ACHTERGROND - Nederland loopt achter wat betreft het aantal vrouwen dat afgestudeerd is in een béta-vak. Talloze initiatieven van de overheid en de sector moeten dat verhelpen, maar uiteindelijk spelen ook stereotypen en verwachtingspatronen een rol.
Nederland heeft een groot tekort aan mensen in de bètasector. Vorige week werd het techniekpact tussen overheid, werkgevers, werknemers en het onderwijs getekend om te zorgen dat meer mensen de techniek in gaan. Vooral vrouwen kiezen deze richting weinig en daar kunnen we wat aan doen.
Meisjes scoren over het algemeen even hoog als jongens op exacte vakken als natuurkunde en wiskunde, maar toch kiezen minder meisjes voor een bètastudie of bètaprofiel. Nederland heeft in vergelijking met andere Europese landen het laagste aantal vrouwelijke afgestudeerden in een bètarichting. Hoe kunnen we meisjes enthousiast maken voor technische beroepen? En waarom kiezen zo weinig meisjes op de middelbare school voor een technische richting?
Spelen met techniek
Minister Bussemaker kwam vorige week in het nieuws met haar hoofdlijnenbrief over het emancipatiebeleid, waarin ze ook in gaat op het verschil tussen jongens en meisjes in het onderwijs. Dat meisjes minder vaak kiezen voor technische opleidingen en jongens minder vaak voor opleidingen in de zorg, lijkt onder andere een gevolg te zijn van genderstereotypen. Om bètaprofielen populairder te maken kwam ze eerder al met een voorstel waarin kinderen al op de basisschool meer met techniek in aanraking komen. Techniek moet worden verweven in andere vakken, zodat de kinderen vaardigheden leren die voor wetenschap en techniek belangrijk zijn. Maar hoe geef je les in techniek als je zelf niet zo’n bètaknobbel hebt? Ook pabo-studenten moeten meer weten van techniek. Daarom wordt vanaf 2014 het vak ‘natuur en techniek’ ingevoerd, om ervoor te zorgen dat pabo-studenten genoeg kennis hebben om de bètakant van leerlingen te stimuleren en ze hier enthousiast voor te maken.
Om meisjes te laten zien dat ze ook best astronaut of bruggenbouwer kunnen worden, vindt sinds 2006 jaarlijks ‘Girls day’ plaats, waarop meisjes de mogelijkheid krijgen een dagje mee te lopen bij technische bedrijven. Een andere mogelijkheid om eerder met technische beroepen in aanraking te komen is de nieuwe beeldenbank van het landelijk expertisebureau voor meisjes/vrouwen in bèta/techniek VHTO. Op de site staan filmpjes en foto’s waarop mannen en vrouwen die werken in bètawetenschap, techniek en ICT anderen enthousiast proberen te maken over hun baan. De site is speciaal bedoeld om meisjes kennis te laten maken met beroepen waar ze in eerste instantie misschien niet aan zouden denken.
Kies jij maar geen natuur en techniek
Onderwijskundige dr. Hanke Korpershoek promoveerde op een onderzoek naar studiekeuze in Nederland en kwam erachter dat veel bètatalent onbenut blijft. Een kwart van de jongens en eenvijfde van de meisjes had wel de capaciteit om een bètaprofiel te doen, maar koos hier niet voor. Profielkeuze wordt bepaald door meerdere factoren waaronder schoolprestaties, sociaal-economische achtergrond, verwachte moeilijkheid van de vakken, de houding van scholieren ten aanzien van de vakken, maar ook geslacht. Zo krijgen meisjes minder vaak een bèta-advies dan jongens. Meisjes moeten gemiddeld een zeven staan om dit profiel aangeraden te krijgen, terwijl bij jongens een zesje al genoeg is, zo blijkt uit Korpershoek onderzoek.
