Allereerst natuurlijk iedereen een geweldig 2011 toegewenst! Moge het een mooi en vruchtbaar jaar worden voor iedereen. Voor Mexico mogen we hopen dat 2011 beter wordt dan de afgelopen jaargang, maar daar geloven weinig mensen in het land echt in. Mexico kampt met een meervoudige crisis en het wordt een hels karwei voor de Mexicanen de problemen op te lossen. Wat kunnen we verwachten van het nieuwe jaar? Een voorspelling in drie delen. Vandaag De Weg Naar 2012. Want 2011 wordt het jaar waarin de presidentskandidaten voor volgend jaar hoogstwaarschijnlijk echt duidelijk worden.
Mexico gaat in 2012 weer een nieuwe president kiezen en langzaam wordt duidelijk wie de strijd met elkaar aan gaan. Aangezien het staatshoofd grondwettelijk gezien niet herkozen kan worden, moet Felipe Calderón sowieso het veld ruimen. Enkele jaren geleden stond zijn Partij van de Nationale Actie (PAN) nog voor in de peilingen, maar de economische crisis en de weinig succesvolle strijd tegen de georganiseerde misdaad hebben het aanzien van de regeringspartij ernstig geschaad. Mede daardoor lijkt de Partij van de Geïnstitutionaliseerde Revolutie (PRI), die Mexico voor 2000 ruim 70 jaar dictatoriaal regeerde, nu de winnaar te gaan worden.
PRI
Voor de PRI is Enrique Peña Nieto, gouverneur van Estado de México, de absolute favoriet. Mediageniek, charismatisch en geholpen door een enorme mediacampagne van ‘s-lands grootste TV-zender Televisa loopt de jonge politicus mijlenver voor op alle concurrentie. Zijn belangrijkste concurrent binnen de partij, partijvoorzitter Beatriz Paredes, heeft al aangegeven af te zien van een kandidatuur, terwijl senator Manlio Fabio Beltrones niet in de buurt van Peña Nieto komt qua populariteit. Hoewel laatstgenoemde niet op de steun van de hele partij kan rekenen, lijkt zijn kandidatuur niet echt in gevaar te komen, vooral omdat hij mediagenieker is dan wie ook (met dank aan zijn vrienden van Televisa). Hij trouwde afgelopen jaar in een glamourhuwelijk met de bekende soap-actrice Angélica Rivera.
PAN
De PAN heeft intussen grote problemen een geschikte kandidaat te vinden. Nu heeft de fulltime homohatende alcoholist en schreeuwlelijk Emilio González Márquez (in zijn vrije tijd governeur van Jalisco) weliswaar aangekondigd president te willen worden, maar daar wordt in Mexico vooral om gelachen. Serieuzer is de kandidatuur van senator Santiago Creel, een reactionaire zwaargewicht met een solide reputatie binnen de regeringspartij. Creel heeft al aangekondigd mee te willen doen en zal een zware strijd aan moeten gaan met minister van Onderwijs Josefina Vázquez Mota, door voor- en tegenstanders beschouwd als een van de beste bestuurders in de partij. Vázquez Mota heeft al een website voor haar kandidatuur opgericht en behoort tot de populairste politici van de PAN.
PRD
Terwijl de PAN moeite heeft in de peilingen bij te blijven, dreigt de linkse oppositie in de vorm van de Partij van de Democratische Revolutie (PRD) ondanks twee uitstekende potentiële kandidaten een nog zwaardere verkiezing tegemoet te gaan.
In 2006 verloor de voormalige regeringsleider van Mexico Stad Andrés Manuel López Obrador (‘AMLO’) de verkiezingen nipt van Calderón. Hij beschuldigde het IFE, de federale kiescommissie, van partijdigheid en verklaarde de verkiezingen met massale steun van zijn aanhangers ongeldig wegens fraude. AMLO moest het onderspit delven, maar is nog net zo strijdvaardig als voorheen. En hij is nog steeds een kandidaat om rekening mee te houden: van alle politici is hij de bekendste van Mexico, die bovendien niet te beroerd is om door het hele land te reizen om voor zijn alternatieve sociale beweging meer aanhang bij elkaar te schrapen. In dat proces maakt hij wel veel vijanden binnen zijn partij, waarvan hij meerdere leiders (vooral partijleider Jesús Ortega) zonder schroom voor ‘politieke maffia’ uitmaakt, een favoriete term van AMLO waarmee hij al zijn tegenstanders poogt te diskwalificeren.
AMLO gaat het zwaar krijgen, want zijn meest waarschijnlijke tegenstander is een formidabele: Marcelo Ebrard, AMLO’s opvolger als burgemeester van Mexico Stad. Ebrard werd onlangs gekozen tot ‘World Mayor’, ofwel beste burgemeester van de wereld. Hij is minder controversieel dan AMLO en heeft een betere reputatie als kundig en liberaal bestuurder. Ebrard kampt evenwel met het probleem dat zijn populariteit vooral beperkt blijft tot het centrum van het land. Hij kan door zijn functie geen campagne voeren, terwijl AMLO momenteel ‘politiek werkloos’ is en alle tijd heeft om te folderen.
Outsiders en Jefe Diego
En dan zijn er nog een paar buitenstaanders. Voor de PRI hoopt gouverneur Humberto Moreira van Coahuila stilletjes op een kandidatuur. Hij is gematigd populair en een outsider, maar zou voor een verrassing kunnen zorgen. Datzelfde geldt voor Patricia Espinosa, minister van Buitenlandse Zaken in de huidige federale regering. Zij heeft weer mee dat het (gematigde) succes van de klimaatconferentie in Cancún grotendeels op haar naam komt te staan, wat haar veel internationaal aanzien geeft.
Maar de grote vraag is natuurlijk: wat gaat Diego Fernandez de Cevallos doen?? ‘Jefe’ (= Baas) Diego is net vrijgelaten na zeven maanden ontvoerd te zijn geweest. De grand old man dan wel evil genius (afhankelijk van met wie je spreekt) van de PAN kondigde na zijn vrijlating meteen aan dat hij geen presidentskandidaat wilde worden, om dat enkele dagen daarna weer terug te nemen. Hoewel door velen gehaat is Jefe Diego een kandidaat om rekening mee te houden: hij is misschien wel de machtigste man achter de schermen van de regeringspartij (een bron binnen de staf van de president vertelde me dat Calderón een bezoek van Jefe Diego altijd met angstzweet tegemoet zag) en kent de Mexicaanse politiek als geen ander. En hij heeft de ervaring: in 1994 deed hij al mee aan de verkiezingen, om vlak voor de verkiezingsdag om nog steeds onopgehelderde redenen te stoppen (Ernesto Zedillo van de PRI zou uiteindelijk winnen). En door zijn ontvoering heeft hij toch weer wat sympathie kunnen kweken.
Juli wordt in ieder geval een zeer belangrijke maand. Dan gaat Enrique Peña Nieto afscheid nemen als gouverneur van Estado de México. Het verloop van die deelstaatverkiezingen gaat volgens veel analisten bepalend worden: PAN en PRD willen een monstercoalitie aangaan om de kroonprins van Peña Nieto te verslaan. Als dat gebeurt, hebben beide partijen plotseling weer kans om de achterstand op de Peña Nieto in te halen. AMLO kan echter roet in het eten gooien, omdat hij weer met zijn eigen kandidaat wil komen. Dat zou voor veel tweespalt in de PRD kunnen zorgen.
Het wordt politiek gezien in ieder geval een zeer interessant 2011.
[jan-albert]