serie

Kunst op zondag

Foto: Joan (cc)

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.


Foto: Joan (cc)

Kunst op zondag | De buurvrouw is nog niet dood

Sneu zeepje. Foto: Maria Willems (cc)

De buurvrouw is nog niet dood

De buurvrouw is nog niet dood.
Ze leeft nog. We horen haar soms
aan de andere kant van de muur.
De maden kruipen al wel rond in haar kliko, massaal.
De kraai zit op haar schoorsteen.
En haar kleren zitten vol met vlekken,
die langzaam kruipen naar haar handen,
oprukken naar haar gezicht.
Haar gang is wankel,
ze moet gesteund door vreemde arm
of zoon. Haar ogen zwemmen.
Bezoek krijgt ze niet,
Er komen vreemde dampen uit haar huis.
Haar gang is wankel,
alsof ze de weg naar het graf
niet vinden kan.

Waslijn: Foto: Maria Willems (cc)

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Architectuurwandeling Almere

Vanwege de voortdurende pandemieproblemen zijn de musea nog steeds gesloten en bied ik jullie nog maar eens een volledig coronaproof kunstuitje aan. Een architectuurwandeling in Almere. Zelf ben ik al heel lang van plan om dit eens in Rotterdam te doen, maar Almere heeft ook heel wat te bieden. Omdat ik daar een tijdje geleden toevallig was, heb ik me daar zeker met deze wandeling vermaakt. Als je door het centrum van Almere loopt wordt je verrast door de hedendaagse architectuur van René van Zuuk, Rem koolhaas, Herman Hertsberger en vele anderen. Almere is derde op de lijst van architectonische plaatsen in Nederland en voert zelfs de lijst aan van “European New Towns”.

Hierboven zie je The Wave (2003-2004) van René van Zuuk Architecten B.V. Almere. Echt een heel bijzonder gebouw met inderdaad een soort golf in de gevel. Dit opvallende gebouw aan de waterkant, uitzicht op het Weerwater, is een wooncomplex. Er zijn 42 ruime appartementen met vier verschillende indelingen. De appartementen strekken zich uit over zes niveaus en lijken uit de gevel te schuiven als luciferdoosjes. René van Zuuk is een architect uit Almere en je komt nog meer werk van hem tegen onderweg.

architectuur Side by Side-Frits van Dongen © foto: Krina van der Drift

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | vooruitblik 2021

NIEUWS - In de laatste editie van Kunst op Zondag van dit jaar, kijken we vooruit naar 2021. Op dit moment zijn alle musea helaas weer gesloten. Maar voor 2021 staan er weer veel mooie exposities ingepland. Uit het grote aanbod, heb ik een keuze gemaakt voor de eerste helft van het nieuwe jaar. Laat je ook in het komende jaar weer verrassen door Kunst op Zondag.

Kunst op zondag Rivivere campagnebeeld © De Domijnen Sittard

Campagnebeeld van Rivivere © De Domijnen Sittard.

Januari 2021

Rivivere herleven, nieuw leven inblazen, herbeleven

De Domijnen, Sittard

De museumdepots in ons land liggen vol met objecten. Er is vaak eeuwenlang volop verzamelend door museummedewerkers met een bepaalde bedoeling. Het verrast je misschien maar het was lange tijd niet gebruikelijk om informatie over de aankopen vast te leggen. En soms was de informatie gewoon onvolledig. Het gevolg hiervan is dat er objecten in de collectie terecht zijn gekomen die er volgens de huidige maatstaven niet meer passen of gewoon nooit geaccepteerd zouden zijn. Kapotte glaasjes, scherfjes en onderdelen van meubels of gereedschappen, spulletjes die niet compleet zijn of zwaar beschadigd.

Kunst op zondag Theresie_Tholen_FIFTY GRAMMS OF YELLOW _ De Domijnen Sittard 2021

Fifty gramms of yellow © Theresie Tholen De Domijnen Sittard.

Theresie Tholen

Conservator Kitty Jansen-Rompen van Erfgoedcentrum De Domijnen in Sittard raakte gefascineerd door het werk van beeldend kunstenaar Theresie Tholen. Tholen blaast op een bijzondere manier oude voorwerpen nieuw leven in. Kitty Jansen nodigde Theresie Tholen uit om een expositie samen te stellen. Jansen vroeg of de kunstenaar daarbij gebruik wilde maken van afgekeurde spullen uit de depots. Het resultaat is straks te zien in Rivivere.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De Jugendstil van Apeldoorn

Apeldoorn is een laatkomertje. De groene Veluwestad heeft geen grootse middeleeuwse geschiedenis. Het werd pas later wat, toen mensen zich realiseerden dat de beekjes die van de Veluwe kwamen neerstromen nuttig konden zijn om watermolens aan te drijven. Zo ontstond de papierindustrie. Maar Apeldoorn werd pas echt meer dan een vlek op de landkaart toen stadhouder-koning Willem III besloot een oud jachtslot uit te breiden met een paleis, Het Loo.

