Overzicht

serie

Vaste Gasten

Foto: daisy.images (cc)

Net als je even inkakt, prikken onze Vaste Gasten je weer wakker met hun scherpe pen.


Foto: daisy.images (cc)

Van die dingen | Hapje eten

, door

COLUMN - We kregen een hele vuile blik van de mevrouw achter onze kinderen. Ze zaten nogal wild met hun hoofd te schudden omdat we ze net verteld hadden wat headbangen nou eigenlijk inhield en daar had de mevrouw last van. Ik gaf haar een allervriendelijkste glimlach. ‘Kinderen hè, je doet er niets aan’, wilde ik haar overbrengen. Ik had geen zin om mijn kinderen op hun donder te geven. Ik vond dat ze het hartstikke goed deden in het restaurant. Ze bleven op hun stoel zitten, gooiden niets om, sneden niet met hun mes in alles wat ze tegenkwamen en hun stemvolume bleef binnen de perken.

Toen ik nog kinderloos was, konden stellen met kinderen in restaurants niet op mijn sympathie rekenen. Zat je net romantisch in de ogen van je geliefde te staren, kieperde het buurjongetje van drie zijn Sinas om in jouw handtas, rende er een meisje rond je tafel met een snottebel die zo vanuit haar neus haar mond in droop en duwde dan ongevraagd een prop papier onder je neus met de mededeling “Kijk! Een dinosaurus!” Dan veegde ik het kind met een ferme armzwaai aan de kant, gaf ik de vuile blik aan de trotse ouders en werd ik dus getrakteerd op hun allervriendelijkste glimlach. Nu snap ik het pas.

Foto: daisy.images (cc)

Duopolie | Nudge Unit voor Nederland

, door

COLUMN - Het uitgangspunt van het liberalisme is dat mensen beter weten wat goed voor ze is dan de overheid. Toch staat ons liberale land bol van de restricties op individuele keuzes gerelateerd aan consumptie, veiligheid en gezondheid. Recent economisch gedragsonderzoek geeft bovendien aanleiding tot nieuwe vormen van paternalisme, waar de Nederlandse overheid op zou moeten inspelen.

Wetenschappelijke inzichten zijn altijd drijvers geweest van paternalistische regels voor bepaalde activiteiten. Kennis over de effecten van meeroken en de kosten voor de maatschappij veranderden een expressie van individualisme in een sterk gereguleerde (en bijna beschamende) gewoonte. Verplichte motorhelmen en veiligheidsgordels zijn nauwelijks controversieel.  Kennis over hersenschade drijft de discussie over de alcoholleeftijd, en zonder anticonceptie was er geen discussie over het recht op voortplanting voor verslaafden en gehandicapten.

Recent gedragsonderzoek werpt echter algemenere vragen op over de waarde van autonome keuzes. Onderzoeksresultaten laten zien dat de manier waarop keuzes worden gepresenteerd een enorme invloed heeft, en kan leiden tot beslissingen die niet in het belang van de beslisser zijn. Zo blijken de default-opties in een pensioenstelsel (moet ik actief worden om mee te doen, of actief worden om niet mee te doen) grote effecten te hebben. Een lage default-besparing verlaagt besparingen, terwijl mensen vaak achteraf of na beter nadenken aangeven dat ze graag meer gespaard hadden. Dit en vele andere voorbeelden laten zien dat individuele keuzes vaak afhangen van een context die door anderen is ontworpen.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | 24 uur met Theo Maassen

, door

COLUMN - Het kan goed dat Kees van Kooten afgelopen vrijdag geheel onbevangen, wellicht met een wijntje of twee achter de kiezen, naar ‘24 uur met René Gude’ zat te kijken en toen, zo stel ik me voor, de schrik van zijn leven kreeg. Want ineens, uit het niets, kreeg Kees van Kooten me daar toch de volle laag van de Denker des Vaderlands, die in de rest van de uitzending juist het toonbeeld van mildheid was geweest.