Ook het zelfbeeld van jongens en meisjes speelt een rol in profielkeuze. Natuur en wiskundige dr. Elise Boltjes promoveerde op een onderzoek naar speciale onderwijsmethoden voor meisjes.Volgens haar zijn meisjes onzekerder over hun talent. Zo denken ze bijvoorbeeld met een zeven voor wiskunde nog steeds dat ze het eigenlijk niet echt snappen, terwijl jongens dan al denken dat ze een wiskundeknobbel hebben. Volgens Boltjes zou een onderwijsmethode waarbij meer met voorbeelden wordt gewerkt meisjes meer zekerheid over hun wiskundekennis geven, omdat die onzekerheid vaak ontstaat doordat de vraagstukken zo abstract zijn. Ook uit Boltjes’ onderzoek bleek dat bij gelijke prestaties jongens vaker technische profielen aangeraden kregen dan meisjes, omdat men ervan uitgaat dat bij de jongens ‘het talent nog wel naar boven zal komen’. Dit versterkt het negatieve zelfbeeld.
Via Studium Generale.
Reacties (26)
Een Iraanse collega vroeg me laatst waarom informatica-opleidingen hier alleen maar door mannen worden gevolgd. Ze zijn op sommige universiteiten in Iran nu maar gewoon bezig vrouwen te verbieden om informatica te studeren. Om maar even te laten zien dat dertig jaar lang een van de conservatiefste regeringen ter wereld te hebben niet tot de mate van geslachtssegregatie hoeft te leiden die hier op natuurlijke wijze is ontstaan.
“Meisjes scoren met wiskunde even hoog als jongen”
Volgens mij zouden meisjes GEMIDDELD op talen hoger moeten scoren en op wiskunde lager.
Een en ander is het gevolg van verschillen in de mannelijke en vrouwelijke hersens.
Dat meisjes ook hoog kunnen scoren leidt geen enkele twijfel.
Recent praktijkvoorbeeld :
http://nos.nl/op3/artikel/508819-telefoon-opladen-in-20-seconden.html
N.B.
Zou het niet beter zijn indien Jet zich gewoon toelegt op de kwaliteit van het onderwijs en ophoudt met allerlei verhaaltjes en proefballonnetjes?
Bij goed onderwijs komen de Bèta’s vanzelf bovendrijven.
Maar eerste vereiste is wel dat de opleidingen, van het onderwijzend personeel, worden verbeterd!!!
Allebei die opmerkingen gaan compleet voorbij aan het probleem, namelijk dat sommige universitaire opleidingen in Nederland tot de sterkst gesegregeerde ter wereld behoren. Niet de westerse wereld, mind you, maar de gehele, dus ook in vergelijking met moslimlanden als Indonesië, Bangladesh, Pakistan en dus zelfs Iran. Nou hebben drie van die landen ook eerder vrouwelijke regeringsleiders gehad dan wij, maar hier heb je al een aantal jaar actief stimuleringsbeleid wat daar dus niet tegenop weet te zwemmen.
In de Angelsaksische landen kan ik me voorstellen dat het even erg is en misschien (weet ik niet) is het in Japan nog erger, maar we doen het volgens mij al slecht in vergelijking met Duitsland en Italië, en al helemaal met het Oostblok. Dit is allemaal anekdotisch natuurlijk, maar ik heb wel genoeg gedeelde ervaringen van anderen gehoord om dit met enige stelligheid te beweren.
“Nederland loopt achter wat betreft het aantal vrouwen dat afgestudeerd is in een béta-vak.”
Wat een onzin. We lopen nergens op achter, het is nou eenmaal zo. En waarom hoor ik nooit dat we achterlopen met mannen in de zorg en vrouwen als vuilnisvrouw? Denk daar maar eens over na.
“En waarom kiezen zo weinig meisjes op de middelbare school voor een technische richting?”
Ik heb het al 10x gezegd en zeg het nog maar een keer. Zolang we in Nederland alleen moeders verlof geven als ze een kind krijgen, mannen wegpesten in het kinderdagverblijf en als kraamhulp en ook in het basisonderwijs en de zorg nauwelijks mannen hebben (ik denk iets met geld… in echte landen moet je universitair geschoold zijn wil je les geven in het basisonderwijs) terwijl kids ondertussen alleen maar mannelijke bouwvakkers, vrachtwagenchauffeurs, vuilnismannen, stratenmakers en weet ik veel wat tegenkomen, wordt het niks.
