Mudde en de media

COLUMN - De Nederlandse politicoloog Cas Mudde, werkzaam in de VS, komt deze maand naar ons land voor het promoten van zijn nieuwe boek. Hij heeft veel media, waaronder de Volkskrant, ernstig beschuldigd. Afgelopen zaterdag interviewde de Volkskrant hem over die aantijging.

“Geloof me, het zou me echt geen moeite kosten om er zo tien op te noemen.” Aan het woord is mijn collega Cas Mudde, hoogleraar aan de University of Georgia in de Verenigde Staten. In de Volkskrant van afgelopen zaterdag uit hij een ernstige beschuldiging aan het adres van die krant. Gevraagd naar voorbeelden blijft hij het antwoord helaas schuldig. Maar hij kan dus zó tien voorbeelden noemen.

Tien voorbeelden waarvan?

“Daarmee doel ik op enkele columnisten die geregeld islamofobe dingen schrijven en ingezonden brieven die immigratie problematiseren,” aldus Mudde. Het gaat dus om columnisten van de Volkskrant die zich regelmatig zouden bezondigen aan het schrijven van “islamofobe dingen” en brieven van Volkskrant-lezers die immigratie zouden “problematiseren.”

Die ene zin alleen al leidt tot zoveel vragen. Want wat bedoelt Mudde met “islamofobe dingen”? Waar houdt legitieme islamkritiek op en begint de “islamofobe” categorie? En wat is het probleem met ingezonden brieven die “immigratie problematiseren”? Mudde wil toch niet dat brieven van burgers die kanttekeningen plaatsen bij het huidige immigratiebeleid ongelezen worden weggegooid?

De voorbeelden van die columns en ingezonden brieven zijn cruciaal voor Muddes beschuldiging. Immers, zijn aantijging is dat de Volkskrant, door die columns en ingezonden brieven te publiceren, “meehelpt om radicaal-rechtse visies mainstream te maken.” Met als resultaat “de gewelddadige burger.” Die burger “laat zijn agressie de vrije loop als hij politiek of cultureel zijn zin niet krijgt.”

Ook hierbij rijzen allerlei vragen. Hoe leiden columns en brieven tot dat politieke geweld? Heeft Mudde overtuigend empirisch bewijs dat die media-inhoud zulke effecten heeft op geweld door burgers? Als hij dat bewijs al heeft past het niet goed bij wat we weten over media-effecten. Met hoeveel onzekerheid zijn Muddes beweringen omgeven? Hij wekt de indruk dit zeker te weten.

Sterker nog, volgens hem is een heus nieuw tijdperk aangebroken: “het tijdperk van de gewelddadige burger.” Dit tijdperk is een “gevolg van de ‘normalisering’ van een radicaal-rechts populisme (..) Schuldig aan die normalisering zijn de politieke en journalistieke mainstream.” De Volkskrant is een voorbeeld van media die zulk gedachtengoed zouden hebben “genormaliseerd.” Een forse aantijging.

Alle reden voor de interviewers om eens te vragen hoe hij het immigratiedebat ziet. Mudde: “Nu zegt iedereen dat het met alles slecht gaat en de multiculturele samenleving mislukt is.” Gevraagd of het debat “niet iets genuanceerder” is, krabbelt Mudde wat terug. Maar, zegt hij, wie “een nuchtere kijk” heeft op migratie, zoals Leids hoogleraar Leo Lucassen, wordt weggezet als “ideologische fanaticus.”

De interviewers proberen het concreter te maken: hun krant plaatst toch niet louter ‘normaliserende’ stukken, maar ook stukken die daartegen ingaan – bijvoorbeeld van Lucassen? Mudde reageert: “ik las de Volkskrant ook al in de jaren tachtig en negentig en veel van de dingen die je tegenwoordig wel leest, al is het misschien in de minderheid, die las je toen niet.” Concreter wordt Mudde helaas niet.

Misschien staat alles in het boek dat Mudde aan het promoten is? Nee, die tien voorbeelden staan daar niet in. Trouwens, Volkskrant-lezers die zijn boek niet gaan lezen moeten hun oordeel over die beschuldiging en andere beweringen baseren op – onder andere – dit interview. Daarbij krijgen die lezers ook meteen een indruk van welke ideeën Mudde blijkbaar heeft over allerlei soorten media.

Immers, Mudde geeft de Volkskrant geen voorbeelden, maar wel gratis advies: er is een “overdreven mediafixatie” op alt-right en juist te weinig aandacht voor “het agressieve seksisme dat op het internet is ontstaan.” Is dat echt op het internet ontstaan? “Baudet die gelooft dat ‘de vrouwtjes’ een sterke man nodig hebben die zegt wat ze eigenlijk vinden van dingen. Dat komt echt via het internet.”

Interessant advies, maar die tien voorbeelden zijn relevanter. Zonder die voorbeelden blijft de discussie hangen in algemeenheden. Mudde laat blijken sterke en duidelijke meningen te hebben over politiek en over media –zowel over traditionele als nieuwe media– die hij veel invloed toedicht, maar geeft weinig concrete invulling aan zijn beschuldiging. Of zouden die tien voorbeelden nog komen?

Het maakt wel nieuwsgierig.