René Gude had het over de staat van ons land. De enorme hoeveelheden in azijn gedrenkte ontevredenheid die voortdurend uit zoveel Nederlanders lekken. Het zure gezeik van iedereen. En het erge is, zei René Gude, dat de aardigste mensen zich er schuldig aan maken. En hij noemde Kees van Kooten die in een interview met De Volkskrant had gezegd dat er in de huidige Tweede Kamer geen enkele kwaliteit zat. ‘Hoe durf je dat te zeggen’, zei René Gude. ‘Hoe durf je dat godverdomme te zeggen.’ René Gude leek Kees van Kooten de grootste klootzak alive te vinden. Toen hij tot bedaren was gekomen, legde hij nog wel uit waarom hij juist op Van Kooten zo boos was: hij had het zelf kunnen zeggen. 

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Joden en christenen

, door

COLUMN - Als Jezus een jood was, waarom is het christendom dan geen stroming binnen het jodendom? Of, anders gezegd: hoe kan een klein koninkrijkje transformeren in twee godsdiensten? Zo simpel als de vraag is, zo complex is het antwoord. Het boek dat ik erover aan het schrijven ben, dreigde een pil van 600 pagina’s te worden, dus ik heb een week of drie geleden maar besloten dat het twee boeken moesten worden. Minder complex wordt het zo niet, overzichtelijker wel. Hoop ik dan.

Het oudste antwoord staat bekend als de vervangingstheologie. Christenen meenden dat het jodendom een verstarde religie was, dat Jezus een nieuwe boodschap bracht, dat de joden blind waren en dat zij daarom als Gods uitverkorenen waren vervangen door de christenen. De beelden van een geblinddoekte synagoge die je in wat oudere katholieke kerken nog wel eens ziet, herinneren aan deze visie.

Omgekeerd zeiden joden dat de timmerman-messias een afvallige was. De messiasbekennende joden, die Jezus zien als een joodse wijsheidsleraar, worden door de meeste joden beschouwd als buitenbeentjes.

Zowel in de vervangingstheologie als in het idee dat Jezus een afvallige was, wordt aangenomen dat de breuk stamt uit de tijd van Jezus. Al in de negentiende eeuw was echter duidelijk dat dit niet kon kloppen en wie in de twintigste eeuw zei dat Jezus een jood was, trapte een wagenwijd openstaande deur in. De vraag werd nu echter wel hoe joden en christenen dan uit elkaar waren gegaan.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Beunhazen op de huizenmarkt

, door

COLUMN - De Amsterdamse VVD wil de volgende raadsperiode graag de woningportefeuille hebben. Maar als één partij bewezen heeft volkomen onverantwoordelijk met de huizenmarkt om te gaan, dan is het wel de VVD.

Eén ding kan de VVD niet verweten worden: gebrek aan lef. Eric van der Burg en Eric Wiebes, het komisch duo dat in Amsterdam de lijst respectievelijk trekt en duwt, schreven deze week in Het Parool dat de woningmarkt in Amsterdam maar beter een VVD’er aan het roer kan hebben. De Amsterdamse woningmarkt zit volledig op slot, en als oplossing stellen de beide Erics voor om een kwart van alle sociale huurwoningen te verkopen.

Even recapituleren. Voor een sociale huurwoning in Amsterdam staan mensen vijf tot vijftien jaar op een wachtlijst. En net als in de rest van Nederland raken ook in Amsterdam veel mensen hun koophuis niet kwijt.

En dat willen de beide Erics op gaan lossen door nog meer woningen op de markt te gooien?

Soms vraag je je af in welke wereld VVD’ers leven. De woningmarkt zit inderdaad potdicht, daarin hebben ze gelijk. Maar dat komt niet door de sociale huur.

De reden waarom er geen huurder meer verhuist, zijn de huurverhogingen in de sociale sector. In het vorig jaar gesloten woonakkoord heeft de VVD het voor elkaar gebakken de huren nog sneller te laten stijgen dan ze al deden. De partij maakt er immers een punt van de crisis te laten betalen door werklozen, gehandicapten en huurders. Enfin, de huren van zittende huurders stijgen veel minder snel dan de huren van vrijkomende woningen. Daardoor verhuist er natuurlijk geen hond meer, en zit de sociale woningmarkt in Amsterdam het komende decennium op slot.

