Goed volk | De cultuur van de elite en de cultuur van het volk

Op 9 juli verscheen het eerste deel van een paar blogs over de theorie van het verschijnsel volkscultuur en de wetenschappelijke bestudering daarvan. Nadat een aantal begrippen de revue waren gepasseerd ging deze aflevering vooral over de 'ontdekking van het volk' en de gevolgen daarvan. Nadat tot in de Middeleeuwen de verschijningsvormen van cultuur vrij algemeen waren, ontwikkelde de elite steeds meer eigen, verfijnde vormen van cultuur. De elite eigende zich de resultaten van natuurwetenschappelijk onderzoek toe terwijl het volk min of meer bleef steken in oude tradities van bijgeloof. Dat het hier geschetste onderscheid wel erg kort door de bocht is, voelt de lezer hopelijk op zijn klompen aan. Zoals destijds toegezegd gaat dit vervolgstukje over de verhouding tussen elite- en volkscultuur. In de oude tribale samenlevingen in gebieden waar nog geen of nauwelijks verstedelijking had plaatsgevonden, bestond er in feite slechts één cultuur waarin alle leden van de gemeenschap deelden. Er waren bijvoorbeeld wel aparte zangers en vertellers, maar hun epen kwamen tot stand in samenspel met de luisteraars. Dit principe noemt men een 'face-to-face groep'. In de Middeleeuwen was dit letterlijk eenvoudige model niet meer houdbaar, hoewel het voor het platteland nog lang opging. Er was zo langzamerhand sprake van zowel een sociale als een culturele stratificatie. Deze gelaagdheid kwam tot uiting in verschillen in intellectuele en culturele ontwikkeling, arbeid en rijkdom dan wel armoede.

Door: Foto: © Sargasso logo Goed volk
Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Taqqiya in Chemnitz

Zo’n 4500 rechts-extremisten liepen in Chemnitz een stille tocht ter nagedachtenis van geweldslachtoffers. U en ik weten dat hier sprake was van taqqiya, een in die kringen populaire term voor zoete broodjes bakken, als compensatie voor de klopjacht op buitenlanders in de dagen ervoor, mensen met een getinte huid zoals de Cubaanse Duitser wiens dood het allemaal in gang zette. Om maar aan te geven: het gaat de extremisten niet om de slachtoffers, maar om degenen die ze de schuld kunnen geven.

Enfin, genoeg onoplettende burgers trapten in het rookgordijn, want die 4500 waren heus niet allemaal hardcore nazi’s. In heel Saksen ging een veelvoud van die 4500 de straat op om te protesteren tegen het kapen van de moord in Chemnitz voor extremistische doeleinden. Zelfs met de meelopers erbij blijft het een even wanstaltige als kansloze actie.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

SG-café zondag 02-09-2018

Dit is het Sargasso-café van zondag 02-09-2018. Hier kan onder het genot van een virtueel drankje, nootje en/of kaasplankje alles besproken worden wat elders off topic is.

Foto: OnInnovation (cc)

Is Elon Musk krankzinnig aan het worden?

COLUMN - Ook een genie moet af en toe slapen. Jammer dat Elon Musk niet naar rede wil luisteren.

Elon Musk, de baas van Tesla en SpaceX, mede-oprichter van Paypal en algemeen bekend als modern genie, heeft een veelbewogen maand achter de rug. Op 7 augustus tweette hij dat hij van plan was om Tesla van de beurs te halen en dat hij het geld daarvoor beschikbaar had. Hij zou de aandelen voor 420 dollar per stuk aankopen. Hij wilde 20 procent meer geven dan de gemiddelde aandelenprijs van Tesla op dat moment, wat op 419 dollar uit zou komen. 420 leek hem een mooier getal, en misschien is het toeval, maar 420 is in Amerika ook een algemeen gebruikt woord voor wiet.

De Tesla-aandelen schoten die dag omhoog. Maar het geld om Tesla van de beurs te halen bleek helemaal niet zo zeker. Musk had wel gesprekken gevoerd met het investeringsfonds van Saoedi-Arabie, maar er was nog helemaal geen deal. De Amerikaanse beurswaakhond (Securities and Exchange Commission) rook onraad en heeft inmiddels een onderzoek gestart om te kijken of Musk zich schuldig maakte aan beursmanipulatie.

