Op zondag 25 april gaat Albanië naar de stembus. Een van de kandidaten voor de Democratische Partij (DP) is de Albanees-Nederlandse schrijfster Flutura Açka.Açka is getrouwd met een Nederlander en woont een deel van het jaar in Utrecht. Zij publiceerde in Albanië romans en dichtbundels. Haar laatste dichtbundel over het verlies van haar enige zoon is in het Nederlands vertaald onder de titel ‘Hoeder van het licht’ . Eerder verscheen in het Nederlands ‘Kruis van vergetelheid’, een roman die zich afspeelt in het ruige bergachtige noorden van Albanië waar eerwraak nog een rol speelt. Ik leerde Flutura daar een aantal jaren geleden kennen als gids op een wandelvakantie.
In haar romans toont Açka zich zeer betrokken bij de maatschappelijke problematiek in haar geboorteland. Ze is ook een graag geziene gast in talkshows op de Albanese televisie. Dat ze nu de stap zet naar directe deelname aan de politiek heeft alles te maken met de deplorabele staat waarin haar land verkeert. Dit voorjaar werd ze door Luli Basha, de leider van de DP gevraagd voor een verkiesbare plaats op zijn lijst. Ik kon geen ‘nee’ zeggen, was haar verklaring om daarop in te gaan. En geheel in de stijl van schrijvers: ‘dat zou neerkomen op Dantes eeuwige veroordeling tot de hel van diegenen die onverschillig blijven in roerige tijden’ (Argus nr.100, 13 april).Açka is geen beroepspoliticus en dat kan in haar voordeel werken. Door de tegenpartij wordt ze geframed als outsider, buitenlandse, etc.
Verkiezingsfraude
De DP neemt het als grootste oppositiepartij op tegen de zittende premier en voormalige burgemeester van Tirana Edi Rama van de Socialistische partij (SP). Rama, die zich ook afficheert als kunstschilder, is al jaren omstreden. Hij zou verwikkeld zijn in witwaspraktijken, cocaïnehandel, nepotisme en contacten met de onderwereld. Na zijn herverkiezing als premier in 2017 is hij beschuldigd van verkiezingsfraude. Banden met telefoongesprekken waarop dit zou blijken zijn gepubliceerd door het Duitse ‘Bild’. Deze week werd bekend dat het campagnebureau van de SP illegaal in het bezit is gekomen van een groot bestand met alle persoonlijke gegevens van kiezers in de hoofdstad Tirana. Het bureau heeft alle kiezers in de database voor campagnedoeleinden gelinkt aan een SP-vrijwilliger uit de buurt. Voor de herkomst van de gegevens zou een staatsinstelling verantwoordelijk zijn.
Flutura Açka verwacht meer ongeregeldheden. Ze is bang dat er stemmen worden gekocht. Premier Rama heeft zijn ambtenaren openlijk gewaarschuwd: niet-stemmen op zijn partij betekent ontslag. Hij schijnt wegen te kennen om dergelijke stemdwang te controleren. In een tv-interview noemt Açka het voorbeeld van een vriendin die ontslagen werd nadat ze uitspraken van haar had doorgestuurd. Dat Rama zijn toevlucht neemt tot onorthodoxe middelen blijkt uit een incident in Elbasan, de stad waar Flutura kandidaat staat. Bij een verkiezingsbijeenkomst van haar partij verscheen Rama provocerend met zijn bodyguards, notoire leden van een drugsbende, die anti-SP leuzen beantwoordden met handtastelijkheden. Rama en zijn handlangers lijken geen grenzen te kennen om hun macht te consolideren.
Wietteelt
De Socialistische Partij van Rama doet zijn naam nauwelijks eer aan met een neoliberaal beleid dat ook volgens het IMF te ver gaat met privatiseringen en public-private partnerships die veel te dicht bij de zittende macht staan. De economie staat er zo belabberd voor dat massa’s jongeren hun heil elders in Europa zoeken. In veel gevallen tevergeefs omdat ze niet erkend worden als vluchtelingen. Veel plattelandsbewoners houden zich al jaren staande met wietteelt. Ze zijn afhankelijk van drugscriminelen, de politie die het oogluikend toelaat en in het geval dat een keer niet gebeurt corrupte advocaten die hen tegen een hoge prijs uit de gevangenis weten te krijgen. De strijd tegen de drugshandel is een van de prioriteiten van de DP ‘om deze zwarte vlek op ons blazoen definitief te verwijderen’, zegt Açka, in het belang van Albanie en van onze relaties met de EU.
Vjosa
Een van veelbesproken items in de verkiezingscampagne is het lot van de rivier de Vjosa (foto), de ‘laatste wilde rivier van Europa’. De bouw van dammen in deze rivier voor het opwekken van elektriciteit is omstreden. In enkele zijrivieren zijn al dammen aangelegd. De protesten richten zich nu tegen de 23-25 meter hoge Pocem-dam. De milieubeweging verzet zich tegen de plannen ter bescherming van een uniek ecosysteem. Bewoners vrezen voor hun huizen en landbouwgrond. Een eerste rechtszaak tegen de bouw is al gewonnen, het werk is voorlopig stilgelegd. Ook vanuit de EU zijn bezwaren geuit. In de bouwplannen is geen spoor van enige zorg voor de milieu-effecten te vinden. De milieuactivisten bepleiten een betere balans in de opwekking van duurzame energie. Albanië heeft het hele jaar door zon genoeg. Je hoeft niet alle kaarten op waterkracht te zetten. De DP van Flutura Açka steunt het protest dat ook de instemming heeft van filmster Leonardo di Caprio.
Kosovo
Buurlanden plegen zich niet te bemoeien met elkaars verkiezingscampagnes. In Albanië ligt dat anders. Politici uit Kosovo, dat andere Albanese land in de regio, steunen openlijk enkele kandidaten die gelieerd zijn aan de Kosovaarse regeringspartij, de links-nationalistische Vetenvendoshe. Premier Kurti heeft ook zijn steun uitgesproken voor het Vjosa-protest. Zoals hij vorig jaar ook protesteerde tegen de onaangekondigde vernietiging van het Nationale Theater in Tirana, een actie van zijn collega Rama die vermoedelijk iets te maken had met diens connecties in de bouwwereld en die tot grote demonstraties leidde.
Kurti is voorstander van referendum over de samenvoeging van zijn land met Albanië. Een opiniepeiling wees in 2019 uit dat 64% van de Albanezen in Kosovo en 75% van de Albaniërs wel voor eenheid zouden stemmen. Gezien de claims van Servië op ‘zijn provincie’ Kosovo lijkt dat een recept voor een nieuwe oorlog op de Balkan. Een reden voor de EU om dit streven niet te steunen. En zonder steun van de EU en de VS zal er waarschijnlijk weinig veranderen in de situatie. Dat verhindert de contacten tussen Albanezen in de beide landen niet. De sluiting van de horeca in Kosovo ter bestrijding van de coronapandemie leidde er afgelopen weekend toe dat tienduizenden Kosovaren op bezoek gingen in het buurland. Een regeringswoordvoerder ontkende het verband met de maatregelen in Kosovo. De aantallen grenspassages weken volgens hem niet af van een vergelijkbaar weekend voor de coronapandemie.
