Een gastbijdrage van Marcel Canoy en Ben Vollaard. Zij zijn verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Canoy is tevens chief economist bij onderzoeksbureau Ecorys. Het stuk stond gisteren ook in NRC Handelsblad.
Het kabinet is de privatisering van het gevangeniswezen aan het voorbereiden. Dat is een opmerkelijk plan, dat tot nog toe weinig aandacht heeft gekregen. Hierover zijn afspraken gemaakt tijdens de coalitiebesprekingen.
Nu wordt het beleidsvoornemen uitgewerkt op ambtelijk niveau. Afgelopen week was staatssecretaris Teeven (Veiligheid, VVD) in het Verenigd Koninkrijk, om meer te weten te komen over de Britse ervaringen met de privatisering van gevangenissen.
Het plan is opmerkelijk omdat dit kabinet op vrijwel alle andere terreinen geen blijk geeft van een voorkeur om overheidstaken te laten uitvoeren door private partijen. Blijkbaar bestaat daar op dit ene terrein wel behoefte aan. De reden moet worden gezocht in de wens tot bezuinigen. De privatisering wordt voorbereid „met het oog op versobering en kosteneffectiviteit”. Het kan allemaal goedkoper en soberder. Privatisering gaat daarbij helpen, is de gedachte.
Als besparing het hoofddoel is, is dat te bereiken op een veel eenvoudigere manier: door het gevangenisregime te versoberen. Daarvoor is geen privatisering nodig – wel een debat over hoe Nederland wil omgaan met gevangenen.
Een nog eenvoudigere manier om te bezuinigen, is het afstoten van overtollige celcapaciteit. Een aantal gevangenissen is inmiddels gesloten. Enkele nieuwbouw- en uitbreidingsplannen zijn geschrapt, maar nog steeds staan veel cellen leeg – al jaren. Vooral in de jeugdgevangenissen is de overcapaciteit groot.
Besparingen door privatisering zullen tegenvallen. Ervaringen in het buitenland laten zien dat kostenbesparingen door privatisering gering zijn, als ze al worden gerealiseerd. De bron van de besparing vormen de lagere lonen van gevangenispersoneel, dat na de privatisering in dienst komt van beveiligingsbedrijven. Besparingen zijn ook te behalen door gevangenissen goedkoper te laten inrichten, door private bedrijven. Dat zit er voor Nederland voorlopig niet in, vanwege gebrek aan nieuwbouw. Het verbouwen van bestaande gevangenissen is peperduur.
Tegenover deze geringe besparingen staan hoge kosten om de privatisering in goede banen te leiden. Privatisering is alleen eenvoudig als de privaat uit te voeren diensten goed definieerbaar zijn en het werk te monitoren is tegen lage kosten. Dan is alles prima in een contract te vangen, maar hoe ziet een goed contract met een beveiligingsbedrijf eruit? Dat is wel even wat anders dan het contract voor de schoonmaak van een kantoor.
Bij privatisering moet de overheid vastleggen hoe het beveiligingsbedrijf moet omgaan met gevangenen, wat te doen bij calamiteiten, welke incidenten moeten worden gemeld, hoe corruptie van personeel te voorkomen, enzovoort. Het bedrijf moet veel dingen vastleggen. Ambtenaren volgen dat allemaal en rapporteren erover. Daarin zit ontzettend veel tijd. Dat is allesbehalve gratis.
Als een contract met een beveiligingsbedrijf niet alle ongewenste mogelijkheden tot kostenbesparingen dichtspijkert, kan dat ernstige gevolgen hebben, niet alleen voor de gevangenen, maar ook voor het personeel. Het personeel zal in de praktijk weinig hebben in te brengen in de interpretatie van de contractuele eisen en wordt wel geconfronteerd met de gevolgen daarvan.
In een analyse van welke overheidstaken goed zijn te privatiseren, noemen de Amerikaanse economen Oliver Hart, Andrei Shleifer en Robert Vishny juist gevangenissen als een sector waarbij de contractuele problemen het grootst zijn en de winst het kleinst. Zij zijn bepaald geen linkse academici.
De eis van Europees aanbesteden maakt de uitdaging om contracten waterdicht te maken nog groter. Een Europese aanbesteding kan in de praktijk een rigide procedure zijn, waarbij de overheid genegen is tot het plaatsen van groot gewicht op de prijs en niet op de kwaliteit, uit angst voor rechtszaken van niet gekozen marktpartijen. Geïnteresseerde bedrijven komen waarschijnlijk uit Groot-Brittannië, bijvoorbeeld G4S, Kalyx en Serco. Zij zijn de Britse standaarden gewend, die anders zijn dan de Nederlandse. Gevangenen die zowel in Groot-Brittannië als in Nederland hebben vastgezeten, zeggen dat zij in Britse gevangenissen altijd op hun hoede moeten zijn. In Nederland bestaat veel minder geweld tussen gevangenen.
Als bezuinigingen het doel zijn, wordt de privatisering van gevangenissen een grote teleurstelling. Als het kabinet snel van dit plan afziet, kan de staatssecretaris van Veiligheid zich weer bezighouden met de taak waarvoor hij is aangenomen – het bestrijden van de criminaliteit.
