Vandaag een gastbijdrage van Bart Luirink, hoofdredacteur van ZAM Africa Magazine. Het stuk verscheen ook op zijn blog.
Donkere wolken trekken zich samen boven Johannesburg. Een betere clichezin kan ik op de ochtend van de eerste januari 2011 niet verzinnen. Maar het is de waarheid. Zoals de winter in Europa te vroeg inzet, blijven de Zuid-Afrikaanse lenteregens doorstromen tot in hartje zomer.
Ik lees Peter Harris’ Birth, een gedetailleerd verslag van de aanloop naar de eerste democratische verkiezingen in Zuid-Afrika, april 1994. Harris leidde het kantoor van de Independent Electoral Commission. De maanden voorafgaand aan die gedenkwaardige verkiezingsdagen was het een aaneenschakeling van donkere wolken – bloedbaden, de AWB mars op Boputhatswana, de moord op Chris Hani, al die sinistere pogingen om te voorkomen dat het hier een democratie zou worden – maar uiteindelijk brak de zon door en werd er gewacht in eindeloos lange rijen, en toen gestemd.
In de maanden voorafgaand aan het WK trokken diezelfde wolken voorbij. Het zou op een ramp uitdraaien, de misdaad zou zegevieren, de stroom zou uitvallen, een financieel debacle. Maar na het eerste fluitsignaal bleek alles onder controle.
Een paar maanden terug kondigde de Zuid-Afrikaanse regering een generaal pardon af voor de honderdduizenden Zimbabwaanse illegalen in dit land. In de afgelopen weken moesten ze zich melden bij de kantoren van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, dat over de behandeling van verblijfsvergunningen gaat. En weer klonk het: Lange rijen, dit gaat niet lukken, het systeem zal falen. Maar toen gistermiddag de deadline naderde hadden zich bijna 250 000 Zimbabwanen gemeld. Er zijn inmiddels zo’n 50 000 verzoeken behandeld waarvan de meesten gehonoreerd. De overige aanvragers zullen in de komende maanden per sms te horen krijgen dat hun vergunning klaarligt.
Met misschien wel het grootste generaal pardon ter wereld heeft de redelijkheid overwonnen. Mbeki stak in 2008 zijn kop in het zand, er was geen vluchtelingenprobleem, netzomin als een aidsprobleem of een crisis in Zimbabwe. Het gevolg was een opstand van de allerarmsten die zich keerden tegen de buitenlanders.
Nu is het probleem erkend en is er een praktische oplossing gezocht. Legaliseren, de angst wegnemen om opgepakt te worden en het land uitgezet, de kans bieden om werk te zoeken, en belasting te betalen, lid mogen worden van een vakbond. Het zal de spanningen niet onmiddellijk doen wegnemen, maar het is zeker een belangrijke voorwaarde daartoe.
Inmiddels regent het.