Waarom trok Musk zijn Trump-twitterhandschoentjes aan en stuurde hij een tweet de wereld in waarvan hij wist dat die veel commotie zou veroorzaken? Een openhartig interview dat Musk een week later gaf aan de New York Times geeft een inkijkje.

Recensie Zomergasten 2018 met Esther Perel

RECENSIE - Gaandeweg de zesde aflevering van Zomergasten 2018, kreeg ik steeds meer het gevoel dat Janine Abbring verliefd was op Esther Perel. Hoe ze glunderde toen Perel vertelde dat ze negen talen sprak. Hoe ze straalde toen Perel zei dat ze net zestig was geworden. Hoe ze tranen in haar ogen kreeg toen Perel over haar jeugd en ouders vertelde. Hoe ze jubelde toen Perel het had over hoe ze haar Joodse wortels een nieuwe context gaf door een pop-up synagoge te bezoeken met een homoseksuele rabbi. ‘Ik ben op zoveel niveaus jaloers nu’, zei Janine Abbring toen. Abbring gaf Perel in alles gelijk, zoals je dat doet als je ze verliefd bent. Ze hing aan haar lippen, van het begin tot het eind. En gaf Perel alle ruimte om haar verhaal te doen. Dat verhaal stond als een huis. Of als een stoel, om met Han Peekel te spreken.

Om eerlijk te zijn kende ik Esther Perel nog niet voordat deze avond begon. Dat ligt vermoedelijk aan mij, Esther Perel had er genoeg aan gedaan om zichzelf bij me in de kijker te spelen. Om het een beetje goed te maken, had ik gistermiddag wat zitten googelen. Behoorlijk wat uitspraken die Esther Perel tijdens Zomergasten heeft gedaan, had ik de middag ervoor al gelezen. ‘Zekerheid is de vijand van het veranderen’ bijvoorbeeld (had zij maar tegenover Eric Wiebes gezeten, dacht ik toen ze dit zei). En ‘wat aantrekkelijk is in het begin van een relatie, wordt later een bron van ergernis’. Of: ‘Vroeger was monogamie één persoon in je leven, vandaag de dag is monogamie één partner tegelijkertijd.’ Ze is niet bang om zichzelf te herhalen, wil ik maar zeggen. Esther Perel heeft haar kijk op menselijke relaties fijn geslepen in haar boeken en lezingen en voelt zich niet te beroerd om woorden te gebruiken die hun waarde al hebben bewezen. (En elke keer als ze zichzelf zag citeren, meende ik een vertederde glimlach bij Janine Abbring te zien.)

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Paolo Nutini

Deze Closing Time van mijn hand is er weer 1 in de categorie “well hello, how come I didn’t know?!”.

Paolo Nutini kennen we van New Shoes en Iron Sky. Vooral dat eerste nummer vond ik destijds (was het echt 2007??) erg tof, met een originele tekst en een lekker hoofdbobbend deuntje. Verder hebben we niet zoveel van deze man gehoord in Nederland.

Maar ik vond onder andere deze clip van hem, die bewijst dat hij behoorlijk wat in zijn mars heeft. Een goede live performance vind ik altijd een graadmeter voor de kwaliteit van een artiest, en deze staat als een huis. Hij ziet eruit alsof hij high as a kite is, zo gaat hij op in zijn muziek. En hoewel er zo’n 10 bandleden om hem heen staan is het toch een behoorlijk intiem sfeertje. Dat is knap.

Foto: © VPRO Screenshot Zomergasten 2018 vooraankondiging Esther Perel copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Zomergasten 2018 met Esther Perel

NIEUWS - Let op: dit is niet de recensie van Zomergasten met Esther Perel. De recensie leest u hier.

In de zesde en laatste aflevering van Zomergasten 2018 ontvangt Janine Abbring psychotherapeut Esther Perel, bekend van haar onorthodoxe kijk op menselijke relaties. Esther Perel is in 1958 geboren als kind van twee Poolse overlevenden van de holocaust. Opgroeiend tussen nog veel meer slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, ontdekte ze dat er twee groepen waren: ‘Zij die niet stierven en zij die weer gingen leven. De laatsten waren degenen die begrepen dat erotiek een tegengif is voor de dood.’

