Taalpolitieke kwesties hebben mij altijd meer geïnteresseerd dan de gemiddelde mens: hoe stellen we vast in welke omstandigheden welke taal of talen gebruikt mogen of moeten worden? Moeten alle kinderen op het schoolplein altijd Nederlands praten? Welke talen moeten worden gesproken in het Europese Parlement om alles tegelijk efficiënt en democratisch te laten verlopen? Moeten we ons verweren tegen het Engels in het hoger onderwijs of die taal juist omarmen? De laatste tijd dringt tot me door dat in de toekomst die vragen weleens allemaal zouden kunnen verdwijnen, of in ieder geval een heel andere vorm zouden kunnen krijgen. Dat komt door Kunstmatige Intelligentie, systemen als ChatGPT maar vooral Google Translate en DeepL, automatische vertalers. Steeds beter worden die dingen: als je weleens iets moet vertalen, doen die systemen dat voor je in een handomdraai. Vaak is hooguit nog een lichte redactieslag nodig. Genoeg Het moment lijkt niet ver meer dat die systemen niet alleen voor geschreven tekst werken, maar ook in staat zijn de gesproken taal te begrijpen en voort te brengen. Ik bedoel niet dat zulke systemen er over vijf jaar zijn, maar wel dat ik niet verbaasd zou zijn als we ze in pakweg 2045 overal hebben. Dat je tegen die tijd een knopje in je oor kunt doen die alles wat de ander zegt in diens eigen stem maar in jouw taal laat klinken. Wat gaat dat betekenen? Je hoeft dan eigenlijk geen vreemde talen meer te leren. Het is de vraag of het Engels dan uiteindelijk wel zo’n dominante taal blijft – waarom zou je moeite doen om moeizaam in een vreemde taal te communiceren met je Chinese vrienden als het via een knopje in je oor ook kan in het Nederlands, het Fries of het Stellingwerfs? Je eigen taal, dat is de taal die je ouders geleerd hebben – er zijn ook mensen die denken dat computers eerdaags hersengolven kunnen transporteren van het ene brein naar het andere, maar dat lijkt me écht toekomstmuziek, en misschien nog niet eens wenselijk. Aan die eigen taal heb je genoeg. Privater Althans, toen ik deze theorie onlangs aan iemand voorlegde – ik leg hem voortdurend aan iedereen voor, ik ben licht geobsedeerd door de gedachte dat Kunstmatige Intelligentie ons denken over taal uiteindelijk op allerlei manieren gaat beïnvloeden, al kan ik nog niet overzien op welke manieren dat dan gaat gebeuren. Mijn gesprekspartner wees me echter op een interessante reden om onze kinderen ook in tijden van AI nog altijd meertalig op te voeden: hun gezondheid. We weten dat meertaligheid voordelig is voor in ieder geval bepaalde aspecten van de cognitieve en sociale ontwikkeling van kinderen, en dat ook op latere leeftijd het brein baat kan hebben bij meertaligheid. Het is best mogelijk dat de hersenen daarvoor eigenlijk gemaakt zijn, dat eentaligheid een ‘verminking’ is, dan willen we onze kinderen die verminking niet aandoen, en ze dus nog een tweede taal leren, waarbij we hopelijk kunnen kiezen uit een rijk repertoire van talen die in de omgeving gesproken worden. Maar al die talen worden uiteindelijk veel privater dan we gewend zijn, het zijn talen voor jezelf, talen die om welke reden dan ook je voorkeur hebben, private instrumenten waarmee je met iedereen kunt communiceren. Er is geen taalpolitiek meer buiten de persoonlijke keuze.
Rising Appalachia is een folkgezelschap onder leiding van de zussen Leah Song en Chloe Smith. Die produceren naar verluid hun muziek van A tot Z zelf, al hebben ze inmiddels wel een paar mensen aangetrokken om de organisatie en publiciteit te verzorgen.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
COLUMN - In een democratische rechtsstaat beschermt de overheid de uitingsvrijheid en stelt ze zich uiterst terughoudend op ten aanzien van de beperking van het vrije woord. Er zijn wettelijke beperkingen. De rechter kan op grond daarvan grensoverschrijdende uitingen veroordelen. Maar een regering hoort zich daar niet mee te bemoeien. Nederland kent geen censuur door de overheid. Het is een aspect van onze democratie dat graag wordt aangehaald door critici van minder democratische landen elders in de wereld.
In de afgelopen week zijn we geconfronteerd met twee berichten die er op wijzen dat een direkt ingrijpen van de overheid in het vrije verkeer van informatie ook hier niet geheel onmogelijk blijkt. Het bestuur van de NPO heeft staatssecretaris Gunay Uslu (Media, D66) gevraagd om de voorlopige erkenning van Ongehoord Nederland (ON) in te trekken. En op het ministerie van VWS was vorig jaar een ‘denktank’ actief waar eventuele ingrepen in de media werden besproken vanwege desinformatie over de vaccinatie tegen corona. In beide gevallen is de rechter niet betrokken.
De aspirant-omroep ON ligt van begin af aan onder vuur omdat er in de uitzendingen ruimte wordt geboden aan extreemrechtse politici en commentatoren die leugens over de coronapandemie en de vaccinatie niet schuwen. En daarnaast een hoop andere onzin verkondigen. Tegen discriminerende uitlatingen in het wekelijkse programma zijn al duizenden klachten ingediend. De NPO gooit het vooral op de weigering van ON om met andere omroepen samen te werken maar vermijdt de inhoudelijke kritiek. Het verzoek aan de staatssecretaris heeft geleid tot uiteenlopende reacties. Voorstanders van een verbod vinden dat er geen plaats is voor extreemrechtse ‘drek’ in een met openbare middelen gefinancierd omroepbestel. Ga meer ergens anders je onzin verkopen! Tegenstanders zeggen dat het publieke bestel alle geledingen van de Nederlandse samenleving hoort te vertegenwoordiger, dus moet er ‘logischerwijs’ ook plaats zijn voor ‘de groepen die in hun afwijkende mening stuitend of niet goed snik zijn.’
