Wie gelooft dat het populisme afgelopen verkiezingen een gevoelige slag heeft gekregen heeft het behoorlijk mis. De verkiezingsuitslag vertoont een Nederland dat hopeloos verdeeld is tussen rechts populisme en centrum-links realisme.
“Het midden heeft gewonnen!” Juichen de kranten. Met name de internationale pers stelt dat in Nederland de common sense weer een beetje lijkt te zijn teruggekeerd na twee jaar populisme en onzinpolitiek.
Arend Jan Boekesteijn gaat nog verder. Hij concludeert afgelopen donderdag in “1 voor de Verkiezingen” dat de gedoogconstructie “gewerkt” heeft in het bestrijden van het populisme. Een slechtere analyse van wat gebeurd is, bestaat niet. De PVV is namelijk niet gekrompen tijdens de kabinetsperiode. Dat gebeurde pas toen het CDA ze uitsloot en het duidelijk werd dat de PVV nooit in een volgende regering zou komen. Een cordon sanitaire; het woord is taboe in Nederland. Maar het is wel de beste manier om populisten aan te pakken, zo blijkt maar weer.
Daarnaast is het populisme absoluut niet dood. Bas Heijne geeft in het NRC blijk van een iets beter begrip van de uitslag. Hij stelt terecht dat het midden niet gewonnen heeft, maar ten onder gegaan is in polarisatie. Resultaat is dat met twee winnende “middenpartijen” coalitievorming alles behalve een makkelijke taak zal zijn. En daarbij is Heijne er bang voor dat waar deze zogenaamde middenjongens water bij de wijn zullen doen, ze een weerloos slachtoffer zullen worden voor populisten op links en rechts.
Populisme
Voor wat de VVD betreft heeft Heijne naar mijn idee groot gelijk. De VVD heeft inmiddels een heel groot deel van de populistische PVV-standpunten overgenomen. Daarbij legde Mark Rutte in de debatten een bijna even groot gevoel voor drama en een bijna even klein gevoel voor realisme aan de dag als de blonde leider. Met inhoudloze slogans, loze beloftes voor lastenverlaging midden in crisistijd en zijn telkens gebroken belofte geen cent meer over te maken naar Griekenland komt hij dicht bij de definitie.
Niet overtuigd? Ach, u wilt toch niet werkelijk zeggen dat u werkelijk gelooft dat er wars van iedere waarschuwing van financiële experts nooit iets zal veranderen aan uw hypotheekrenteaftrek? En wie iets meer weet van criminologie zal u daarbij kunnen vertellen dat strenger straffen alleen maar duur is en de veiligheid niet bevordert.
Populisme is het naar de onderbuik praten van het volk en het een te simpele voorstelling van zaken geven. Pleiten voor makkelijke oplossingen waarvan een expert zou zeggen dat deze niet werkt, maar die natuurlijk wel lekker klinken.
Even los van het VVD programma zelf mag ik toch wel zeggen dat het redelijk objectief vast te stellen is dat Rutte dankbaar gebruik heeft gemaakt van het populisme.
En dan heb ik het nog niet eens gehad over die beschamende waarom-zou-je-nog-werken spot op televisie. Ook tijdens debatten probeerde Mark Rutte politieagenten jaloers te maken op alleenstaande bijstandsmoeders. Om dan nog maar te zwijgen over de suggestie dat Diederik Samsom hier het communisme zou gaan herintroduceren.
Realisme
Over Diederik Samsom gesproken: nu naar de andere kant. Is zoals Bas Heijne suggereert op links hetzelfde gebeurd? Heeft ook de PvdA de radicalere punten van de SP overgenomen en is de partij getrokken naar het links populisme?
Een oppervlakkige analyse zegt ons van ja. Het lijkt erop dat veel mensen op de PvdA hebben gestemd voornamelijk om de VVD tegen te houden en het is zo dat Samsom van het begin af aan meer de nadruk heeft gelegd op de linkse ideologie.
Maar het verhaal aan de linkerkant verschilt op twee belangrijke punten van het VVD-verhaal.
Ten eerste was en is de SP nu eenmaal veel minder radicaal en minder populistisch dan Wilders. Ondanks een over-my-dead-body hier en daar is dat goed te zien aan de standpunten van beide partijen aangaande de EU. Maar ook op andere punten is de SP veel minder radicaal dan de PVV.
Ten tweede, en dat is veel belangrijker, heeft Samsom het niet van Roemer gewonnen doordat Roemer uitgesloten werd door mogelijke coalitiepartners, zoals Wilders gebeurde, maar heeft de PvdA leider zijn positie bereikt door zelf duidelijk een middenpositie te kiezen in de debatten, en te kiezen voor het geluid van het redelijke realisme. Het hele verhaal. Het eerlijke verhaal. Die boodschap.
Ja, maar zijn dat dan geen populistische slogans? Zeker, ook de PvdA maakte gebruik van soundbites en debattrucjes. Samsom was goed getraind en wist daarbij gebruik te maken van zijn charisma. Maar zijn verhaal was gebouwd rond de boodschap dat Samsom ging voor de eerlijke feiten en weigerde om loze beloften te doen. En dat is een wezenlijk verschil.
