“Het liberale idee van vrijheid als het maximaliseren van individuele rechten leidt tot grote culturele, economische en politieke problemen. Europa is toe aan een nieuw vrijheidsbegrip. Centraal moet niet staan zelfgerichtheid en de vervulling van individuele behoeftes, maar dienstbaarheid aan de naaste.”
Bovenstaande zei vice-premier Rouvoet tijdens een ‘Gebedsontbijt’ van Christelijke politici in Brussel. Hij betoogt dat het maximaliseren van individuele rechten, met als symptomen ongebreidelde consumptiedrift en winstbejag, de milieu- en financiële crisis heeft veroorzaakt.
Hij pleit daarom voor een andere, en volgens hem betere, vorm van vrijheid. Een vrijheid die zich niet concentreert op de vrijheid van het individu, maar op de het individu en zijn omgeving: “Een mens kan alleen van vrijheid genieten als hij zich niet alleen op zichzelf richt, maar gerechtigheid zoekt voor de mensen om hem heen.”
Misschien heeft Rouvoet het niet door, maar hij beschrijft een utopie die overeenkomt met de liberale utopie: een zo vrij mogelijke samenleving. De klassiek-liberale opvatting dat je vrijheid zonder terughoudend kan toekennen is al lang achterhaald. Want wat hij vergeet is dat je op het moment dat je de vrijheid van de één maximaliseert, zonder daarbij te denken aan de vrijheid van de ander, je het niet hebt over liberalisme maar over een dictatuur, al dan niet van de meerderheid. Zo is onbeperkt winstbejag weinig liberaal, net als het vernielen van het milieu. Er zijn dan namelijk altijd slachtoffers waarvan de vrijheid wordt beperkt.
Het ware, zij het utopische, streven van een politiek actieve liberaal die een zo groot mogelijke vrijheid (in positieve én negatieve zin) wil bereiken, is het zoveel mogelijk gelijk verdelen van die vrijheid.
En ja, dat betekent grenzen stellen aan de vrijheid die mensen hebben, zuiver en alleen om de vrijheid van anderen te beschermen. Ik ben echter bang dat de ChristenUnie dat laatste niet zo goed begrepen heeft.
Reacties (14)
Leuk onderwerp.
Rouvoet adresseert hier daadwerkelijk een serieus probleem welke inderdaad verband houdt met het liberale gedachtegoed. Binnen een liberale samenleving is bijv. keuzevrijheid nogal cruciaal. Maar op een bepaald moment kan deze uiting van vrijheid in conflict komen met andere vrijheden. Om het cru te stellen, de vrijheid van iemand om auto?s te rijden is mijn onvrijheid om frisse lucht in te ademen. Iemands vrijheid tot ongebreidelde consumptie is de onvrijheid van een volgende generatie om hetzelfde te kunnen doen.
Maar Joost heeft gelijk wanneer hij zegt dat dit geen probleem is van het liberale denken op zich. Ten slotte, deze problematiek valt volledig te vangen binnen het idee van vrijheid. Daarvoor heb je geen concept van dienstbaarheid nodig.
Toch is Rouvoet?s kritiek op de liberale visie niet geheel onterecht maar behoeft misschien wat nuance. De vraag is een beetje welke liberale interpretatie momenteel overheerst. En daar moet ik Rouvoet dan gelijk geven wanneer hij zegt dat mensen vrijheid vooral op zichzelf betrekken. Om in te zien dat vrijheid twee kanten op werkt is een extra denkstap nodig evenals ook een doorgewinterd moreel besef dat vrijheden met verantwoordelijkheden komen.
Dat is dus geen probleem van liberalisme maar een probleem van de moraliteit van de gemiddelde burger. Het liberale denken is daarentegen wel een ideale voedingsbodem voor economische expansie. Wie denkt er bij het kopen van een tv dat dit slecht voor het milieu is? Punt is, wij maken al zoveel gebruik van onze consumptievrijheden dat wij denken dat dit niets anders kan zijn dan ons ?godgegeven? recht.
Dat Rouvoet vervolgens pleit voor waarden zoals ?dienstbaarheid aan de naaste? geeft er een mooi Christelijk tintje aan. Misschien is de term vrijheid momenteel ook iets te vervuild gezien de huidige politieke discussies. Hoe dan ook, ik waardeer Rouvoet?s inbreng wel.
@1: Dat het probleem bestaat ontkent niemand, maar Rouvoet maakt in zijn tekst dezelfde fout als degene die jij beschrijft. Hij neemt ook die tweede stap niet.
Daarbij moet je ook niet vergeten dat veel de schade die nu wordt geleden nogal abstract is, iets wat mensen wat moeilijk kunnen bevatten (hoezo is die tv slecht voor het milieu?).
En de meeste mensen zullen wel goed zorgen voor hun “naasten”. Alleen het concept “naaste” is bij de milieu- en financiële problematiek anders dan het natuurlijke concept, waar het meer de nabije(re) naasten gaat.
Natuurlijk heeft iedereen gelijk die stelt dat jouw vrijheid ophoudt bij die van een ander. Moet je je dus dienstbaar aan die ander opstellen? Of, als individuen dat niet doen, moet je dat met overheidsbeleid afdwingen?
Het is allemaal een beetje misgegaan bij het concept god. We zouden ons bestaan eraan te danken hebben en gedragen we ons een beetje volgens de regels die erbij horen, dan wacht ons genade.
