Overzicht

serie

Klimaatverandering

Foto: daisy.images (cc)
Foto: daisy.images (cc)

Nationaal Klimaatakkoord: Regionale Energiestrategie 1.0

, door

ANALYSE - Terwijl de Tweede Kamer druk bezig is met de formatie en de lijken die uit de kast van de toeslagenaffaire komen wordt in 30 regio’s van Nederland gestaag doorgewerkt aan de regionale energie strategie versie 1.0. Hierin geven regio’s aan welke bijdrage ze willen leveren aan het landelijk Klimaatakkoord voor gebouwde omgeving en elektriciteit. Vorig jaar analyseerde Sargasso de concept regionale energiestrategieën, inmiddels hebben 24 van de 30 regio’s hun RES 1.0 gepubliceerd. Het totale bod aan duurzame elektriciteit van deze 24 regio’s is 49,5 TWh. Ter vergelijking de opgave voor 2030 bedraagt 35 TWh. Bij die 35 TWh passen twee kanttekeningen: in het Klimaatakkoord is de mogelijkheid opgenomen om de opgave voor hernieuwbare elektriciteit te verhogen als de landelijk CO2-doelstelling aangepast wordt of als de elektriciteitsvraag vanuit andere sectoren sterker groeit dan verwacht.

Europees klimaatdoel aangescherpt

Sinds 2019 heeft Rutte zich in de EU ingespannen om de klimaatdoelstelling te verhogen van 40% reductie naar 55% CO2 reductie. In oktober 2020 heeft het Kabinet Rutte III de EU nogmaals opgeroepen om de klimaatdoelstelling voor 2030 te verhogen naar 55% CO2-reductie, deze wens tot ophogen van de EU doelstelling staat ook in het nationale klimaatakkoord. Vorige week hebben het Europees Parlement, de Europese Raad en de Europese Commissie een akkoord bereikt over het ophogen van de Europese doelstelling naar ten minste 55% in 2030. Deze doelstelling wordt vastgelegd in een Europese klimaatwet. Het Europees Parlement had ingezet op 60%. Groene partijen zijn ook ontevreden, omdat de opslag van CO2 in Europese bossen en moerasgebieden ook zijn meegerekend. Hierdoor blijft er van die 55 procent netto maar 52,8 procent over.

Foto: daisy.images (cc)

China’s klimaatplannen

, door

China is wereldwijd leidend in de energietransitie als grootste producent, exporteur en installateur van zonnepanelen, windturbines, energieopslag en elektrische voertuigen. Ook in aantallen patenten voor duurzame energie ligt China duidelijk voor op de VS en de EU. Tegelijkertijd is China nog erg afhankelijk van kolen en is de luchtvervuiling in haar steden enorm. Wanneer alle landen evenveel CO2 uitstoten als China en hetzelfde beleid voeren als China komt de wereldwijde opwarming boven de 5 graden Celsius uit.  Climate Action Tracker beoordeelt de huidige inzet van China dan ook als ‘higly insufficient‘ om de doelen van Parijs te halen.

13e vijfjarenplan

Voor haar economische groei zette China tot 2015 in op het traditionele ontwikkelpad met veel kolen. In het 13e vijfjarenplan veranderde dit ontwikkelpad voor de periode 2016-2020. Voor de energiesector werd ingezet op een ‘schoon, koolstofarm, veilig en efficiënt energiesysteem’. Als onderdeel van dit plan heeft China onder andere de bouw van veel nieuwe kolencentrales uitgesteld of afgesteld, werd ingezet op elektrisch vervoer en werden duurzame energie doelen gesteld.

In de nieuwe studie  “China Renewable Energy Outlook 2018”, CREO-2018, van het China National Renewable Energy Centre worden twee scenario’s uitgewerkt voor het Chinese energiesysteem. Het China National Renewable Energy Centre is onderdeel van de National Development and Reform Commission (NDRC),  dat een belangrijke rol  speelt bij de totstandkoming van de Chinese vijfjarenplannen.