Tegenover de populist staat de idealist. Hij praat het volk niet naar de onderbuik en is ook niet bang de harde realiteit te benoemen en de kiezer te wijzen op problemen die (nog) niet de zijne zijn. De idealist zoekt de oplossing voor problemen niet bij de hardste schreeuwer, maar bij degene die de meeste kennis bezit. De idealist probeert deze oplossing vervolgens aan het volk te verkopen, door kennis te verspreiden en de kiezer mee te nemen in zijn verhaal. Ook waar dat verhaal moeilijk of onaantrekkelijk is.
Even los van of Samsom inderdaad een eerlijk verhaal neerzette of niet: zijn boodschap was wezenlijk anders dan de geef-de-problemen-een-schop-onder-de-kont-retoriek van de VVD. En daarin is Samsom eerder het tegengestelde van een populist.
De kiezer heeft met een stem op Samsom misschien een stem tegen Rutte willen uitbrengen, maar bovenal was een stem op Samsom een stem tegen het populisme, en voor de redelijkheid.
Helaas kan niet iedere kiezer deze redelijkheid waarderen.
Waarom populisme werkt
Waarom geloven mensen eigenlijk in die leuzen van de VVD? Omdat het verdomd aantrekkelijk is om te geloven dat er makkelijke oplossingen zijn voor moeilijke problemen. De volger van de populist is dol op sprookjes, en dat het uiteindelijk maar sprookjes zijn kan hem niet zoveel schelen.
Los daarvan, volgens mij geloven veel VVD-stemmers Rutte in werkelijkheid ook maar half. De reden dat ze op hem stemden was een andere. Crisis op de arbeidsmarkt, crisis op de huizenmarkt, crisis in de Europese Unie en een milieucrisis: de meeste Nederlanders voelen het persoonlijk niet. Nóg niet in ieder geval. Achter die stoere taal van de VVD zit één belangrijk sentiment: ik ben gezond, ik heb werk, ik heb het financieel op orde en ik heb geen zin om me druk te maken over Europa, de wereld, het milieu, de toekomst of het wel en wee van anderen… dus fuck you. Zeker: de Islam, de EU, de luie uitkeringstrekkers, de socialisten… de populist zoekt altijd een vijand. Maar uiterlijk is de volger van populisten dan wel bang voor boemannen, innerlijk is hij eerder bang voor de realiteit.
Daarom tillen de aanhangers van een populistische partij niet te zwaar aan gebroken verkiezingsbeloften. Waar Bas Heijne bang is dat Wilders weer op zal komen als de VVD gaat tegenvallen, betwijfel ik dan ook of dat gebeurt.
Bij Wilders dachten velen met Boekestijn dat Wilders verantwoordelijk maken en hem zo door de mand laten vallen het beste tegengif zou zijn tegen zijn opkomende partij. Maar dat bleek zoals gezegd niet te werken. Tegenvallende resultaten vormen geen reden om een populist in de steek te laten. Het gaat de kiezer immers niet om de resultaten, maar om de illusie. Daarbij kan de populist natuurlijk altijd de anderen de schuld geven van zijn falen. Dan zijn het de Polen, de Grieken, de luie uitkeringstrekkers of de linkse partijen die het gedaan hebben. Zelfs het feit dat er meer straatterroristen in zijn fractie rondlopen dan in een gemiddelde Nederlandse zijstraat wordt de populist vergeven.
Hoe het populisme dan wel te bestrijden? Wel, Wilders zakte weg in de peilingen toen mensen zagen dat hij door de redelijke meerderheid niet meer serieus genomen werd. Ik denk daarom ook dat het tij pas keert als men stopt met populisten serieus te nemen.
Maar daar zijn we verder van weg dan ooit. Deze verkiezingsuitslag is niet het einde van het rechts-populisme. Integendeel. Het rechts-populisme is afgelopen woensdag officieel salonfähig geworden. We moeten het er maar mee doen.
Een schrale troost: uiteindelijk gaat het niet om de politiek, maar om de resultaten.
Reacties (55)
Het was een enorme strategische fout van Wilders om het kabinet te laten vallen. Ik denk dat dat hem ook veel stemmen heeft gekost. We mogen hem wel dankbaar zijn, hij heeft zichzelf buiten spel gezet.
Nou, Wilders daalde tijdens de onderhandelingen in het Catshuis alleen maar. Na het laten vallen van het kabinet steeg hij ondanks het scheuren van zijn fractie enkele maanden juist weer in de peilingen.
De daling zette vervolgens pas weer in in Juli, toen de VVD de verkiezingen wist om te zetten in een tweestrijd, en zelf met een uiterst populistische campagne aan kwam zetten. Wilders is gewoon de wind uit de zeilen genomen. Ook was toen reeds duidelijk dat de PVV geen machtsfactor meer kon worden, wat waarschijnlijk ook heeft meegespeeld.