Als je zoiets denkt, dan is het niet zo verwonderlijk dat er een gewoonte is ingeslepen meer naar jezelf te kijken (indicidualisme)om zodoende die genade in de wacht te slepen.
Zonder de religieuze rimram ben ik het met Rouvoet eens dat we ons dienstbaar moeten opstellen aan “de ander”.
Niet vanwege god of zo, maar simpelweg omdat zonder de aanwezigheid van anderen, je eigen existentie niets voorstelt. In deze tijden meer dan ooit.
Eten, drinken wel alleen, maar niet zonder anderen, die het produceren en in je winkle leggen. Je kan het alleen kopen als een ander je werkt en salaris geeft.
Ook een mening is niet zonder anderen te vormen. Je krijgt het opgedrongen, je leeft er naar en reageert erop.
Zelfs wie je denkt te zijn, ontleen je aan wat anderen daarover denken.
Wil je dus bestaan, moet je wel dienstbaar zijn aan anderen: geef ze het recht naast je te bestaan, geef ze ongezouten je mening als zij die aan jou hebben gegeven, huldig ze als ze je eren en gun ze alles, dat je ook jezelf zou gunnen.
Potferrr, dat lijken al bijna 4 van de meer hedendaagse 10 geboden…..
Rekening houden met elkaar is iets heel anders dan “dienstbaar” zijn aan elkaar.
En waar dienstbare mensen zijn, zijn er altijd mensen die daar misbruik van maken.
Maar goed, dat is weer een leuke cirkelredenering die begint en eindigt met hoe de mens in elkaar zit. En daar mogen we de evolutie de schuld van geven.
“En daar mogen we de evolutie de schuld van geven”.
Zeker. Het menselijk tekort is erfelijk en het rationele bewustzijn nog maar zo jong.
Ik probeerde overigens het begrip “dienstbaarheid” een invulling te geven. Het hoeft namelijk helemaal niet in te houden dat je jezelf tekort doet en alleen alles doet en geeft voor/aan een ander. Daar heeft die ander ook uiteindelijk niets aan. Dat heeft toch geen andere uitleg nodig?
@2
*Hips*
Zijde gij nou helemaal gek geworden met je belasting heffen op mijn otoo. Da?s gewoon diefstal, ellendig stuk misbaksel. Mot toch zelf uitmoaken of dat ding een liter op een halve kilometer jekkert.
*Hips*
Vrijheid voor de een betekent toch vaak beperking voor de ander. Rouvoet heeft daar een sterk punt. Als je voldoende doordenkt over het vrijheidsconcept, dan is het geen probleem. Helaas zijn er erg veel mensen, die misschien toch niet genoeg doordenken. Een mooie cynische reactie van Rob @6 geeft dit weer. Voorlopig ondersteun ik de visie van Rouvoet.
Volgens Oidipous:
‘Centraal moet niet staan zelfgerichtheid en de vervulling van individuele behoeftes, maar dienstbaarheid aan de naaste.’
Dit is slavernij.
@8 Nietes.
@9 ‘Nietes’.
De raadselachtige reactie van een Sphinx op incest belust.
@ Rouvoet’s: ‘Dienstbaarheid aan de naaste’.
Jaren geleden las ik in een krant van een gymnastiekleraar. Hij was ook lid van het CDA en wees in die gezaghebbende posities zijn vrouwelijke pupillen op de Christelijke verplichting tot dienstbaarheid aan de naaste. Enfin, na zijn veroordeling?.
CU-Rouvoet is politicoloog. Hij weet, hij moet het weten dat: 1) goede bedoelingen en 2) hun implementatie, noodlottig kunnen divergeren. Of dat ook doen. Bijna altijd. Omdat ?goed? altijd wel goed klinkt, maar het bij na nader inzien (studie) zo vaak niet is. Zijn academische opleiding zou hem dat hebben moeten geleerd. Maar kennelijk neen! En anders zijn Bijbel wel. Maar die lijkt hij mij er alleen slaafs of dor-ritualistisch op Zondag op na te slaan. Op aanwijzing van zijn predikant.*
Wat we nu in Rouvoet in embryo of in spe sua mogen zien, is een tyran. Geen verlichte, die heb je ook wel, maar een van het achterlijkste soort. Een vlegel. Uit de christelijk-culturele provincies & dorpen van Nederland. Vooral mentaal geredeneerd.
* Cf. Obama met zijn Rev. Jeremy Wright. Ook zoiets. Ook zo?n afgang.
@7: Als Rouvoet’s “dienstbaarheid” mijn “rekening houden met” betekent, dan kan ik zijn betoog ook onderschrijven (maar dan nog valt hij het liberalisme onterecht aan).
Maar ik ben bang van niet, en dat hij een voor mij engere vorm van dienstbaarheid nastreeft.
@10 Dit is nog slechter dan #8
Vrijheid is altijd de vrijheid van een ander. Je kunt voor jezelf niet meer vrijheid eisen, dan je de ander gunt. Zo niet, dan kun je elkaar altijd nog op de bek slaan, maar dat vat ik niet onder vrijheid.
@8: pardon? Als ik vrijwillig iets voor een ander doe, ben ik zijn of haar slaaf? Heb je je kinderen ook zo opgevoed, dat ze nooit moeten doen, wat je zegt, zelfs niet vrijwillig, omdat het dan je slaven zijn, of ben je een voorstander van slavernij?