Inmiddels heeft Esther Perel een therapiepraktijk in New York. Haar boeken spitsen zich toe op de spanning tussen de menselijke behoefte aan veiligheid aan de ene kant en vrijheid aan de andere kant. Ze heeft bij Oprah Winfrey op de bank gezeten, TED Talks gehouden die miljoenen keren zijn bekeken, boeken geschreven die op NY Times bestsellerlijst staan en ze houdt een podcast (‘Where should we begin’) waarin ze de hele wereld laat meeluisteren naar haar therapiesessies. 

Aangezien ik volslagen onbekend was met Esther Perel, heb ik bovenstaande overgenomen uit het onvolprezen Wikipedia (aanrader). Ze werd in Amerika bekend nadat ze over de Lewinsky-affaire schreef, waarbij ze het begrip ‘erotische intelligentie’ muntte.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een afwijkend geluid over MH17

COLUMN - Afwijkende geluiden over de MH17 worden getolereerd, maar liever niet in de main stream media.

Kees van der Pijl, emeritus hoogleraar internationale relaties aan de universiteit van Sussex, heeft een boek geschreven waarin hij het neerschieten van de MH17 boven Oost-Oekraïne in een politieke context zet. Dat boek heet Flight MH17, Ukraine and the new Cold War; a prism of disaster. Het is uitgegeven door Manchester University Press, maar dat had nogal wat voeten in aarde. Nog voordat iemand het had kunnen lezen werd er vanuit Oekraïne via Facebook en Twitter een campagne opgezet tegen de publicatie van het boek. Aanvoerder van de campagne was de Duitser Andreas Umland die in Kiev aan een universiteit werkt. De directie van de uitgever werd door hem bestookt met juridisch opgestelde brieven, waarin werd gedreigd met rechtszaken. Daarnaast zijn zowel de Universiteit van Manchester als de Britse ambassade in Kiev bewerkt, om hun invloed aan te wenden om de publicatie van het boek tegen te houden.

De uitgever was door dit alles geïntimideerd en legde het boek nogmaals voor aan een reviewer die oordeelde dat het wel moest worden uitgegeven omdat het voldoende wetenschappelijk verantwoord was. Vervolgens kreeg de uitgeverij via de Universiteit van Manchester signalen dat Chatham House, het invloedrijke instituut inzake Britse buitenlandse relaties, zich eveneens openlijk tegen publicatie zou gaan keren. Zo ver kwam het niet, volgens Van der Pijl, omdat er inmiddels uit de academische wereld tientallen steunbetuigingen binnen waren gekomen. En daar had de uitgever ook ruime bekendheid aan gegeven.

SG-café zaterdag 01-09-2018

Dit is het Sargasso-café van zaterdag 01-09-2018. Hier kan onder het genot van een virtueel drankje, nootje en/of kaasplankje alles besproken worden wat elders off topic is.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Archie McPhee (cc)

Kunst op Zondag | Joana Vasconcelos

Om nog even op kitsch terug te komen: Joana Vasconcelos (Portugal) verheft kitsch tot kunst.

Neem ‘De Bruid’: Een kroonluchter die bij nadere beschouwing uit duizenden tampons blijkt te bestaan. Vasconcelos bedoeling is de hypocrisie rond de onderdrukte vrouwelijke seksualiteit op ironische en dubbelzinnige wijze aan de orde te stellen.

A Noiva (The Bride), 2001-2005.
cc Flickr rummenigge photostream The Bride Joana Vasconcelos (2001)

Zou het hart van die bruid gewoon een pomp zijn (zei Eric Wiebes in Zomergasten) of een orgaan waar in de hoeken van elke kamer gevoel ligt opgestapeld?

In Coração independente vermelho (rood, onafhankelijk hart) verbindt Vasconcelos goedkoop rood plastic bestek met de Portugese fado. Het hart wordt begeleid door drie fado’s, Estranha Forma de Vida (Vreemde manier van leven), Gaivota (De zeemeeuw) en Maldição (De vloek), gezongen door Amália Rodrigues.

Ik sprak ooit een Portugese die niets had met de fado. Ze legde uit: voor ons is de fado wat voor jullie André Hazes is. Volksmuziek dus. Is dat kitsch of kunst? Het is in ieder geval ook een verwijzing naar de Viana hartjes, traditionele filigraan juwelen uit het stadje Viana de Castelo, toont Vasconcelos hiermee haar betrokkenheid bij de Portugese cultuur.

Coração Independente Vermelho, 2005, in dit filmpje met de fado Gaivota (de meeuw).

Vorige Volgende