Foto: daisy.images (cc)

Van die dingen | Borrelen

, door

Vanaf vandaag schrijft Juliette Verheijen met scherpe pen elke donderdagmiddag over pijnlijke, grappige of ontroerende situaties die voor iedereen herkenbaar zijn. 

Ik kan het niet. Netwerkborrels, nieuwjaarsborrels, gelegenheidsborrels. Sta je daar alleen, met een glas in je hand ongemakkelijk te wezen, want je moet gaan integreren en praten over je werk. Ik ben niet voor niets gaan schrijven, ik schrijf makkelijker dan dat ik praat. Maar om iemand nou een A4-tje vol tekst in de handen te duwen, dat is ook zowat.

Bij binnenkomst duik ik direct een hoek in, liefst bij de bar. Eerst maar eens even scannen en de boel overzien. Hopelijk is er een bekende, iemand waar ik me dan ongegeneerd aan vast kan klampen. Diep in de ogen blijven kijken en maar vragen blijven stellen. Probeer dan maar eens weg te komen. Na vier alcoholische versnaperingen gaat het meestal wat beter. Maar toch, als iemand vraagt wat ik doe, komt er zo’n ongelooflijk onsamenhangend verhaal, dat je daarna weer vlotjes in je up aan de bar hangt. Doe nog maar een biertje dan.

Een ander verkoop ik als geen ander. Ik weet precies wat iemands werk zo goed maakt, ik kan in drie zinnen kernachtig vertellen wat de meest ingewikkelde functie inhoudt, maar wat ik nou zelf de hele tijd zit te doen achter mijn laptop… Zo ingewikkeld is het toch niet. Wel dus. Aan het eind van zo’n borrel hang ik half teut tegen de barman aan, precies waar ik niet voor was gekomen. Alle kaartjes nog steeds in de zak, geen kip ontmoet. Ik kan dingen.

Foto: daisy.images (cc)

Duopolie | Bankieren tussen de regels

, door

COLUMN - In zijn Nieuwjaarstoespraak betoogt Chris Buijink dat er niet teveel nieuwe regels aan het bankwezen opgelegd moeten worden. Aangezien Buijink voorzitter is van de Nederlandse Vereniging voor Banken is dat geen al te verrassende boodschap. Maar het neemt niet weg dat Buijink een punt heeft: de gangbare gedachte is dat de financiële crisis is ontstaan door onvoldoende regelgeving, en dat de oplossing dus moet zijn om banken extra te reguleren. Maar meer regels betekenen niet hetzelfde als strengere of betere regels. Sterker nog, het kan net zo goed andersom zijn: meer regels betekenen juist slechtere regels.

Een mooi voorbeeld van financiële overregulering is de Dodd-Frank Act die naar aanleiding van de crisis is aangenomen in de Verenigde Staten en zo’n 848 pagina’s dik is. Ter vergelijking: de Glass-Steagall Act uit 1933 (voorganger van Dodd-Frank), beslaat 37 kantjes. En dan zijn we er nog niet: Dodd-Frank geeft alleen nog maar instructies voor het opstellen van regels, de echte regels moeten dan nog gemaakt worden. Een voorbeeld is de Volcker-regel, die stelt dat banken niet voor eigen rekening mogen handelen. Dodd-Frank behandelt de Volcker-regel in elf pagina’s, maar deze wordt in de praktijk een regel van 71 pagina’s, met 850 pagina’s aan introductietekst.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | Pinguïns undercover

, door

COLUMN - Ik zocht op Uitzending Gemist naar iets om mijn zoon voor te schotelen, zette ‘Pinguïns undercover’ op en ging aan de kokkerel. Een paar maanden geleden zou hij gewild hebben dat ik iets anders had opgezet, maar dankzij de onvolprezen Freek in ’t Wild (zoals mijn zoon de hyperenthousiaste bioloog Freek Vonk noemt) begrijpt mijn zoon dat dieren interessant kunnen zijn.