Van Rossum definieert populistische partijen als partijen voor diegenen die ons politieke systeem niet begrijpen.
Naar zijn mening zijn zowel PVV als D66 populistisch.
Dat populisme, ook in niet populistische partijen, werkt, toonde Diederik overtuigend aan.
Cohen ging weg omdat hij, zoals hij verklaarde, ingewikkelde problemen niet goed over het voetlicht kon brengen, Diederik kletste er een zetel per dag bij met slogans als ‘samen’, ‘eerlijk’, en ‘rechts rotbeleid’.
Het laatste doet denken aan het rijmpje van Gekke Geert ‘niet naar de Grieken, maar naar de zieken’.
Alle populistische geleuter keert zich natuurlijk tegen de leuteraar zodra de kiezers zien dat de slogans niet uitgevoerd kunnen worden, als de kiezers enig geheugen hebben.
En zo is mijn conclusie dat populisme niet bestreden kan worden, de huidige wereld is niet eenvoudig.
Dat zie je er al aan dat vrijwel geen politicus de euro problemen begrijpt, zoals prof Sweder van Wijnbergen zei over Kees Jan, toen Kees Jan het einde van de euro crisis meende te zien,’ik denk, aldus Sweder, ‘dat hij (Kees Jan) het allemaal niet zo overziet’.
Griekenland wil nu niet alleen uitstel van de bezuinigingsverplichtingen, het wil ook meer geld van ons.
EU toezichthouders willen nu dat de Grieken zes dagen per week gaan werken, dan komen er meer toeristen, en groeien de olijven harder.
Als Rutte en Schaüble stevig in hun schoenen staan gaat Griekenland dan dus de euro uit.
Kees Jan zal dan wel weer een optimistisch praatje hebben, of hij wordt er door gered tijdig minister af te zijn.
Hoewel ik in grote lijnen bovenstaande analyse deel, laat het stukje ook maar weer zien hoe moeilijk het is de wereld te zien zoals ze is, met al zijn complexiteit, en niet te vervallen in verklaringen die jou toevallig goed uitkomen.
Waarom heeft de PVV verloren? Doordat ze meeregeerden en door de mand vielen? Doordat ze buitengesloten worden? Geen van beide is als verklaring voldoende. Het is een combinatie van factoren die hier voor heeft gezorgd, elk verantwoordelijk voor een deel van het zetelverlies:
– de aanhoudende schandalen, culminerend in vertrek van fractieleden die een boekje open deden
– de val van het kabinet: weglopen voor verantwoordelijkheid
– verandering van thema: geen islam, maar Europa, dat slaat toch minder aan.
– dreigende irrelevantie van Wilders in de politiek
– zijn collega’s negeren hem tegenwoordig
– sterke concurrentie van Rutte die wijst op het ‘rode gevaar’.
– positief economisch nieuws de afgelopen maanden.
Om kort te gaan, alle schandaaltjes en gedoe hebben de steun voor Wilders zachter gemaakt en kiezers doen overwegen op een andere partij te stemmen of thuis te blijven. In de campagne blijkt Rutte een goed populistisch alternatief en bezegelt daarmee de verkiezingsnederlaag van Wilders.
Waarom heeft de PVV verloren?
Lokaal ong. een derde aan stemmen erbij. Moet (uiteraard) nog even de exacte cijfers op postcodeniveau afwachten. Onvoorstelbaar dat deze fascistoïde partij er stemmen bij heeft gekregen. Maar ‘es even enkele projectjes uitwerken, voor het komende kabinet weer ploft.
Ik denk dat de andere punten die u noemt zeker hebben kunnen bijdragen (twee komen dan ook op mijn punt van het irrelevant-worden neer) – maar de schandalen in de partij en het verdwijnen van leden gebeurde al eerder, een leidde niet tot afnemende steun. Die factor is dus hooguit een catalisator, geen oorzaak.
Steun is niet een kwestie van aan/uit, steun kan harder en zachter zijn. Ook staat elk schandaal niet op zichzelf, maar werkt het ook cumulatief, zodat moeilijk is aan te wijzen waarom een PVV stemmer uiteindelijk niet op de PVV gestemd heeft. Voor elke PVV stemmer ligt dat weer net anders, maar ik denk dat bovenstaande redenen allemaal relevant zijn en dat je dus niet één oorzaak kunt aanwijzen, hoe verleidelijk ook.
Nu, als we dat aannemen hebben we geen verklaring meer voor dat Wilders in de peilingen tijdens de hele kabinetsperiode en tijdens al die schandalen niet of nauwelijks daalde in de peilingen, en ook na het verbreken van de onderhandelingen niet, maar dat dit pas gebeurde toen hij persona non grata werd verklaard. Dat doet toch zeker vermoeden dat het uitsluiten een grotere factor van belang is dan die andere factoren die u noemt.