Reacties (6)
Ander ideetje, ruimte verhuren? Kunnen we niet wat Belgen in de lege cellen stoppen? En daar dan een dikke boterham aan verdienen? Ze hebben daar alweer jaren een gigantisch tekort aan ruimte.
Dat privatiseren geen synoniem is van bezuinigen, dat weten de politici van de coalitie zelf ook al jaren. En toch staat het in het regeerakkoord. Ik vrees dat de redelijke argumenten van de gastredacteur daarop geen invloed hebben.
Lagere inkomens voor gevangenbewaarders past bij de toekomstvisie van vvd en cda. Lonen van lagere uitvoerders moeten in de pas gaan lopen met lonen van de armere landen van Europa. Inkomens van leidinggevenden moeten verhoogd kunnen worden met bonussen. (De postbodenstrijd is hiervoor illustratief.)
Er kan gescoord worden met een aanzienlijke reductie van ambtenaren vanwege die privatisering.
Bij privatisering kunnen de gevangenissen ook dienen voor opsluiting voor gevangenen van andere landen.
De kosten voor langere straffen zullen niet op de begroting gaan drukken.
Capaciteit verminderen past absoluut niet in de promo´s over veiligheidsbeleid van vvd, cda en pvv.
Er komen weer een aantal banen bij voor vvd´ers en cda´ers waarin het goed geld verdienen is, zonder grote bedrijfsrisico´s.
goed stuk dit. Had Micheal Moore ook niet een item over een Amerikaans ‘gevangenisbedrijf’ die met een rechter heulde om zoveel mogelijk jongeren veroordeeld te krijgen voor verwaarloosbare vergrijpjes?
Hmm, (ben, als gewoonlijk, weer te laat met reageren maar je moet maar zo denken: Beter Laat Dan Nooit en waarom ik dit nu tussen haakjes, met hoofdletters nog wel wat nergens voor nodig is, zit op te tikken is me een compleet raadsel maar goed voor den draad ermee…) zat toch nog ff te prakkezeren hoe we het petoetwezen per saldo wél lucratief winstgevend kunnen maken. In my cold dead hands, dat gaat ons toch echt niet gebeuren was m’n eerste gutreactie. De schrijvers van dit stukje gaan er namelijk wat ál te gemakkelijk van uit dat privatisering niet leidt tot kostenbesparing. Jaja, het managen de aanloopkosten om e.e.a. in goede banen te leiden zullen hoog zijn. Want je kan maar tot een bepaald niveau gaan knijpen in salarissen bewaarpersoneel. En laten we eerlijk zijn: je loopt je wacht je rammelt wat met je sleutelbos zwaait wat met je wapenstok maar voor de rest? En ieder jaar automatisch een periodiek erbij zonder enige beoordeling. Daar moest sowieso wat aan gedaan worden. De leefomstandigheden van gevangenen idem dito. Niet te ingewikkelde complexen bouwen maar strak uniform en sober (makkelijk schoon te houden enz.). En qua voedsel: we zitten welhaast op een berg aan afgekeurde doorgedraaide groenten (op kwaliteit, vorm/ kleur/ grootte) en qua vlees geven we ze kiloknallers van een hobbelpaard of kooikip
Nee, hét Toverwoord is natuurlijk schaalvergroting. En dat is met dit kabinet kat-in-het-bakkie natuurlijk. Kwestie van nuance leggen een PVV hoedje op allemaal de neuzen dezelfde kant op: harde targets opstellen en geen lamlendig gedreuzel meer met snelrecht e.d. En dat iedere diender b.v. een bepaald quotum arrestanten binnensleept (net als het parkeer- en snelheidsbonnen beleid) enz.enz. En dan is Teeven de ideale schoonzoon natuurlijk. In het diepst van z’n ziel zag Teeven sowieso al in alles-en-iedereen een verdachte. Als ie geen koekje bij de thee krijgt gaat zelfs z’n schoonmoeder achter gaas. De brave man heeft niet voor niets Gij Zult Handhaven in z’n nek getatoeëerd…
En volstrekt belachelijk natuurlijk om b.v. je garnalen helemaal in Marokko te laten pellen terwijl dat ook gewoon hier door ónze Marokkaanse randcrimineeltjes gedaan kan worden. Of anderszins Philips nippeltjes en boutjes aandraaien wat anders naar Polen of Noord Afrika wordt uitbesteed. En dan vervolgens Polen hierheen halen om bloembollen te ontvellen, pff, wat een gedoe in de marge. Kijk mensen wat ik probeer te zeggen is: je moet niet meteen in “verliestermen” denken. Alles in het teken van Bouwen aan de Toekomst and shit. Snappu?
This multimillion-dollar industry has its own trade exhibitions, conventions, websites, and mail-order/Internet catalogs. It also has direct advertising campaigns, architecture companies, construction companies, investment houses on Wall Street, plumbing supply companies, food supply companies, armed security, and padded cells in a large variety of colors.
@4 En dan weet je het belangrijkste nog te vergeten: allemaal mogelijk met *minder* van onze belastingcenten. Want dat loopt hier de spuigaten uit hoor.
Kijk eens aan, Teeven vertelt al wat meer concreets:
http://www.nu.nl/politiek/2456118/mogelijk-privaat-publiek-gevang-in-limburg.html
Het belangrijkste argument? 200 banen…