Terwijl ik de tafel dekte, hoorde ik de voice-over vertellen dat een pinguïnkuiken het moeilijk had. Zo moeilijk dat hij stierf. De moederpinguïn kon het niet accepteren. Ik zag een klein, stijf bevroren pinguïnkuikentje op de grond liggen. De moederpinguïn wilde het weer onder haar lijf schuiven. Het mocht niet baten. Hartverscheurend tafereeltje. 
‘Aah,’ zei ik, vol van medelijden.
‘Waarom zei je aah?’ vroeg mijn zoon.
‘Omdat de babypinguïn dood is,’ zei ik.
‘Waarom is ie dood?’ vroeg mijn zoon.
‘Hij is doodgevroren,’ zei ik.
‘Wat is hij?’
‘Doodgevroren?’
‘Waarom is hij doodbevroren?’
‘Omdat het daar veel te koud is en zijn moeder ‘m niet warm kon houden.’
‘Waarom kon z’n moeder hem niet warm houden?’

Afijn, u begrijpt dat dit gesprek nog wel even door ging. Mijn zoon vindt de dood al moeilijk te begrijpen (en terecht), dat pinguïns hun kinderen in de ijzige kou ter wereld brengen met het risico dat ze dood vriezen, ging er bij hem niet in.

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Antisemitisme

, door

COLUMN - In de krantenstrip Inside Woody Allen is een aflevering waarin we de komiek in een achttiende-eeuws ruiterkostuum door de straten zien galopperen om à la Paul Revere de mensen te waarschuwen dat ‘The British are coming!’ De omstanders zien het aan en geven als commentaar ‘Alles goed en wel, maar waarom roept hij dat in Londen?!’ Een vergelijkbare ervaring had ik in het najaar van 2005, toen ik in Almere of Lelystad – dat ben ik vergeten, maar het was ergens in het nieuwe land – op de trein stond te wachten en de poster zag hangen: ‘Vroeger vertrok hier de trein naar Auschwitz.’

De poster had effect: enkele jongens van, zoals dat tegenwoordig heet, Noord-Afrikaanse afkomst stonden erom te lachen. Ze kenden de recente geschiedenis van Nederland beter dan degenen die de posters hadden laten ophangen: de Nederlandse Spoorwegen en het Centraal Joods Overleg.

Het zou grappig zijn als het niet triest was. Het was fatsoenlijk dat de NS erkenden dat ze ooit medewerking verleenden aan de moord op de Nederlandse joden. Het maakt dat ik met des te meer bewondering kijk naar de plaquettes die op zoveel stations de NS-medewerkers noemen die tijdens de Tweede Wereldoorlog wél integer waren en daarvoor met hun bloed betaalden. De erkenning van het spoorwegbedrijf dat het niet dezelfde hoogstaande normen had gehad verdiende echter een zorgvuldigere uitwerking.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Leraren in zelfhaat

, door

COLUMN - Hoe de sociale diensten wordt geleerd hun klanten psychisch kapot te maken.

Vorige week maakte ik me nog druk over de sociale dienst in Amsterdam. Re-integratietrajecten mondden daar uit in zinloosheid, omdat iedere kwaliteitsprikkel mist: de trajecten zijn immers verplicht.

Maar elders is het nog veel erger. Afgelopen weekend gaf Vrij Nederland een verbijsterend inkijkje in hoe medewerkers van maar liefst dertig procent van de sociale diensten, waaronder die van Rotterdam, gedrild worden hun klanten te bejegenen.