Dat is dan ook een verkeerde voorstelling van zaken als het gaat om de steun voor de PVV. Zie de peilingen van Maurice de Hond: https://n7.noties.nl/peil.nl/
Je ziet dat de steun voor de PVV wel degelijk al eerder daalde, en ook deels weer opkrabbelde. Vergeet ook niet dat de steun voor de PVV ook rond de 30 gestaan heeft. Met andere woorden, door al het gedoe rond de PVV is een de steun voor de PVV geslonken, zachter geworden, en daardoor gevoeliger voor ontwikkelingen als de tweestrijd Rutte – Samsom. Mensen zijn Wilders nog niet vergeten, dus hij kan in de peilingen weer zo winnen.
Dat is ook wel weer zo. De steun was aan het afbrokkelen. Maar wat opvallend is, is de toenemende steun in de maanden na de val van het kabinet, wat ongeveer gelijk viel met het vertrek van Brinkman en vervolgens die andere twee Pipo’s. De daling zette zich pas weer in de zomer in. En ik denk dat dit met name te maken heeft met de opstelling van het CDA (uitsluiten) en de VVD (zelf populisme omarmen).
“Tegenover de populist staat de idealist … Hij praat het volk niet naar de onderbuik en is ook niet bang de harde realiteit te benoemen en de kiezer te wijzen op problemen die (nog) niet de zijne zijn.”
Daar moet je mee oppassen, met dit soort redeneringen, dunkt me. Uit een van de meest populistische en tegelijkertijd het meest rechts-extremistische werk dat ik ken (en waarvan ik geen zin heb om er zelfs maar de naam van te noemen) peur ik de volgende zinsnede:
“Hoe nodig is het echter, dat men zich steeds weer bewust wordt, dat het idealisme niet zomaar een overbodige gevoelsuiting vormt, maar dat het in werkelijkheid de eerste voorwaarde, het eerste bouwmateriaal was, is, en zal zijn voor datgene, wat wij menselijke cultuur heten, en nog sterker, dat dit idealisme eigenlijk pas het begrip „mens” heeft geschapen.”
Je zou m.i. zelfs kunnen stellen dat een bepaald soort “idealisme” juist hand in hand gaat met populisme, dat het twee handen zijn op één buik. (Iedereen die politiek correct is, is in mijn ogen ook een idealist). Begrijp me verder goed, ik heb het over “een bepaald soort” idealisme, zelf beschouw ik me ook als een “idealist”, maar dan wel weer eentje van een geheel ander soort.
Daar viel ik ook over, ‘idealist’ past niet goed. Als je in die alinea idealist vervangt door realist klinkt het een stuk logischer: De realist zoekt de oplossing voor problemen niet bij de hardste schreeuwer, maar bij degene die de meeste kennis bezit.
Maar realist heeft dan weer een beetje een negatieve cynische bijklank, dat is jammer. Maar veel idealisten hebben weer niet zoveel met deskundigen…
Een ideetje voor de volgende verkiezingen: de expert-check. Strenger straffen, werkt dat? Nog niet zo makkelijk om zonder politieke kleur te beantwoorden…
Daar ben ik het wel mee eens. Idealist is als woord niet zo goed gekozen, omdat het heel veel betekenissen heeft. Realist of pragmatist dekken aan de andere kant weer de zaak niet, omdat ook zo een politicus die ik beschrijf er compleet onrealistische denkbeelden op na kan houden, of denkbeelden die voor een bepaald belang gewoon erg schadelijk zijn.
Ik zal er nog over nadenken… Suggesties welkom!
“Strenger straffen” is helemaal niet moeilijk zonder politieke kleur te beantwoorden. Het antwoord is simpel: nee, behalve in de zin dat langer gestraften langer van de straat zijn. Daar komt geen politiek bij kijken.
Het probleem van het gebruik van termen als realisme en idealisme in een politiek discussie is dat deze nooit (goed) gedefinieerd worden en het is tamelijk belangrijk om te weten waar je het nou precies over hebt.
Ach ik heb in ieder geval een poging gedaan…
Ik ben zeer eens met het artikel, maar heb wel één ding op te merken: het is een illusie dat ingewikkelde problemen altijd een moeilijke oplossing moeten hebben. Met name denk ik dan aan het probleem van de economische crisis en dat het oplossen daarvan voornamelijk een zaak is van ‘de broekriem aanhalen’ en moeilijke offers brengen. Waarom zou je de economie nog meer de put in praten door te zeggen dat iedereen moet gaan sparen? Er heerst consensus onder economen dat zulke maatregelen de economie schaden.
Het probleem is dat het tegenovergestelde, investeren door de overheid en lastenverlaging voor mensen met weinig geld, gezien wordt als de ‘makkelijke’ oplossing en daardoor eenvoudig afgeserveerd wordt. Ook al werkt het wél. Het idee dat een zo diepe crisis een lastige oplossing behoeft, is heel sterk, maar onjuist. Laat de staatsschuld maar oplopen! Als je echt geen geld hebt, is schulden afbetalen je laatste prioriteit; eerst de lopende zaken afhandelen. Als iedereen gaat sparen, komen we alleen nog maar verder in de misère.