Foto: daisy.images (cc)

De erfenis van Rutte 2: het Urgenda vonnis

, door

NIEUWS - In alle ophef over de verwachte impact van het klimaatakkoord zouden we bijna vergeten dat het PBL komende vrijdag met nieuwe prognoses voor de CO2 emissie in 2020 komt. 2020 is een belangrijk jaar, omdat de staat onder Rutte 2 in 2015 in de klimaatzaak, die Urgenda had aangespannen, door de rechtbank op de vingers werd getikt over haar klimaatbeleid. De rechtbank sprak uit dat de CO2 emissie in 2020 ten minste 25% lager moet liggen dan in 1990. Dit vonnis werd in 2018 in hoger beroep bevestigd. De staat is inmiddels in cassatie tegen de uitspraak. Dat neemt niet weg dat het vonnis uitgevoerd moet worden.

Benodigde CO2 reductie

In november berekende ik dat de staat zo’n 17 megaton extra CO2 zou moeten reduceren om te voldoen aan de uitspraak in de klimaatzaak. De NOS meldde gisteren dat er waarschijnlijk 9 megaton extra CO2 reductie nodig is, waarmee ik er dus fors naast zat met mijn inschatting. Wat dan wel weer prettig is voor Kabinet Rutte 3 na de tegenvaller van 1,2 megaton uit de chemische industrie van vorig jaar. PBL komt vrijdag met de definitieve cijfers. Deze zijn dus lastig verborgen te houden tot na de provinciale statenverkiezingen in maart, zoals met de doorrekening van het klimaatakkoord lijkt te gebeuren. CPB en PBL geven aan dat deze waarschijnlijk pas na de verkiezingen beschikbaar is.

Foto: daisy.images (cc)

Frankrijk wil 14 kerncentrales sluiten

, door

NIEUWS - Deze week heeft Macron bekendgemaakt dat Frankrijk tot 2035 14 van zijn 58 kerncentrales wil sluiten. Het aandeel kernenergie in de elektriciteitsmix zal daardoor dalen tot 50%. Hollande was al van plan om het aandeel kernenergie in 2025 al terug te brengen tot 50%, Macron stelt dit 10 jaar uit. Op social media klinkt van verschillende mensen kritiek op de plannen om kerncentrales te sluiten, omdat daarmee een CO2 arme energiebron gesloten wordt. De vraag is of die kritiek terecht is.

Combinatie van kernenergie en duurzame energie

Met de plannen om het aandeel kernenergie te verlagen volgt Frankrijk het beleid van Duitsland om kerncentrales te sluiten om ruimte te maken voor duurzame energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie. Daarmee volgt Frankrijk het beleid van Duitsland en Spanje, hoewel de eerlijkheid gebied te zeggen dat de meningen over de flexibiliteit van kerncentrales verschillen:

Foto: daisy.images (cc)

DNB bepleit CO2-heffing van 50 euro per ton CO2

, door

NIEUWS - DNB directeur Job Swank pleit in een interview met NRC Handelsblad voor de invoer van een CO2-heffing van 50 Euro per ton CO2 voor de industrie. De Nederlandse industrie is relatief vervuilend en grote bedrijven betalen veel lagere energieprijzen dan elders in Europa. Daar komt nog bij dat die prijzen voor de grote bedrijven ook veel lager zijn dan wat gezinnen en kleinere bedrijven in Nederland betalen. Dat biedt volgens Swank ruimte voor het voeren van nationaal beleid. Onderzoek van DNB laat namelijk zien dat Nederland en zijn grote bedrijven wel een stootje kunnen hebben. Juist omdat de industrie lange tijd ontzien is. Swank geeft aan dat de gemiddelde CO2 prijs in Nederland 60 Euro per ton CO2 is, als alleen naar de industrie gekeken wordt bedragen de kosten 15 Euro per ton CO2.

Een belasting van 50 Euro per ton CO2 bovenop de bestaande energiebelasting en emissiehandelsprijs kan dit meer in evenwicht brengen.

Over de kosten daarvan stelt Swank:

Vergeet niet dat die belasting 8 miljard euro genereert. Dat kan je in de schatkist laten lopen, maar je kan er ook de inkomstenbelasting mee verlagen. Op die manier kan je gezinnen tegemoet komen voor het feit dat sommige producten duurder worden. Dat is een politieke beslissing.

