oude Perzië, de magoi. Het problematische is dat die niet bekendstaan als sterrenwichelaars: dat was een Babylonisch specialisme. Degenen die geïnteresseerd waren in de hemelse voortekens, stonden bekend als astrologoi, chaldaioi en mathematikoi. U leest er hier meer over.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Kwaad

COLUMN - Het wordt tijd om de klachten eens om te zetten in eisen. En wie daar niet in mee kan gaan, kan beter aan de kant gaan staan.

Veel Nederlanders zijn kwaad. Kwaad op de overheid die maar niet naar de burgers luistert. Kwaad op de ondemocratische EU die ons land steeds verder overneemt. Kwaad op mensen die uit de staatsruif zouden eten zonder daar iets voor terug te willen doen. Kwaad op immigranten die onze tradities af willen schaffen. En kwaad op rechters die misdadigers na een jaartje staatshotel de straat weer op sturen.

Media die het niet zo nauw met de feiten nemen stoken dit vuurtje graag op. Een sprekend voorbeeld is het gênante stukje hoofdrekenen waarmee GeenStijl/Das Kapital aannemelijk probeerde te maken dat je met een uitkering beter af zou zijn dan met een minimumloon. Er zaten nogal wat rekenfouten in, naast dat men de regels niet bleek te kennen. De uitkering was op de beschreven situatie niet toepasbaar, bleek een stukje lager te zijn bovendien, en dat wat je aan een minimumloon overhoudt, bleek veel hoger. Dit overigens los van dat mensen in een uitkering meer en meer als een soort lijfeigene worden beschouwd.

Foto: daisy.images (cc)

Duopolie | Verspilde crisis?

COLUMN - ‘Never let a good crisis go to waste,’ is een beroemde uitspraak van Winston Churchill. De jaarwisseling biedt een mooie gelegenheid om te reflecteren over de staat van de eurocrisis. Wat is er het afgelopen jaar gebeurd en wat kunnen we verwachten in 2014?

Oppervlakkig gezien lijkt het in Europa de goede kant op te gaan. Vergeleken met het chaotische 2012 (met de Griekse schuldafschrijving, Spaanse bail-out en de ratificatie van het European Stability Mechanism) was 2013 een relatief rustig jaar. Dit kunnen we ook zien in een prachtig overzicht van de eurocrisis opgesteld door The Guardian. De enige echte financiële opschudding werd in het voorjaar veroorzaakt door de bailout van Cypriotische banken. De laatste maanden konden de eurolanden daarom zelfs in relatieve rust onderhandelen over de bankenunie.

Daarnaast lijkt het er op dat Europa in 2014 voorzichtig  betere financiële tijden tegemoet kan zien. Ierland en Spanje sluiten hun bail-out programma’s af, en de EU voorspelt een kleine maar positive economische groei in de meeste landen (inclusief Nederland). Hoewel economische voorspellingen van de EU notoir overoptimistisch zijn, wijzen meerdere indicatoren op een licht economisch herstel.

Hoewel dat natuurlijk goed nieuws is, betekent het helaas niet dat de structurele onbalans in de Europese economieën is opgelost. Bovendien kan een herstel leiden tot afstel van noodzakelijke hervormingen en tot hernieuwde onrust. De geschiedenis van de eurocrisis leert ons namelijk dat de noodzakelijke instituties, zoals het European Stability Mechanism en haar voorlopers EFSF en EFSM, pas tot stand komen onder zware druk van de financiële markten en na crisisoverleg tot in de vroege ochtend. Een betere economische situatie kan er toe leiden dat landen hardere onderhandelingsposities innemen en kan de afwikkeling van belangrijke openstaande problemen vertragen.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | Terugblik op mijn jeugd

COLUMN - In plaats van terug te kijken op het jaar dat bijna achter ons ligt, zorgde de televisie en de literatuur ervoor dat ik deze week op reis ging naar mijn prille jeugd. Het begon met de uitzending van Andere Tijden op Tweede Kerstdag. De rauwe jaren ’80 in beeld. Beginnend bij de troonwisseling, eindigend met de neergang van de Berlijnse muur. Daartussen: veel ellende, werkloosheid, buitenlanders die de buurt overnemen, Janmaat die daar iets over zegt, stakingen, demonstraties tegen kruisraketten, heroïne godverdomme, de Baghwan, de hanenkammen, de schoudervullingen, het WK waar we niet bij waren, het EK dat we wonnen.

Een dag later: Dit is alles, documentaire over Doe Maar. Op het hoogtepunt van hun succes was ik te jong om vol in de hysterie op te gaan. Maar De Bom maakte diepe indruk op me. ‘De Bom’ heeft mij de popmuziek ingesleurd, samen met When the rain begins to fall van Jermaine Jackson en Pia Zadora. Het was de dreigende sfeer die mij aan de buis gekluisterd hield. Van ‘De Bom’ was ik zelfs bang. Rechtse kennissen van mijn ouders hadden in hun tuin een bord staan waarop stond te lezen ‘liever een Bom in de tuin dan een Rus in de keuken’. Ikzelf had met mijn ouders meegedaan aan een Ban de Bom-demonstratie in Den Haag. Ik had er een tekening over gemaakt die twee liggende A-drietjes besloeg.