Er zijn nog wel meer voorbeeldjes dat simpele oplossingen wel kunnen werken, maar dit vind ik op het moment het belangrijkste. De oplossingen van het populisme zijn vrijwel zonder uitzondering hartstikke onverstandig en fout, maar niet omdat simpele oplossingen nooit werken. Ze zijn fout omdat het populisme geen moer uitmaakt of het werkt, alleen maar of het stemmen trekt. Waarom zoeken die clowns geen andere hobby? Waarom snapt het electoraat niet dat politiek niet bedoeld is om cabaret te bedrijven?
Ik geloof ook dat jouw simpele oplossing de juiste is.
Behalve dat we in de euro zitten. En de eurocrisis lossen we uiteindelijk alleen maar op als de eurozone wat meer in balans is.
Ook simpel: we laten de inflatie oplopen naar 4%, in het noorden laten we de lonen meegaan, in het zuiden niet. Als de boel weer in balans is gaat de inflatie weer naar 2%. Lastig uit te voeren (lonen worden niet door de overheid bepaald) en gemeen dat spaarders gestraft en schuldenaars beloond worden, jammer maar helaas.
Het echte probleem is natuurlijk het uitvoeren van dit beleid, dan moeten alle regeringsleiders het met elkaar eens worden, en moeten de zuidelijke landen accepteren armer te worden (en blijven tot ze concurrerend zijn), en Duitsers moeten zich over de irreële hyperinflatie-angst heenzetten enzovoort. Waarschijnlijk lukt verstandig Europees beleid helemaal niet zonder politieke unie, het wordt alleen maar per land er het meeste uitslepen, ten koste van de ander en uiteindelijk ten koste van iedereen.
Nederland moet in dit spelletje meespelen, een goede strategie lijkt om met de Duitsers mee te hobbelen, en om ons in ieder geval (op papier) aan de gemaakte afspraken te houden (3% dus).
Dus nu al botst de simpele goede oplossing voor Nederland met een goede strategie voor Europa. En natuurlijk botst het met domme politici die macro-economie niet (willen) snappen en denken dat het een huishoudboekje is.
Precies, en dat maakt het weer lastig. Overeenstemming vinden is al een complicerende factor. Maar los daarvan, Kevin, vind ik wat je schrijft zeker nog niet simpel genoeg voor een populistische partij. Want de uitvoering van “de broekriem aanhalen” kent zeer veel varianten, verstandige en onverstandige. En tegelijkertijd beschrijft u twee routes, waarvan ik de laatste zeker niet af zou willen serveren. Ik denk eigenlijk dat de waarheid in het midden ligt: verstandig investeren, maar wel hervormen. En dat is razend ingewikkeld. Een stuk ingewikkelder dan roepen: we moeten de euro uit want de Grieken roven ons leeg, of we moeten gewoon bezuinigen, want we geven teveel geld uit.
“de irreële hyperinflatie-angst” over het irreele gedeelte zijn ze al jaren heen.
Dus omdat je de Duitsers niet kunt overtuigen verstandig beleid te gaan voeren, moeten wij meegaan in hun onverstandige beleid? Dat vind ik niet logisch. De Europese politiek is inderdaad een lastige hobbel, maar dat verklaart de binnenlandse deficit hawkery helemaal niet.
We dwalen echter af. Ik wilde enkel een voorbeeld geven dat populisme (daar hadden we het over) niet fout is omdat het te simpel is. Het is fout omdat ze de verkeerde oplossingen voorstaan, of preciezer: omdat het niet uitmaakt of hun oplossingen verkeerd zijn of niet.
Tja, daar heb je wel een beetje gelijk in. Mijn argument was dat een probleem in de eurozone is dat iedereen zich niet aan de afspraken houdt, en dat het om het goede voorbeeld te geven goed is om ons aan die 3% te houden. Jammer alleen dat dat inmiddels onverstandig beleid is…
Bij populisme doet het er niet toe of de voorgestelde oplossing werkt of niet, daar kan ik helemaal in mee gaan. Maar bij jouw voorbeeld van een simpele oplossing die wel werkt kan ik toch wel kanttekeningen maken, en ik ben bang dat dat voor jouw ongenoemde voorbeelden ook geldt…
Ach ja, perfecte oplossingen bestaan inderdaad niet. Geen oplossing komt zonder kanttekeningen. Als we weer nadenken over de populisten, dat is ook iets dat zij telkens verzwijgen, maar daar zijn zij niet de enige in.
De euro crisis lossen we alleen op door die euro af te schaffen.
Oud minister en hoogleraar Witteveen legde gister nog op tv uit dat hij had geprobeerd Rutte uit te leggen dat het bezuinigen alleen de ellende vergroot.
‘Maar’, zo merkte hij op, ‘Rutte is geen econoom’.
Merkel is dat ook niet, zo bleek gister.
Zij wil een politieke unie waarin landen gedwongen worden zich aan de begrotingsnormen te houden.
Hoe ze zich dat voorstelt vraag ik me af, het blijkt gewoon dat Griekenland zich niet aan de afspraken kan houden.