Apeldoorn Jugendstil Hoofdstraat 92-102 © eigen foto J. Lendering

Apeldoorn Jugendstil Hoofdstraat 92-102 © eigen foto J. Lendering

En het was nog later, toen koning Willem I een kanaal liet graven, dat het grote dorp veranderde in een kleine stad.

Langs het kanaal kwamen industrieën. Er kwam een gasfabriek. Een spoorwegstation – eigenlijk twee: Het Loo had een eigen station – zorgde voor snellere verbindingen, zodat koning Willem III, koningin Emma en koningin Wilhelmina regelmatig in Apeldoorn verbleven. Een negentiende-eeuwse boom town.

Dat zie je aan de architectuur. De Apeldoornse Dorpsstraat, die inmiddels Hoofdstraat heet, staat vol gebouwen uit de late negentiende en vroege twintigste eeuw. U mag het Art Nouveau noemen of Jugendstil, al zijn er natuurlijk ook gebouwen in andere bouwstijlen. Het is me als Apeldoorns kind nooit opgevallen, maar toen ik er onlangs een maand rondwandelde, zag ik het ineens overal. Hier zijn wat voorbeelden.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De Kat van Toko Kim Lan

Ik zie U elke nacht,
Gij zetelt aan de andere zijde,
slechts gescheiden door straat
en tweemaal vensterglas.
’s Nachts wenkt U mij,
baken in de eeuwige duisternis
tussen de shampoo, de waaiers en de mie.

Uw troon is hoog achter de etalageruit,
boven de potjes met het vreemde etiket.
U glimt en glinstert in het duister.
Open ik het gordijn omdat ik U dan zoek,
dan wenkt U, verheven boven het daagse van
de vijzel en de kommetjes en al het bamboespul
en de reclame voor goedkoop bellen naar Somaliland.

Kat van Kim Lan, van schemer tot
het zwartst van de nacht,
Uw wenken begeleidde me al die tijden.
Nu bent U verstild, Uw arm verstard.
Bent u nu zelf uitgezwaaid?

Uw blik boort zich naar de overkant
ik voel hem star op mij gericht,
is het een verwijt, heb ik iets nagelaten,
had ik wellicht moeten oversteken?
Is het Uw tijd die gekomen is,
of, ik schrik, misschien de mijne?

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Een rondje landschapskunst

Begin november, toen net alle coronamaatregelen weer aangescherpt werden, hadden mijn man en ik enkele vakantiedagen, die we toch graag leuk wilden invullen. We trakteerden onszelf op een paar dagen Flevoland; lekker wijds en veel ruimte, dat kon nooit kwaad, zelfs in coronatijd. Een dagje landschapskunst stond al heel lang op mijn verlanglijstje en dit was het perfecte moment. Tijdens de aanleg van de Flevopolder besloten de ingenieurs en planologen om een aantal grote kunstwerken te realiseren. Ze richtten zich daarbij op een kunstvorm die tot hun verbeelding sprak: Land art. In de jaren zeventig waaide deze spraakmakende stroming over van Amerika naar Nederland. Het resultaat is een bijzondere collectie van landschapskunstwerken.

Hierboven zie je Riff.PD#18245 van Bob Gramsma, een bijzonder indrukwekkend bouwwerk. Op drie paalfunderingen en een complexe constructie zoals die ook wordt gebruikt in bruggen- en botenbouw stortte Gramsma een heuvel van 8000 kubieke meter landbouw- en Zuiderzeegrond. Hierin groef hij een grote holte, die vervolgens is bekleed met een laag spuitbeton. Vervolgens haalde Gramsma de aarde weg tot maaiveldhoogte, en bleef dit afgietsel  van beton vermengd met Zuiderzeebodemresten over. Het is een afdruk van Gramsma’s gegraven spoor in Flevogrond, en weerspiegelt daarmee de ontginning en kunstmatigheid van de polder. Het biedt onderdak aan dieren en mossen. Op dit moment is de trap afgesloten om binnenkort gerenoveerd te worden, maar anders kun je het bouwwerk beklimmen en uitkijken over het oude land bij Elburg.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Het nieuwe Thermenmuseum