Je kan met een deel van die inkomsten ook de getroffen sectoren via subsidies helpen om schoner te gaan produceren. Wij willen die vervuilende sectoren niet kwijt, we willen dat ze schoner worden. En voor een deel kan je de extra belasting ook zien als verevening van het speelveld. Het uitstoten van CO2 is nu gewoon te goedkoop in Nederland.

Foto: daisy.images (cc)

“CO2 maakt de aarde groener”. Klinkt goed, maar is dat ook zo?

, door

NIEUWS - Planten en bomen hebben CO2 nodig om te groeien en we stoten inmiddels 40 miljard ton per jaar uit, de atmosfeer in. Een aantal studies suggereren dat mensen door de uitstoot van CO2 bijdragen aan een wereldwijde toename in de fotosynthese. Reden voor sommige reageerders op Sargasso om te stellen dat de aarde voorlopig vooral groener wordt ten gevolge van de klimaatverandering. Tijd dus om er wat dieper in te duiken op basis van de gegevens van een van de onderzoekers naar het verschijnsel dat de aarde groener wordt ten gevolge van stijgende CO2 emissies.

Het goede nieuws

Om met het goede nieuws te beginnen. Het klopt dat de aarde groener wordt ten gevolge van hogere CO2-emissies. Elliot Campbell, een milieuwetenschapper van de Universiteit van Californië, en zijn collega’s publiceerden vorig jaar een studie waaruit bleek dat planten momenteel 31 procent meer CO2 omzetten in organische stof dan vóór de Industriële Revolutie. Verschillende pseudo-sceptische denktanks doken dan ook meteen bovenop het artikel. Het Competitive Enterprise Institute verklaarde kort nadat de studie verscheen:

So-called carbon pollution has done much more to expand and invigorate the planet’s greenery than all the climate policies of all the world’s governments combined.

Ook het Heartland Institute (u weet wel, de denktank die mensen die vertrouwen hebben in de klimaatwetenschap vergeleek met de Unabomber) besteedde aandacht aan het onderzoek.

Foto: daisy.images (cc)

Oproep klimaatzaak tegen Amerikaanse energiebedrijven & lobbyisten

, door

In Amerika liggen fossiele energiebedrijven en hun lobbyisten in toenemende mate onder vuur. Al langere tijd wordt hun aanpak vergeleken met de wijze waarop de tabaksindustrie kennis over het gevaar van roken bijna 50 jaar lang heeft bestreden. Nu liggen er ook oproepen om de deze lobby aan te pakken op de wijze waarop de tabaksindustrie is aangepakt.

De Amerikaanse  Senator Sheldon Whitehouse heeft opgeroepen tot het aanpakken van de energiebedrijven en aanverwante lobby-organisaties via de RICO (Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act) wet. Een aanpak die eerder succesvol is gebruikt om een einde te maken aan de twijfel die de tabaksindustrie en aanverwante lobby-organisaties zaaiden over de schadelijkheid van (passief) roken.

Amerikaanse wetenschappers hebben zich inmiddels bij de oproep van senator Whitehouse aangesloten via een gezamenlijke brief aan president Obama, procureur generaal Lynch en directeur Holdren van het Office of Science and Technology Policy. 

De oproepen volgen op onthulling dat Exxon wetenschappers in interne documenten uit septermber 1982 de expert consensus over door mensen veroorzaakte klimaatverandering als volgt samenvatten:

The consensus is that a doubling of atmospheric CO2 from its pre-industrial revolution value would result in an average global temperature rise of (3.0 ± 1.5)°C … There is unanimous agreement in the scientific community that a temperature increase of this magnitude would bring about significant changes in the earth’s climate, including rainfall distribution and alterations in the biosphere … the results of our research are in accord with the scientific consensus on the effect of increased atmospheric CO2 on climate.

Foto: daisy.images (cc)

Met Energiebesparing de omgevingskwaliteit verbeteren

, door

OPINIE - Jan Willem van de Groep heeft als missie om de bouwsector een wezenlijke rol te laten spelen in de transitie naar een energieneutrale gebouwde omgeving. Op donderdag 10 september spreekt hij tijdens een ronde tafel gesprek van de Tweede Kamer commisie Wonen & Rijksdienst. Hieronder zijn bijdrage, die eerder op zijn blog verscheen.