Duitse of EU troepen daarnaartoe sturen zal ook niet vele uithalen, je verandert de cultuur van een land niet zomaar.
Gelukkig beginnen sommige Haagse politici in te zien dat de euro nooit ingevoerd had moeten worden.
Ten eerste is de PVV niet rechts maar links of hooguit midden. Ze delen meer standpunten op sociaal economisch en vlak en op bijvoorbeeld defensie met SP en PvdA dan met de VVD. Zo willen zij het staatstekort het meest op laten lopen van alle linkse partijen en staan ze op dit hoofdpunt fundamenteel tegenover de VVD. Qua autogebruik en hypotheek beleid lijken ze rechts, maar Jan met de pet heeft tegenwoordig ook een auto en een eigen huis. Groene energie vindt, hij leuk, maar hij kan en wil er geen honderden euro’s meer voor betalen idem voor iemand anders zijn hobby als cultuur. Wat dat betreft heeft Wilders gelijk als hij zegt dat hij de nieuwe partij van de arbeid is, oud links zit hier op een dubbel spoor.
Samsom heeft niet gewonnen met zijn standpunten, want die stonden al lang vast, maar omdat hij gladdere praatjes heeft dan Roemer. Zijn voormalig werkgever is natuurlijk ook een uitstekende leerschool geweest, die zijn heer en meester in de populistische zielige zeehondjes verhalen. Het laatste onderzoek van de Hond bevestigd ook aan alle kanten dat het niet ging om de standpunten maar om het beeld.
Natuurlijk gaat Rutte niet al zijn standpunten er door krijgen, maar dat gaat Samsom net zo min. Het is wel zeer naïef om te denken dat Samsom geen verkiezingsbeloften gaat breken, zeker niet als hij met de VVD moet onderhandelen. Daarbij zijn Samsom’s standpunten niet reëel in de huidige crisis en in tegenspraak met de afspraken die we met de EU hebben. We zien het aan Hollande, die een vergelijkbare koers als die van de PvdA voor geen meter van de grond krijgt. De PvdA gaat dus nog meer verkiezingsbeloften breken dan de VVD en ik verwacht dat de populisten van de SP dan ook in record tijd terug zullen komen in de peilingen.
Ten eerste is de PVV niet rechts maar links of hooguit midden.
Je bedoelt een carnavalspartij.
Dat moet dan zijn volgens het principe “driemaal rechts is ook links”.
Ze delen meer standpunten op
Doel je op die “overgenomen” standpunten van (o.a.) de SP? Je weet wel, die ze direct hebben laten vallen, omdat ze een deel v/ d stemmers hadden binnengehaald? Die stemmers die nu dus niet hun stem aan de PVV hebben gegeven?
De verdere standpunten van de PVV? Die waarvan het inmiddels bekend is geworden, dat ruim de helft van deze nooit uitgevoerd kunnen worden, krachtens een uitspraak van Wilders zelf? (door ex-PVV’ers naar voren gebracht)
Tsja, links of rechts, daar kunnen we lang over praten. Het is maar een label. Maar links kan ik Wilders toch ook zeker niet noemen. Het vangnet aan de onderkant van de samenleving is bij hem absoluut niet veilig en voor inkomensnivellering pleit hij ook niet, en dat vind ik toch wel de belangrijkste voorwaarde om iets links te noemen.
Verder wilde ik niet zeggen dat Samsom won met zijn standpunten; het ging mij erom dat zijn boodschap (gladde praatjes) fundamenteel anders waren dan de standaard populistische praatjes. We moeten populistisch ook niet verwarren met populair. Wie geen verkiezingsbeloften doet, gaat ze ook niet breken ;).
Volgens mij is het laatste woord over de discussie die Hollande entameert nog lang niet gesproken, zeker wanneer zal blijven blijken dat de huidige koers van steeds meer bezuinigen en privatiseren en bijlenen de zaken eerder lijkt te verergeren dan t verbeteren.
Het laatste ben ik wel mee eens: Samsom lijkt mij een makkelijker slachtoffer voor populisten dan Rutte.
Laat de PVV dat dan eerst maar eens bewijzen door een linkse regering te gedogen.
Electoraal kwam heel erg rechts in Nederland nooit aan de bak omdat ze elkaar afmaakten voordat er verkiezingen waren. GW heeft dat mechanisme tijdelijk uitgeschakeld waardoor heel erg rechts nu voet aan de grond heeft gekregen. Als reactie daarop is de VVD een partij op wielen is geworden die als het “nodig” is naar rechts en naar het midden kan.
Anton B, de PVV is nationaal socialistisch. Vreemdelingenhaat noemen we “extreem rechts”, ook als het wordt aangelengd met wat socialisme.
Hij volgt zeker de redenering van Bosma die zei dat de NSDAP socialistisch was. in dat geval:
NSDAP is socialistisch
PVV is NSDAP
Dus PVV is socialistisch.
Maar:
NSDAP was nazi
PVV is dan?
