Het leek een gelopen race voor Mark Rutte. Nadat er ook uit de VS groen licht kwam leek niets zijn benoeming als secretaris-generaal van de NAVO meer in de weg te staan. Maar toen verscheen ineens de Roemeense president Klaus Johannis als tegenkandidaat. Rutte zal het desondanks misschien wel redden. Maar het is duidelijk dat Oost-Europese politici zich niet zomaar laten wegzetten. Dat moest de Europese Volkspartij ook ervaren nadat Ursula von der Leyen op het EVP-congres in Boekarest als kopkandidaat was benoemd voor de aanstaande Europese verkiezingen. Europarlementariërs van de oppositiepartij USR hebben aangekondigd haar kandidatuur niet te zullen steunen.
Oost-Europa onderbedeeld
Johannis is duidelijk over zijn motief om zich kandidaat te stellen als NAVO-chef. De Roemeense president vindt het hoog tijd dat Oost-Europa meer relevante posities gaat bekleden. De belangrijkste posities in de NAVO en in de EU zijn momenteel bezet door politici uit het oude Europa. De Oost-Europese staten zijn al 25 jaar lid van de NAVO maar hebben nog nooit de secretaris-generaal mogen leveren. ‘Het is een van de redenen dat veel Oost-Europeanen zich een beetje buitengesloten voelen. Het is een fout en ik hoop dat deze fout niet nog eens wordt gemaakt,’ zei hij eind vorige maand bij een bezoek aan de Europese parlement. Dat is ook voor twee andere Oost-Europese politici de reden om zich kandidaat te stellen. De Estlandse premier Kaja Kallas en de Letse minister van Buitenlandse Zaken Krisjanis Karins hebben zich ook al gemeld. Met verwijzing naar de positie van hun land in de frontlinie van het conflict met Rusland. Karins merkte daarnaast ook nog op dat het hoofd van de NAVO uit een land zou moeten komen dat de afgesproken 2% norm volledig haalt. Een steek onder water aan het adres van de Nederlandse premier. Ook bij de kandidatuur van Iohannis hebben bezwaren tegen Rutte mogelijk een rol gespeeld. Nederland blokkeerde jarenlang (met Oostenrijk) de toetreding van Roemenië tot de Schengenzone uit vrees voor de toename van aantallen arbeidsmigranten. Die toetreding lijkt nu nabij, maar is er officieel nog steeds niet.
In een opiniestuk op Politico ontvouwde Johannis deze week een weinig verrassend tienpunten program voor de NAVO. Versterking van de Europese bijdrage aan de NAVO. Oekraïne blijven steunen en toetreding van het land tot het bondgenootschat en de EU mogelijk maken. Opvoeren van de bewapening. Het tegengaan van ‘hybride en cyberdreigingen en het beschermen van kritieke infrastructuur’. Enzovoort. Geen document waar ze in Brussel iets op zullen aanmerken. Opmerkelijk is zijn constatering dat de strategische stabiliteit van de NAVO wordt ondermijnd door ‘een erosie van de controle op bewapening, ontwapening en non-proliferatie.’ Dat klinkt niet bepaald vertrouwenwekkend.
Bij de viering van 25 jaar samenwerking tussen Roemenië en de VS verklaarde de Amerikaanse ambassadeur woensdag in antwoord op een vraag over de kandidatuur van Johannis ‘het volste respect’ te hebben voor de Roemeense president. Maar het is niet te verwachten dat Biden Rutte nu zal laten vallen.
Corruptie genegeerd
In Roemenië heeft president Johannis lange tijd een uitstekende reputatie gehad als ‘stabiele factor’ in een politiek onrustig land. Nadat hij in 2021 een langdurige crisis tot een einde te wist te brengen met een ‘grote coalitie’ van zijn eigen centrum-rechtse Nationale Partij en de sociaaldemocratische PSD nam de kritiek toe. Vooral vanwege de corruptie in PSD-gelederen. Het afgelopen jaar daalde zijn populariteit. Die corruptie is precies de reden waarom de Roemeense oppositie het Von der Leyen niet gunt Commissievoorzitter te blijven. Ze heeft alle tekenen van corruptie in Boekarest genegeerd, zegt de Save Romania Union (USR). ‘De democratie is aan het eroderen in Roemenië, en Von der Leyen kijkt de andere kant op’, zegt USR-president Cătălin Drulă. Het enige wat Brussel volgens hem interesseert is dat Roemenië inzake Oekraïne aan de goede kant blijft staan. Drulă, voormalig minister van Transport, zei dat de Commissie post-Covid-herstelfondsen aan Roemenië vrijgaf, ondanks het feit dat Boekarest er niet in slaagde de vereiste hervormingen door te voeren. Verder toonde Brussel zich milder in de kritiek op de terugval van Roemenië op het gebied van de rechterlijke onafhankelijkheid en de persvrijheid. Hoewel de technische experts van de Commissie op de hoogte zijn van onregelmatigheden, worden deze ‘politiek terzijde geschoven’, zei hij. Von der Leyen is straks voor haar herbenoeming waarschijnlijk afhankelijk van stemmen uit de liberale Renew-groep waarbij de USR is aangesloten. In Roemenië staat de partij op winst. Daarom verwacht Drulă dat zijn groep de doorslag kan geven bij de vorming van een nieuwe Europese Commissie.