De trainingen worden verzorgd door ‘het Gilde Netwerk‘, een ongetwijfeld duur betaald adviesbureau dat inzichten uit de sociale psychologie misbruikt voor een ziek spelletje mindfuck. Alle subtiele trucs worden uit de kast getrokken om mensen schuldgevoelens te geven over hun situatie. Doel is expliciet de pijn met de situatie van de eigen werkloosheid te doen toenemen. Door die pijn komen mensen in beweging, is de filosofie. Medewerkers van de sociale diensten worden getraind empathisch te zijn, maar woorden als ‘helpen’ zijn daarbij verboden. Ondersteuning geven mag niet. Zelfs het woordje ‘wij’ is taboe. Jouw werkloosheid is jouw schuld. Doe er wat aan.

Ondertussen spelen de trainers dezelfde spelletjes met de medewerkers van de sociale dienst. Als het jou niet lukt een bijstandsontvanger te activeren, teken je een brevet van onvermogen, wordt hen wijsgemaakt.

Foto: daisy.images (cc)

Duopolie | Regels voor Astro-tv

, door

COLUMN - Rambam had vorige week een uitzending waarin de programmamakers infiltreren bij de paranormale advieslijn Astro-tv. Met een paar goedgekozen ‘paranormale’ clichés  in hun sollicitatiegesprek sleepten ze een contract als medium in de wacht. Eenmaal aan de slag, ontdekten ze dat veel bellers serieuze financiële of medische problemen hebben. Door deze kwetsbare mensen met banale adviezen tegen 90 cent per minuut aan het lijntje te houden draait Astro-tv een miljoenenomzet.

Hoewel het hilarische televisie oplevert, vragen veel mensen zich af of er niet iets tegen zulke geldklopperij ondernomen moet worden, bijvoorbeeld in de vorm van een verbod. Er zijn precedenten voor dit soort acties. De Belgische minister van Media en Armoedebestrijding verbood Astro-tv in 2012 omdat het vooral ‘de zwaksten in de samenleving’ zou treffen. Ebay verbood in datzelfde jaar de verkoop van metafysische objecten en adviessessies, omdat zulke transacties vaak “complicaties” opleveren.

Hoewel een verbod tegemoetkomt aan een (terecht) gevoel van morele verontwaardiging, moet voor het verbieden van vrijwillige transacties tussen privépersonen wel een hele goede reden bestaan. Het OM zou bijvoordeeld kunnen kijken of er sprake is van oplichting. Artikel 326 van het Wetboek van Strafrecht spreekt van oplichting als iemand door middel van een ‘valse hoedanigheid’, ‘listige  kunstgrepen’ of een ‘samenweefsel van verdichtsels’ een ander geld of goederen afhandig maakt met het oogmerk om zichzelf te bevoordelen.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | Nogmaals Utopia

, door

COLUMN - Ik weet het, Utopia interesseert u ongetwijfeld zo goed als geen ene hol. Maar door een tripje naar Berlijn heb ik amper tv gekeken. En bovendien: ik was er nog niet klaar mee. Want wat zo stoort aan Utopia is dat het gewoon weer meer van hetzelfde is. In plaats van mensen bij elkaar te zoeken die de kennis, de kunde, de creativiteit en de wil hebben om er echt wat van te maken, zet John de Mol het gebruikelijke stelletje zichzelf overschattende ijdeltuiten bij elkaar in de wetenschap dat er conflict, wrijving en drama ontstaat. Alsof iemand daar op zit te wachten.

Al die emo-tv heeft z’n beste tijd wel gehad. Wij zouden denk ik best geïnspireerd willen worden door werkelijk interessante mensen die hun best doen iets wezenlijks neer te zetten. Het probleem is natuurlijk dat iedereen die in staat zou zijn om een programma als Utopia naar een hoger plan te tillen, het niet in zijn of haar hoofd haalt om een jaar lang met een stel onbekenden in een koude loods in het Gooi te gaan zitten samenlevinkje spelen. Het is een beetje zoals Betrand Russell zei: de pest met de wereld is dat de dommen zelfverzekerd zijn terwijl de verstandigen twijfelen. En al die domme, zelfverzekerde gekken willen met hun domme, zelfgenoegzame koppen het liefst 24 uur per dag op tv komen omdat ze er niet aan twijfelen dat hun domme, zelfingenomen geblaat verdomd interessant is. 

Vorige Volgende