Bosma zegt ook dat PVV de opvolger van Drees is.
Drees = socialist
Socialist = Hitler
Hitler = PVV = Wilders
Samengevat is de definitie van populisme in deze column: Elke (rechtse) mening, die niet die van Klokwerk is, is populisme.
Dat is natuurlijk leuk gesteld maar in uw samenvattingsdrift heeft u waarschijnlijk de cruciale zinnen “Even los van het VVD programma zelf…” en “Even los van of Samsom inderdaad een eerlijk verhaal neerzette of niet…” over het hoofd gezien. Ook heeft u wat definities over het hoofd gezien. Misschien maar opnieuw lezen?
Onzin, Bookie. Lees het eens.
“Crisis op de arbeidsmarkt, crisis op de huizenmarkt, crisis in de Europese Unie en een milieucrisis: de meeste Nederlanders voelen het persoonlijk niet. Nóg niet in ieder geval. Achter die stoere taal van de VVD zit één belangrijk sentiment: ik ben gezond, ik heb werk, ik heb het financieel op orde en ik heb geen zin om me druk te maken over Europa, de wereld, het milieu, de toekomst of het wel en wee van anderen… dus fuck you.”..exact, wat ik al eens eerder meldde: de verkiezingen komen precies op tijd voor de VVD en te vroeg voor PvdA
Dat vrees ik ook. En als dat waar is, dan hebben we dus ook nog een morele crisis en een kortzichtigheidscrisis.
who cares? Als het nieuwste 85″ plasma scherm maar aangeschaft kan worden na de skivakantie…..
Samsom is een grote belofte voor de toekomst.
Het fascisme is in Nederland salonfähig geworden en een groot deel van die fascistische bende van Wilders is gewoon gefuseerd met de VVD.
De VVD een fascistische partij noemen lijkt mij onzinnig en onnodig. Populisme staat niet gelijk aan fascisme.
Je kop in het zand steken en beginnen te hyperventileren als iemand het (lelijke) beest eens bij de naam noemt: dát is onnodig en onzinnig.
En verder zou het van fatsoen getuigen gewoon onder je eigen naam mee te discussieren in plaats van onder één of andere belachelijke nick-name.
Beste Ralph, ik als auteur van het stuk heb geen “belachelijke nickname” maar een bedrijfsnaam, en als je daarop klikt vind je mijn eigen portfoliosites, mijn CV en links naar mijn facebook, twitter, linkedin en wat dan al niet, en allemaal openbaar voor iedereen. Met meer persoonlijke data dan de gemiddelde exhibitionist zelfs op het inet durft te zetten :).
Verder begin ik niet te hyperventileren, ik vind dat als iemand zulke boude termen gebruikt hij dat tenminste kan beargumenteren, anders is het gewoon puur namen plakken en daar heb ik niets mee.
De beschuldiging aan de VVD van het voeren van populistische politiek is vond ik meer toepasselijk. Alleen roep ik dat niet zomaar, ik voer daar ook argumenten voor aan.
Zo, en nu even een paar keer lekker in een boterhamzakje blazen ;).
Iemand die domoor Arend Jan aanvoert als argument kan ik niet meer serieus nemen.
Het is uiterst triest dat zo iemand universitair docent is.
Hij behoort tot het soort lieden dat b.v Edward W. Said, en Norman Finkelstein, uitstekend aan de kaak stelden als propagandisten van het westerse imperialisme.
Zie b.v Blaming the Victims, een zeer onthullend boek.
Arend Jan las het zeker niet.
Klokwerk ook niet.
Een echte domoor ziet niet eens dat Arend Jan niet als argument wordt gebruikt, maar dat alleen zijn standpunt wordt weergegeven, waar vervolgens afstand van wordt genomen. En een echte domoor trekt uit het lezen van een stukje vergaande conclusies over de literatuurlijst van de auteur.
Je hebt, trouwens, het kaartje van Nederland precies verkeerd om ingekleurd.
Ik had daar zelfs nog aan gedacht ook; maar koos ervoor om eigenwijs te zijn, want vond: geografisch gezien lijkt het wel juist maar de grote steden liggen toch echt weer in het onderste gedeelte. Utrecht gaf de doorslag ;).
Ik moet toegeven dat ik slecht heb gelezen.
Maar waarom dan domoor Arend Jan aangehaald ?
Waarom is er niet begonnen met het begrip populisme te omschrijven ?
Die omschrijving staat er wel, maar veel verderop.
Wie wil discussiëren moet beginnen met uit te leggen waar het over gaat.
Hetzelfde geldt voor het begrip fascisme, ook daar is grote verwarring over.
In de gangbare definitie, ‘aanwenden van geweld zonder enige ideologische basis’, is Wilders wel degelijk aan fascist, zij het dat hij persoonlijk alleen verbaal geweld gebruikt.
Waarom zou het nu zo moeilijk zijn in te zien dat de euro een grote vergissing is, of misschien kwaad opzet, van machtsbeluste hovelingen aan het EU hof ?
