Lachend en gelukkig de crisis uit
OPINIE - De huidige crisis kan wellicht een positieve wending teweeg brengen. Ze kan ons de ogen openen voor de schadelijke kanten van extreme vormen van het vrijemarktdenken en het individualisme, zo betoogt sociologe Halleh Ghorashi.
Dankzij de crisis moeten én kunnen we ingeroeste patronen ter discussie stellen. Dit keer niet als abstracte waarschuwing van een denker als Foucault. Hij stelde al veel eerder dat het absolute geloof in rationaliteit en het beheersbaarheidsideaal de houdbaarheidsdatum bereikt hadden. Inmiddels hebben wij aan de lijve ondervonden wat de onbedoelde gevolgen van onze eigen daden zijn en raakt de onvermoeibare uitbuitingskracht van een doorgeslagen financieel systeem de meeste mensen akelig concreet in hun dagelijkse leven.
Je staat er alleen voor
Twee ontwikkelingen die onze laatmoderne tijd kenmerken, vormen de context van de financiële crisis. Ten eerste het extreme individualisme: de strijd voor autonomie en de bevrijding van natuurlijke machten en collectieve invloeden is zover doorgevoerd dat de balans tussen het individuele en het gemeenschappelijke verstoord is. Een groeiend eigenbelang heeft de relationele kant die het fundament van elke gemeenschap vormt gemarginaliseerd. Mensen zijn daardoor niet meer in staat om hun eigen belang te relateren aan de grotere verbanden waar ze onderdeel van zijn. Dit vormt de belangrijkste voedingsbodem voor de ontwikkeling van de extreme vleugels van het neoliberalisme. Het heeft ook tot gevolg dat individuen geen beroep kunnen doen op de gemeenschap als ze haar nodig hebben. Want de prijs voor de heersende gedachte dat individuen absoluut vrij zijn in hun keuzes, is dat iedereen ook eindverantwoordelijk is voor de eigen daden.
