Treinen rijden niet vanwege een staking van machinisten. En snelwegen worden geblokkeerd door tractoren van protesterende boeren. De sociale onrust in Duitsland neemt toe. De Ampelkoalition is de boeren al op enkele punten tegemoet gekomen. Maar Bondskanselier Scholz wil niet verder gaan. Intussen stijgt de populariteit van extreemrechts.
Niet meer dan 20% van de treinen reed gisteren. De stations blijven leeg. Reizigers lijken zich er bij neergelegd te hebben. Deutsche Bahn heeft de vakbonden opgeroepen weer aan de onderhandelingstafel plaats te nemen. Het bedrijf roept de machinisten op zijn loonaanbod en het plan voor flexibele arbeidstijden serieus te nemen. De leider van de vakbond Weselsky noemde het loonaanbod 'een provocatie'. De vakbond eist een vermindering van de wekelijkse werkuren voor werknemers in ploegendienst met volledige looncompensatie. Het spoorbedrijf kampt echter met een tekort aan personeel. Met enkele kleinere spoorwegbedrijven zou de vakbond al een overeenstemming hebben bereikt. De woordvoerder van DB bestrijdt dat die in werking kan treden zonder akkoord met haar bedrijf. De stakingen gaan mogelijk ook volgende week nog door.
Goedkope diesel
Het boerenprotest heeft te maken met de bezuinigingen die de regering moet doorvoeren om de staatskas weer op orde te krijgen. In november bepaalde het Constitutioneel Hof in Stuttgart dat de regering een bedrag van 60 miljard, bestemd voor bestrijding van de coronapandemie, niet mag gebruiken voor haar klimaatplannen. Dat veroorzaakte een groot gat in de begroting. Besparingen werden onder andere gevonden in het opheffen van de btw-vrijstelling voor landbouwvoertuigen en het -inmiddels gefaseerd- terugdraaien van het belastingvoordeel dat boeren hebben op het gebruik van diesel. Het eerste voorstel is al teruggedraaid. Maar de boeren eisen het volledige behoud van hun goedkope diesel. Net als in Nederland speelt een meer algemene onvrede mee over de toekomst van het boerenbedrijf. Boerenleider Rukwied: 'In Duitsland wordt het landbouwbeleid gemaakt vanuit een wereldvreemde stedelijke zeepbel en gericht tegen boerenfamilies en plattelandsgebieden.'
Landbouwminister Cem Özdemir (Groenen) is de gebeten hond. Hij zei deze week dat hij als vakminister geen stem had gehad in de besluitvorming over de bezuinigingen die de boeren nu treffen. Hij zou zelf een voorkeur hebben voor andere oplossingen. Volgens de Groenen zijn de boeren afhankelijk van subsidies omdat de grote supermarkten veel te weinig betalen voor hun producten. 'De macht van supermarkten is bijzonder groot in Duitsland', zegt de Groene Europarlementariër Anna Cavazzini, voorzitter van de commissie interne markt van het Europees Parlement. In Duitsland is driekwart van de markt verdeeld over slechts vijf bedrijven. 'Dit leidt tot prijsdruk en ondermijning van de concurrentie, oneerlijke contractvoorwaarden of contractwijzigingen met terugwerkende kracht, korte termijn aankoopovereenkomsten en dus een gebrek aan voorspelbaarheid voor producenten'.
Europees landbouwbeleid
Er is te weinig met de boeren gesproken, zegt algemeen secretaris van de SPD Kevin Kühnert. Dat moet dan aanstaande maandag goed gemaakt worden als de drie fracties van de Ampelkoalition een afspraak hebben met boerenorganisaties. Kühnert en zijn collega's zien wel dat het de boeren om meer gaat dan alleen een belastingmaatregel. Of zij oplossingen kunnen bieden is de vraag. Het agrarisch beleid is voor een groot deel afhankelijk van Europees beleid. De Europese Unie steunt de agrarische sector al decennia lang met miljarden. Zowel de omvang van die steun als de vraag wie er het meeste van profiteert zorgen voor een terugkerend dispuut over de EU-begroting. Het zal er in de aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen in juni ongetwijfeld weer over gaan. De oorspronkelijke doelen van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, inkomenssteun voor boeren, afhankelijk van de grootte van hun bedrijf, zijn de afgelopen jaren verschoven naar groenere landbouwpraktijken. De eco-regelingen zijn extra subsidies per hectare voor duurzame landbouwactiviteiten. Ook moeten de landbouwsubsidies meer ten goede komen aan kleinere bedrijven door middel van een speciale subsidie voor de eerste 40 hectare landbouwgrond. De vraag is of de onvrede van de Duitse boeren daarmee weggenomen kan worden.
Remigratieplannen
De extreemrechtse AfD profiteert van alle onvrede. De partij stijgt nog steeds in de peilingen. Gisteren werd bekend dat AfD kopstukken in het geheim hebben onderhandeld met de Oostenrijkse neonazi Martin Sellner over een plan om 'buitenlanders' het land uit te zetten. De bijeenkomst, eind november in een hotel in de buurt van Potsdam, was georganiseerd door Gernot Mörig, een voormalige tandarts uit Düsseldorf en Hans-Christian Limmer, een investeerder in de horecasector. Correctiv, een onderzoeksgroep, maakte in het geheim opnamen van de bijeenkomst en publiceerde alle namen van de aanwezigen. De enige vraag die hen bij elkaar bracht was volgens Correctiv de remigratievraag: 'of wij als volk nog overleven in het Westen of niet'. Het merendeel van de lezingen en discussies op deze dag draaide rond de mogelijkheid om 'mensen op basis van racistische criteria uit Duitsland te kunnen verwijderen – ongeacht of ze een Duits paspoort hebben of niet...' Als extreemrechts een meerderheid weet te veroveren. Keynote spreker Sellner onderscheidde drie groepen die voor 'remigratie' in aanmerking komen: 'asielzoekers, buitenlanders met het recht om te blijven – en ‘niet-geassimileerde burgers’. Volgens hem vormen deze laatsten het grootste ‘probleem’. Met andere woorden: Sellner verdeelt de mensen in degenen die ongehinderd in Duitsland zouden moeten kunnen leven en degenen voor wie dit fundamentele recht niet zou moeten gelden.'
De schokkende reportage van Correctiv zorgde opnieuw voor ophef over de invloed van neo-nazi's in de AfD. De partij distantiëerde zich direct van de bijeenkomst, maar het wantrouwen bij andere partijen is alleen maar groter geworden. Niet in de laatste plaats vanwege het feit dat een van de aanwezigen Roland Hartwig was, de rechter hand van partijleider Alice Weidel. SPD-partijsecretaris Kevin Kühnert deed een beroep op ‘al diegenen die niet willen dat de geschiedenis zich herhaalt’ om op te staan tegen de AfD en ‘het veld niet over te laten aan de ‘vijanden van de mensheid’. Bondskanselier Scholz, die niet bekend staat om zijn snelle reacties op de actualiteit, nam ook onmiddellijk stelling tegen de AfD. 'We staan niet toe dat iemand de ‘wij’ in ons land onderscheidt op basis van de vraag of iemand een immigratiegeschiedenis heeft of niet', zei Scholz. 'Wij beschermen iedereen – ongeacht afkomst, huidskleur.' Hij kondigde aan dat de inlichtingendiensten alle tegenstanders van de democratie in de gaten zullen houden. 'Leren van de geschiedenis moet verder gaan dan lippendienst', waarschuwde Scholz.