Merkel zei gister dat de EU meer macht moet krijgen, een politieke unie, waarin landen gedwongen kunnen worden zich aan de begrotingsafspraken te houden.
Dat Berlijn de Europese hoofdstad aan het worden is is duidelijk, maar of we met die ontwikkeling blij moeten zijn ?
Hoe gaat dat dwingen, Duitse troepen er naar toe ?
Hate to break your bubble maar dit stuk gaat helemaal niet over de euro.
Dit stuk gaat over populisme, en het euro en EU populisme maakt daar dus deel van uit.
Verder valt me op dat je meestal niets te zeggen hebt op mijn commentaren.
Maar misschien hang je Dries van Agt aan, ‘mijn zwijgen mag niet als toestemming worden gezien’.
Ik dacht nog eens even na, en besloot toen bij uitzondering de pc maar weer aan te zetten.
” Even los van of Samsom inderdaad een eerlijk verhaal neerzette of niet: zijn boodschap was wezenlijk anders dan de geef-de-problemen-een-schop-onder-de-kont-retoriek van de VVD. En daarin is Samsom eerder het tegengestelde van een populist. ”
Het zou aardig zijn als de geciteerde alinea werd beargumenteerd.
Van Diederik ken ik alleen de kretologie van “eerlijk’, ‘samen’ en ‘rechts rotbeleid’.
In zijn discussie met Kamp over EU onzin wist Diederik niets anders in te brengen dan ‘bent U tegen de EU’.
En dat terwijl Kamp toch redelijk duidelijk was over wat hij wel en niet van de EU wilde, en waarom hij de EU vaak onzin ziet produceren, het ging toen om onzinnige eisen aan Nederlandse pensioenfondsen, en zooltjes voor kappers.
Ook Rutte is redelijk duidelijk over de EU en de euro, toen hij werd bekritiseerd over z’n uitspraak ‘geen meer geld naar Griekenland’ was z’n reactie ‘waar hebben we het over, het is toch duidelijk dat Griekenland niet aan de voorwaarden kan voldoen’.
Diederik’s populisme over ‘samen’ en ‘eerlijk’ doet het ergste vrezen voor de Nederlandse burger, op euro en EU gebied.
Verder zat Diederik met de bek vol tanden toen hij werd geconfronteerd met de gevolgen van ‘de laatste klanten moeten de zieke zzp’er zes maanden doorbetalen’.
Vermoedelijk leest niemand dit meer, maar ik wil toch nog even terugkomen op het idee dat populisme iets te maken heeft met onderbuikgevoelens.
Het laatste woord heeft een negatieve gevoelswaarde.
Niet onderkend wordt dat er ook populisme is dat te maken heeft met verheven idealen.
Zo lijkt me dat de Groenlinksers oprecht denken dat dit planeetje in staat is de huidige bevolking een menswaardig bestaan te geven terwijl dat planeetje qua milieu in stand blijft.
Ik denk dat dat helemaal niet kan, en daarom beschouw ik ook Groenlinks als een populistische partij.
Natuurlijk is er veel meer populisme, niet voor niets haalde ik al EU en euro aan.
@JeanClaude: Het verhaal van Samsom verschilt met dat van Rutte dat de laatste de nadruk legde op eerlijkheid en het hele verhaal, het niet kunnen vermijden van pijnlijke maatregelen en het niet willen doen van beloftes. Verder wekte hij regelmatig de indruk boven partijen te staan.
Dat is het tegengestelde van wat ik definieer als populisme dat beter benaderd wordt met slogans als “werkend Nederland verdient belastingverlaging”.
Natuurlijk kan je twisten of Samsom ook daadwerkelijk het hele en eerlijke verhaal vertelde, en of je het daarmee eens bent, maar het gaat hier over het verschil in de toon van de boodschap.
Fascisme is een nogal beladen term. Als we iemand voor fascist uitmaken vraagt dat alleen al daarom om een onderbouwing. De vergelijking tussen Wilders en het fascisme is interessant, als je fascisme omschrijft als een stroming die uitgaat van kernwaarden als één soeverein volk, anti-elitarisme, het volgen van één sterke leider, het denken in groepen en het aanwijzen van een extern gevaar. Dat zie ik in de VVD niet zo. Het populisme – zoals ik het omschrijf nadat ik de VVD populistisch genoemd heb – wel.
En GroenLinks past weer niet in die definitie van populisme. Je kan het met de idealen van die partij oneens zijn, maar dat is wat anders dan ze verwijten dat ze makkelijke oplossingen poneren waarvan ze inspelen op de onderbuik en onderzoek negeren. Want dat doen ze niet.
Ik heb hier verder al eerder een aantal eurodiscussies gevoerd. Ik weet niet of ik daarbij op opmerkingen van je ben ingegaan maar wel op de mening zoals je die hier poneert. Die gelegenheid komt vast nog wel een keer.
Overigens reageer ik op de meeste commentaren, maar ik reageer dan wel liever op mensen die er ook blijk van geven mijn stukken goed te lezen ;).
groet,
K