Voor wie het Thermenmuseum in Heerlen nog niet mocht kennen: het is gewijd aan een van de grootste Romeinse ruïnes benoorden de Alpen. Coriovallum, zoals Heerlen destijds heette, was aanvankelijk de voornaamste nederzetting van een lokale stam. Fijne klei in de beekdalen zorgde ervoor dat hier veel pottenbakkers kwamen wonen. (Ik blogde vorige week over Lucius en Amaka.) Een Romeinse weg verbond het stadje met Bavay en Keulen en met de rest van de wereld, terwijl een andere weg leidde naar het noorden en naar Aken. Ergens in het midden van de eerste eeuw n.Chr. verrees hier ook een badhuis. Voor reizigers, voor soldaten, voor pottenbakkers en voor iedereen die verlost wilde zijn van het stof en zweet. En voor iedereen die gewoon behoefte had aan een babbel.

Kortom, Coriovallum was een van de vroegste centra van de romanisering in de Lage Landen. Een van de laatste ook. Nog in de vijfde eeuw n.Chr., toen andere nederzettingen allang waren opgegeven, woonden hier soldaten die zich identificeerden met het Romeinse Rijk. Het badhuis lijkt nog altijd te hebben gefunctioneerd. De opgraving documenteert dus een periode van een half millennium – het eerste kwart van de geschiedenis van de Lage Landen.

Een van de twee tijdelijke exposities © Eigen foto.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Gimme Shelter in Groningen

VERSLAG - Voor Kunst op Zondag was ik deze week te gast bij de voorbezichtiging van ‘Gimme Shelter, the Stones in Beeld’. Deze foto-expositie is een parallel-tentoonstelling aan ‘The Rolling Stones, Unzipped in het Groninger Museum. De ambiance van de historische Der Aa-kerk op A-kerkhof (wie kent dit adres niet van Monopoly?) geeft iets speciaals mee aan de rockende foto’s van popfotografen Bent Rej, Rob Bosboom, Gijsbert Hanekroot en Claude Vanheye.

Gimme Shelter, the Stones in Beeld in Der Aa-kerk, © foto Wilma Lankhorst

The Stones in Nijmegen 1995

Terwijl The Stones ‘Gimme Shelter’ inzetten, flits er een hevige pijnscheut door mijn onderrug. Ik moet gaan liggen op het grasveld van het Goffert Park in Nijmegen. In deze gestrekte positie op de grasmat voel ik de muziek door mijn lijf golven. Mijn vrienden Martin en Harrie staan respectievelijk aan mijn hoofd- en voeteneinde om me bescherming (shelter) te bieden tegen de dansende fans. Het tweede deel van de Rolling Stones ‘Voodoo Lounge Tour’ breng ik liggend door, maar de intensiteit van de muziek is er niet minder om. Al deze herinneringen komen weer boven als we bij de fototentoonstelling ‘Gimme Shelter, de Stones in Beeld’ in Der Aa-Kerk inlopen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Over 100 jaar

Laat vandaag nog een portret van u schilderen en over honderd jaar ziet u er nog even patent uit als nu. Mits het schilderij goed wordt geconserveerd. Komt u in een museum te hangen, hoeft u zich daar geen zorgen over te maken. De anti-rimpelzalfjes, vitaminen en mineralen waar u jong en fit bij zou blijven, worden ruimschoots overtroffen door de hedendaagse conserveringstechnieken.

U heeft er weinig aan. De kans is uiterst klein dat u over honderd jaar uw eigen portret zelf nog eens bekijkt. En hoe u en de wereld er over honderd jaar uit zal zien, is een boeiende vraag, maar u zult het nooit zelf ‘In Real Life’ aanschouwen.

Als u meent dat u dat over honderd jaar wél kan, dan bent u op zijn minst een vlot lerende 6-jarige die dit stukje nu leest. De kans dat u een 100-plusser wordt, is weliswaar met de dag groter, maar is vooralsnog zeer klein. Laat staan dat een 100-jarige ooit zichzelf nog eens 100 jaar later zal kunnen bekijken.