Het Roemeens verzet tegen de benoemingen in topposities is misschien niet te vergelijken met de bekende anti-Brussel geluiden uit Hongarije en Polen. Maar het is wel een teken dat ook Brussel-getrouwe politici uit Oost-Europa genoeg hebben van de vanzelfsprekende dominantie van het ‘oude Europa’. Het negeren of niet serieus nemen van deze geluiden is koren op de molen van Orbán en zijn autocratische vrienden elders in de regio. Het geeft opnieuw voeding aan een gevaarlijke oost-west tweedeling die de Europese integratie parten blijft spelen.
Reacties (5)
Een minister uit een land dat niet eens over een eigen luchtmacht beschikt zou helemaal zijn mond moeten houden.
Estland zou niet eens lid van de NAVO moeten zijn want een van de voorwaarden voor het lidmaatschap is dat een nieuw lid de alliantie zou moeten versterken en dat doet Estland dus absoluut niet, het is strategisch onverdedigbaar en heeft amper een leger.
Waar zijn die voorwaarden waar jij het over hebt vastgelegd? Voor zover ik weet zijn ze niet vastgelegd in het NAVO-verdrag. Dat beperkt zich tot heel algemene voorwaarden, die door de lidstaten verder ingevuld kunnen worden. En die in de loop van de tijd dus ook zouden kunnen veranderen.
In 1995 werden deze voorwaarden het belangrijkst gevonden:
En hoe realistisch is het om te verwachten dat een land dat niet zo gek veel groter is dan Luxemburg er een eigen luchtmacht op na houdt? Is een van de voordelen van samenwerking niet juist dat ook kleine landen een bijdrage kunnen leveren, zonder dat ze én een complete luchtmacht, én een complete landmacht, én een complete marine op de been hoeven te houden?
Letterlijk 1 van de harde voorwaarden voor een NAVO lidmaatschap is dat een lid in staat moet zijn om haar eigen territorium te verdedigen ter land, ter zee en in de lucht.
De enige reden dat een lid geen marine hoeft te hebben is als ze niet aan zee ligt.
Ik herhaal mijn vraag: waar zijn die voorwaarden vastgelegd? Als je zegt dat iets ‘letterlijk een harde voorwaarde’ is, dan zou die ergens in een verdrag moeten staan. Over welk artikel van welk verdrag heb je het?
Het moet natuurlijk een Pool worden. Rutte was altijd al volkomen ongeloofwaardig in deze positie. Een man die Defensie dertien jaar lang heeft uitgekleed. Die persoonlijk Hillen terugfloot omdat het hem (Hillen) toch een beetje tegen de borst stoot – alle tanks verkopen, en de Orions. Wat hij (Hillen) dan wel weer braaf deed, en waarvoor hij mag branden in de hel overigens. En met hem zijn baantje bij de NIDV. Wat ook een gotspe is.
Nee, dan Polen. Polen is een land met een serieuze economie en een serieus leger. Een land dat heeft bewezen een solide democratie te zijn, dat gewoon terugveerde nadat jarenlang tout bien pensant Europa met de parelkettinkjes in de hand krokodillentranen plengde en stukjes pende in de kranten over een nieuwe dictatuur – die er vervolgens gewoon niet kwam toen de kiezer zei: en nu is het genoeg. En een land dat als een van de weinigen de handschoen tegen het Russische probleem ook echt heeft opgepakt, en dat daardoor op het punt staat om een van de grootste legers van Europa te hebben.
Ik zeg: laat het een Pool worden. Rutte, ga gewoon met pensioen. Je bent [*] ongeschikt.