Bijdrage Ronde Tafel cie. W&R d.d. 10 september 2015

banner-NOM-1Op dit moment zijn de domeinen energie, wonen, bouwen en mobiliteit nauwelijks met elkaar verbonden. Door de opkomst van decentrale opwekking, elektrisch vervoer en energieopslag zullen die domeinen elkaar steeds meer gaan beïnvloeden. De inzet op forse besparing versterkt de transitie naar decentrale opwekking en heeft als positief effect dat de kwaliteit va de stad zienderogen kan verbeteren. Energie kan namelijk ook beschouwd worden als investeringsgeld. De renovaties waarvan u hiernaast voorbeelden ziet kunnen grotendeels betaald worden door de bespaarde energierekening in te zetten als kapitaalslast. Als de renovatieopgave wordt versneld door goede condities te scheppen dan zijn daar voor relatief lage kosten andere pregnante opgaven zoals klimaatadaptatie, langer thuis wonen en behoud van kwaliteit aan toe te voegen. Hoe werkt dat? Tellen we de energierekeningen van alle huishoudens bij elkaar op dan kan gesteld worden dat er ieder jaar 13 miljard euro verdwijnt vanuit het woondomein naar het energiedomein. Geld dat ook ingezet kan worden voor de aanpak van de bestaande woningvoorraad. Het renoveren van jaren ‘50, ‘60, ‘70 en ‘80 wijken levert naast besparing namelijk ook volkomen nieuwe straatbeelden op (zie bijgevoegde foto’s). Daarnaast zullen nieuwe technologieën de sociale interactie in de buurt versterken. Denk daarbij aan de dynamiek rondom opwek op buurtniveau, de buurtbatterij en gezamenlijke inkoop van besparingsoplossingen.

Foto: daisy.images (cc)

Duitse overheid neemt verwaterd CO2-reductie plan aan

, door

ANALYSE - Twee weken geleden maakte de Duitse overheid plannen bekend om 2,7 GW aan bruinkoolcentrales van de elektriciteitsmarkt te halen en in reserve capaciteit te plaatsen. Tijd om na de aanvankelijke feestvreugde de analyse van Craig Morris te plaatsen.

Tekst: Craig Morris. Vertaling: Krispijn Beek.

Het plan om een soort van nationaal CO2 emissiehandelssysteem te implementeren, dat zich specifiek richt op elektriciteitsproductie door bruinkool is officieel dood. Twee weken geleden maakte de Duitse regering een ander plan bekend met een bredere focus. Buiten de kolensector lijkt niemand erg enthousiast over het plan.

De afgelopen weken heb ik mijn lezers de details bespaard. Tenslotte publiceerde Clean Energy Wire al een stap-voor-stap verslag van het debat. Het is voldoende om te zeggen dat een betaalbaar, effectief en polititiek elegant voorstel tegenstand ondervond van sommige vakbonden en de industrie, en dat zij hun zin hebben gekregen. Als je wil horen hoe de bittere klaagzwang in het Duitse debat klonk, verwijs ik je naar Lily Fuhr’s recente post op Energietransition.de.

300.000 handtekeningen voor het uitfaseren van kolen en een aantal protesten hebben niet geholpen: de Duitse overheid gaf toe aan de kolenbelangen. (Foto Christian Mang / Campact, CC BY-NC 2.0)

300.000 handtekeningen voor het uitfaseren van kolen en een aantal protesten hebben niet geholpen: de Duitse overheid gaf toe aan de kolenbelangen. (Foto Christian Mang / Campact, CC BY-NC 2.0)

Foto: daisy.images (cc)

Australische milieubeschermers bereiden klimaatzaak voor

, door

NIEUWS - De uitspraak in de zaak van Urgenda tegen de Nederlandse overheid over gebrek aan klimaatbeleid krijgt een vervolg in Australië. Advocaten van Environmental Justice Australia bereiden momenteel een soortgelijke civiele rechtszaak voor tegen de Australische overheid. Daarmee lijkt de Nederlandse uitspraak dus daadwerkelijk juridische kansen te bieden in Australië.