Overigens waren er meer dan honderd jaar geleden, toen leefstijl en gezondheidszorg toch echt heel anders waren dan nu,  ook al 100-plussers. Martinus Wilhelmus van de Waal te Rhenen overleed in 1898 op 102-jarige leeftijd. In Rhenen herinnert de M.W. van de Waalstraat aan de zeer actieve diaken, ouderling, notabele in de kerkvoogdij, lid van de Watersnoodcommissie en 20 jaar raadslid 4 jaar wethouder.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Havenkwartier

Lang voordat het hip werd, woonde ik aan de haven,
tussen de overslagkade en de VAM-spoorlijn.
Elke avond, tussen zes en zeven, passeerde de trein,
de hoorn klonk bij het kruisen van de industrieweg
de wissel werd overgehaald, er klonk rails
tegen rails, en de trein rangeerde.
Vanuit mijn keuken groette ik de machinist,
metershoog schoof de locomotief weer voorbij,
maar nu in de andere richting, op drie meter afstand.
’s Zomers zaten we buiten, er werd een aak gelost,
of juist gevuld met grint. De kettingen van de kraan
ratelden. Er kleurde wat diesel op het water.
Op zondag was het altijd stil,
dan liepen er konijnen tussen de bielzen.

Oude havengebied Duinkerken foto Maria Willems

Foto: Joan (cc)

Het Nieuwe Instituut en FKA Witte de With

Vorig weekend bezocht ik Rotterdam om eens een kijkje te nemen in o.a.Het Nieuwe Instituut. Vaak heb ik het gebouw aan de buitenkant aanschouwd bij mijn vele bezoekjes aan de musea aan het Museumplein, maar ik was er nog nooit binnen geweest, dus een leuk uitstapje voor de zondagochtend.

Bij de meervoudige opdracht voor het gebouw van het Nederlandse Architectuurinstituut aan zes architecten in 1988 was Jo Coenen de winnaar. Hij bracht de  hoofdfuncties van het gebouw onder in afzonderlijke gebouwdelen. Elk gebouwdeel heeft een eigen architectonische karakteristiek en een eigen relatie met de omgeving. Het langgerekte archiefgebouw volgt de kromming van de Rochussenstraat en sluit daarmee het Museumpark af. Het beeld op de voorgrond is van Auke de Vries, die dit speciaal voor dit gebouw ontwierp en dat een jaar na de opening geplaatst werd (in 1994). Het heeft geen titel en de kunstenaar wilde er pas aan beginnen toen het gebouw grotendeels klaar was, omdat het werk één moest worden met het gebouw. Dat is zeker gelukt, vind ik.

Eenmaal binnen kon ik mij eerlijk gezegd moeilijk concentreren op de structuur van het gebouw door de enigszins verwarrende looproute, vanwege corona. Ook een plattegrond ontbrak, waardoor we een beetje ontheemd door het gebouw dwaalden. Dat was jammer, want we misten daardoor wel enige items. Wat we wel gezien hebben was de tentoonstelling “Art on Display 1949-69”. Een expositie over de verschillende manieren waarop in dit tijdvak kunst tentoongesteld werd. Grappig om eens niet te kijken naar het kunstwerk, maar naar de manier waarop het gepresenteerd word. Als bezoeker ben je er vaak niet van bewust dat daar vaak lang over nagedacht en veel werk aan besteed is.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Muurgedichten in Leiden

VERSLAG - Op deze laatste zondag in oktober ontdekken we gratis kunst op straat. In Leiden zijn anno 2020 meer dan 110 muurgedichten te vinden. Blinde muren vormen een ideaal canvas voor poëzie. Op de site van de Stichting TEGEN-BEELD staan maar liefst acht routes. Je hebt de keuze uit twee fietsroutes en zes (thematische) wandelroutes. Als je (tijdelijk) niet kunt reizen, gebruik dan de website om voor jezelf een route te verkennen vanuit je gemakkelijke stoel. 

Sneak preview

Leiden In Stijl Korte Galgewater 3 woonhuis en studio Theo van Doesbug foto Wilma Lankhorst

Korte Galgewater 3, woonhuis en studio Theo van Doesbug foto WL.

Hoe is het begonnen?

In 1992 was het 75 jaar geleden dat in Leiden tijdschrift De Stijl door Theo van Doesburg was opgericht. Om dit feit te herdenken kwam Ben Walenkamp met een idee om gedichten van Theo van Doesburg op verschillende muren in Leiden te schilderen. De Gemeente gaf hem geen toestemming voor dit plan. Ondanks de afwijzing bleef Walenkamp geloven in zijn concept. Samen met schilder Jan Willem Bruins kwam hij met een nieuw plan om gedichten in allerlei talen op Leidse muren aan te brengen. Om dit plan te presenteren hebben ze in 1993 de Stichting TEGEN-BEELD opgericht. 

Muurgedichten Leiden_Pisalem © foto Wilma_Lankhorst.

Gedicht Pisalem van Tadeusz Rózewicz  Oude Vest 79 © foto WL.

Vorige Volgende