COLUMN - Soms vergeet ik hoeveel mensen ik geholpen heb. Preventie is vrij onhandig: de resultaten zijn niet zichtbaar in het dagelijks leven. Zeker wel in wetenschappelijk onderzoek, maar dat zijn niet de patiënten die je voor je ziet. Die statine die ik geef aan die patiënt met diabetes? Ik zal zeker heel wat hart- en vaatziekten voorkomen hebben, maar het is voor mij niet te zien welke mensen ik precies gered heb van een ritje ziekenhuis en op latere leeftijd hartfalen met een dood die te vroeg kwam.
Of die ene mevrouw, die ik heb geholpen met stoppen met roken. Enorm gemotiveerd was ze, en kwam met een duidelijk plan aan. Roken is een van de meest lastige verslavingen, haast te vergelijken met een verslaving aan cocaïne of heroïne. Mensen schrikken soms als ik dat tegen ze zeg. We hadden na het eerste gesprek een hulpmiddel uitgekozen wat bij haar paste, en gingen zo verder. Regelmatig zagen we elkaar, de begeleiding bij stoppen met roken kan er soms best intensief uit zien. Mensen komen wekelijks of tweewekelijks bij mij langs voor gesprekken, naast het hulpmiddel dat ze gebruiken. Die combinatie lijkt de kans van slagen hoger te leggen dat mensen blijvend stoppen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Is dit de Philip Glass onder de DJ’s? Laat u meevoeren door de mesmeriserende noten van Martin Roth.
Er zijn van die mannetjes die met recht vervelende kereltjes genoemd kunnen worden. We noemen geen namen, u kent zelf wel bepaalde alfamannetjes en frustraten die haatcampagnes tegen feminisering voeren.
Jammer, want mannetjes kunnen zo leuk zijn….
Mannetjes waar je je veilig mee voelt. Het enige wat het mannetje van je vraagt is wat geduld op te brengen tot-ie groen wordt.
Het Ampelmännchen uit de voormalige DDR is dermate iconisch geworden dat het werd ingezet bij de feestelijkheden rond het 25-jarig bestaan van de Duitse eenheid. Vormgegeven door kunstenaar Ottmar Hörl waren de ‘alle-mensjes -zijn-broedertjes’ op veel plaatsen te zien.
Als standbeeld in Frankfurt am Main
Groepsgewijs op de Postsdamer Platz in Berlijn
Het verkeerslichtmannetje is overigens niet te beroerd zich in een ander te verplaatsen. Van Karl Marx….
… tot Elvis
Sterker nog: het mannetje kan ook een vrouw zijn. De eerste keer verschenen als ‘Sofie’ in Amersfoort. Nu zijn ze over heel de wereld te zien. Onder andere in Australië en Litouwen. Speciale vermelding is voor Wenen waarin 2015 voor het eerst homoseksuele en hetero ‘Ampelpärchen’ (verkeerslichtstelletjes) verschenen. Ook dat voorbeeld werd snel wereldwijd gevolgd.
Aristoteles staat bekend als wetenschapper, als arts en vooral als filosoof. Zijn invloed op de wijsbegeerte is enorm geweest. In deze reeks bekijken we hem in enig detail.
Volgens Aristoteles gaan gedachten over de wereld om ons heen altijd gepaard met gevoelens van lust en onlust. In elke gedachte zijn beide gevoelens aanwezig.
Wat bij een mens lust of onlust oproept, hangt van de situatie af, en verschilt van mens tot mens. Dat komt niet omdat alle mensen van nature verschillend zijn – volgens Aristoteles neigen alle mensen naar dezelfde vorm – maar omdat hun achtergrond en situatie verschillend is. Door variaties in opvoeding en omstandigheden ontstaan verschillen tussen de mensen en hun voorkeuren. En zo kan het gebeuren dat hetzelfde ding bij de ene mens lust oproept, en bij de andere mens onbehagen.
De mens is volgens Aristoteles ook een lerend wezen. Wat we leren kost in het begin moeite, maar later doen we veel op de automatische piloot. Dat is nuttig, want op die basis kunnen we weer andere dingen leren. Als mensen niet in staat zouden zijn dingen op de automatische piloot te doen, zouden ze niet veel verder komen. Sterker nog, dan werden ze gillend gek door de veelheid aan informatie die ze bewust moesten verwerken.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Orgone is een band uit Los Angeles die zich laat inspireren door de funk en soul uit de jaren ’60 en ’70. De naam ‘orgone’ is ontleend aan de notie van een universele levenskracht, die psychoanalyticus Wilhelm Reich meende te kunnen manipuleren.
Experimenteel artiest Amon Tobin maakte zijn nieuwe album Nomark Selects, Vol. 1 met enkele van zijn aliassen, waaronder Cujo en Two Fingers. Als Cujo is Tobin meer jazzy, als Two Fingers – samen met drum & bass-artiest Doubleclick – klinkt hij steviger. En als zichzelf is Tobin al niet goed in een hokje te vangen, wat het nogal een gevarieerd album maakt.
Lenny Kravitz brengt met deze cover een ode aan zanger, acteur en activist Harry Belafonte, die deze week het aardse achter zich liet.