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | De joden van Afghanistan

COLUMN - Het lemma “Afghanistan” in de 2007-editie van de Encyclopaedia Judaica is op één zinnetje na identiek aan het artikel uit de editie van 1971. Dat is ook niet zo vreemd, want het oorspronkelijke stuk eindigde met een beschrijving van een vervolging die de omvang van de joodse gemeenschap al had gereduceerd tot driehonderd. Het enige dat de redacteur van het artikel in 2007 nog hoefde toe te voegen, was het zinnetje dat er in 2005 in Afghanistan nog één jood over was.

De Afghaanse joden hebben er niet lang geleefd. Het gaat om een groep die in 1839 in de Perzische heilige stad Mashhad de keuze kreeg tussen bekering tot de islam en emigratie, en koos voor het laatste. Ze vestigden zich in de grote Afghaanse steden, tot in 1933 ook daar vervolgingen begonnen. Toen hun in 1950 werd toegestaan te emigreren, verhuisden ze naar de staat Israël. En nu is er dus nog één over.

Dat had het hele verhaal kunnen zijn, ware het niet dat begin vorig jaar een archief is ontdekt met joodse teksten van eeuwen vóór 1839. Zo’n ontdekking is op zich niet zo opmerkelijk: sinds de VS Afghanistan binnenvielen, zijn allerlei archeologische vondsten gedaan, meestal bij clandestiene opgravingen. Ook dit keer is er geen sprake van officieel onderzoek, maar dat doet maar weinig afbreuk aan het sensationele karakter van de ontdekking.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Morrend volk

COLUMN - Een morrend volk duidt niet op een teveel aan democratie, maar op een gebrek daaraan.

Het was een moedige oproep van ‘acht intellectuelen’, om anti-EU populisme geen podium meer te bieden. Maar ook een domme oproep.

Een dergelijke oproep tot censuur is koren op de molen van mensen als Thierry Baudet en Bastiaan Rijpkema. En los van dat ze er niet vies van zijn feiten te negeren, verdraaien en op te blazen, hebben ze een punt: er klopt iets niet met de democratie in Europa. Het antwoord hierop is geen niets-aan-de-hand-column van acht zelfbenoemde intellectuelen.

Maar het kan nog bonter. De drie ex-bewindslieden Rick van der Ploeg, Aart Jan de Geus en Hans Hoogervorst verklaarden deze week onze nationale democratie failliet, en stelden daarop voor een flinke kiesdrempel in te stellen om van een hoop gezeur af te zijn.

In Europa zijn alle stukken openbaar, zeggen de eerstgenoemden, en mogen de nationale parlementen op iedere stap hun fiat geven.

Maar de inspraak en besluitvorming zijn in de EU uitermate slecht geregeld. Wat in Brussel wordt besproken onttrekt zich voor een groot deel aan de controle van het Europees Parlement, terwijl nationale parlementen slechts geconfronteerd worden met de uitkomsten van lang overleg. Europese leiders worden gekozen in een schimmig wandelgangenproces. Daar zou iedere democraat zich rot voor moeten schamen.

Foto: daisy.images (cc)

#ditjaar | Kersttoespraak gelekt

COLUMN - Sargasso heeft een scoop. De kersttoespraak van Peter Buurman is gelekt, en alleen hier te bewonderen

Dit was de laatste column van Peter Buurman. De redactie is op zoek naar een vervanger. Bent of kent u een columnist die op humoristische wijze en niet al te zwaarmoedig het nieuws beschrijft? Mail naar info at sargasso punt nl.

Foto: daisy.images (cc)

Duopolie | Bitcoin

COLUMN - Kerst is een tijd van geloven, bijvoorbeeld in de kerstman of in vrede op aarde. En zolang iedereen gelooft dat de aarde wat vrediger is tijdens kerst, is het ook echt wat vrediger. Wat dat betreft verschilt dit niet zoveel van de Bitcoin, een virtuele valuta die waarde kent zolang men gelooft dat deze geld waard is.

Interessant aan de Bitcoin is het model dat gebruikt wordt om geld te creëren. Grofweg kun je zeggen dat degenen die Bitcoin-transacties faciliteren via hun computers beloond worden met de uitgifte van nieuwe bitcoins. Zij ontginnen (minen) op deze manier nieuwe bitcoins, waarbij vooraf is vastgelegd dat er ongeveer elke 10 minuten een nieuwe bitcoin wordt gemaakt. Qua model doet dit nog het meest denken aan de gouden standaard, waarbij de waarde van elke munt gekoppeld is aan een bepaalde hoeveelheid goud. Via de beschikbare hoeveelheid goud staat dan steeds vast hoeveel geld er in omloop is. En door het (in dit geval letterlijk) ontginnen van goud wordt de geldhoeveelheid ook steeds een stukje groter. En net zoals je een externe harde schijf vol bitcoins kan verliezen, kan je goud verliezen wanneer bijvoorbeeld een schip vol goudstaven naar de bodem van de oceaan zinkt.

Vorige Volgende