Een vonnis in lijn van de Nederlandse klimaatzaak kan een forse impact hebben op het Australische klimaatbeleid. Australië streeft naar 5% CO2-reductie in 2020 t.o.v. 1990, terwijl de Nederlandse rechter oordeelde dat ontwikkelde landen voor 2020 ten minste 20% CO2-reductie behoren te halen. Door het schrappen van de CO2 belasting en het verwateren van de duurzame energiedoelen in Australië zijn de CO2-emissies van de energiesector ook weer aan het stijgen.

Foto: daisy.images (cc)

Het bedrijfsleven pruttelt niet over de klimaatzaak

, door

COLUMN - “Ben ik nou de enige die zo blij is met de uitspraak in de #klimaatzaak dat ik hier in mijn eentje claxonnerend en juichend door de straten rij?” vroegen de makers van de strip Fokke en Sukke zich op Twitter af.

Veel claxons hoorde ik niet, maar vreugde was er volop in klimaatbezorgde kringen, toen duidelijk werd dat de rechter de aanklager Urgenda en mede-eisers in het gelijk had gesteld. De Staat verzuimt zijn eigen veelvuldig onderstreepte ambities waar te maken, en is daarop aanspreekbaar. De rechter gelastte de Staat dan ook de reductie van broeikasgassen sneller te realiseren.

Wie zeker niet claxonnerend en juichend door de straten reden waren vertegenwoordigers van de VVD en enkele scribenten uit nep-sceptische hoek, die naar voren brachten dat Nederland toch al zo veel deed, of dat er eigenlijk helemaal geen wetenschappelijke consensus is. Het eerste punt miskent volledig de argumentatie van de rechter, en het tweede punt, tja – ik zou er een boek over kunnen schrijven.

Opmerkelijk genoeg hoorde ik dat soort gepruttel niet vanuit het bedrijfsleven. Dat geeft wel aan hoe het tij de afgelopen jaren is gekeerd. Het bewuste, vooruitstrevende deel van het bedrijfsleven heeft al lang in de smiezen hoe de klimaatkaarten wetenschappelijk én maatschappelijk zijn geschud, houdt niet alleen rekening met de noodzaak van vergaande emissiereducties, maar is daar zelf een prominent pleitbezorger van. Een hele batterij CEO’s van multinationals, een zestal internationale olie- en gasbedrijven, de World Business Council en tal van andere bedrijven en bedrijfsverbanden roepen steeds harder om klimaatbeleid en om een fatsoenlijke CO2-prijs.

Foto: daisy.images (cc)

Van de Klimaatzaak naar een nationaal Klimaatakkoord

, door

OPINIE - Rob van der Rijt, oprichter Klimaatplein.com en mede-eiser in de klimaatzaak, was aanwezig bij de uitspraak in de rechtzaak van Urgenda tegen de Nederlandse staat. Hij roept op tot openbreken van het Energieakkoord en opschroeven van de ambitie of tot het sluiten van een aanvullend nationaal klimaatakkoord.

Naast en voor me zag ik al wat oudere mannen tranen in hun ogen krijgen. Een emotionele golf van blijdschap en opluchting zinderde door de rechtbankzaal. Al tientallen jaren proberen bedrijven, NGO’s en burgers de Nederlandse overheid te bewegen om meer te doen tegen het klimaatprobleem. Jaar op jaar werden zij teleurgesteld maar zagen ondertussen de gevolgen van gevaarlijke opwarming concreter worden en dichterbij komen. Nu is het stichting Urgenda dan eindelijk gelukt om, via de rechtszaal weliswaar, de overheid te dwingen haar verantwoordelijkheid te nemen. De uitstoot van broeikasgassen moet in 2020 met minimaal 25% zijn gereduceerd ten opzichte van het niveau in 1990. Een flinke uitdaging, maar niet onmogelijk.

Urgenda geeft in haar rapport Nederland 100% duurzame energie in 2030. Het kan als je het wilt aan hoe Nederland zijn energievoorziening binnen twintig jaar volledig kan verduurzamen. In het rapport zet Urgenda uiteen hoe het 5 keer anders kan op het gebied van wonen, vervoer, voedsel, produceren en energie opwekken. Een scenario met 100% duurzame energie blijkt goedkoper en schoner dan doorgaan op de oude voet, schept 150.000 nieuwe banen, biedt energiezekerheid en is een motor voor innovatie.

Volgende