Je kunt dan wel proberen op latere leeftijd die meiden (en jongens) nog wat anders aan te leren, maar dan heb je het al lang verpest; die genderstereotypen kun je bijna niet meer ongedaan maken.
“Om bètaprofielen populairder te maken kwam ze eerder al met een voorstel waarin kinderen al op de basisschool meer met techniek in aanraking komen”
Dat is waarschijnlijk het probleem helemaal niet. Die meiden hebben ook een fiets die ze uit elkaar kunnen slopen en weet ik veel wat. Genderstereotypen los je niet op met wat spelen. Je kunt ze wel bevestigen door onzin als Girls Day en andere vrouw-specifieke initiatieven die speciaal bedoeld zijn om meiden het idee te geven dat het toch wel heel gek is als ze iets betaígs doen. Ik zie ondertussen helemaal geen vergelijkbare initatieven om meer mannen in de zorg of de kinderopvang te krijgen. Lopen we daar niet “achter”? Of past dat niet in het straatje van selectief vrouwen behandelen alsof ze extra hulp nodig hebben in het leven?
Wil je dit oplossen, dan moet je zorgen dat mannendiscriminatie op het kinderdagverblijf streng wordt afgestraft en moet je zorgen dat typische vrouwenberoepen (zorg, basisonderwijs, kinderopvang) beter betaald worden. En rommel als “Girls Day” moet je verbieden. Discriminerende genderstereotype bevestigende rommelinitiatieven zijn het.
Ik denk toch wel dat het een probleem is. Laten we zeggen dat je talent vooral een combinatie is van je genen en je vorming tijdens je basisschooltijd, en dat je op die basis van dat talent (als je al een verschil verwacht) eerder een 55%-45% scheiding verwacht bij opleidingen als elektrotechniek en informatica dan de 98%-2% die nu gewoon de realiteit is (bij psychologie en pedagogie heb je volgens mij omgekeerde cijfers). Dat betekent dat er enorm veel talent wordt verspild. Dat er geen actief stimuleringsbeleid voor mannen is bij psychologie en pedagogie is eerder omdat men eigenlijk wel weet dat die opleidingen toch al meer studenten trekken dan dat er maatschappelijke behoefte is aan afgestudeerde psychologen/pedagogen. Over de zorg weet ik te weinig om er iets over te zeggen.
Er is geen probleem. Lapis zegt het zelf in @1: het is op natuurlijke wijze ontstaan. Laat vrouwen lekker vrouw zijn, en (godallemachtig!) laat mannen lekker man zijn. Met beide is niets mis. Gedwongen verwijvng van mannen en gedwongen keneaurisering van vrouwen leidt al tot genoeg depressies.
Problemen kunnen prima op natuurlijke wijze ontstaan.
@#5 Ik zeg ook niet dat het geen probleem is. Maar het brengen alsof we hierin achterlopen terwijl ik ondertussen nergens niemand hoor over het echte probleem, namelijk het gebrek aan mannen in beroepen waar kinderen veel mee te maken hebben, dat is gewoon belachelijk en dat maakt de uitspraak dat we specifiek qua betavrouwen achterlopen wat mij betreft onzin.
Verder is het m.i. niet zo dat “je talent vooral een combinatie is van je genen en je vorming tijdens je basisschooltijd”. Ten eerste gaat het hier niet over talent, het gaat om interesse. Ten tweede zijn de genderstereotypen die keuzes op dat gebied beinvloeden al lang en breed ingeprent voor kinderen op de basisschool aankomen en moeten we m.i. daar ook beginnen met de oplossing zoeken.
Ik zou ook geen 55%-45% verschil verwachten bij elektrotechniek. M.i. zijn er naast genderstereotypering ook nog andere krachtige mechanismen aan het werk die ertoe leiden dat zo verschrikkelijk veel vrouwen kiezen voor bv. sociale wetenschappen. Maar de 2%-98% verhouding die je nu ziet is inderdaad het andere uiterste; dat slaat nergens op en kan enkel door genderstereotyp gedrag verklaard worden.
Interessant geval in deze is trouwens wiskunde. In mijn beleving stikt het daar van de vrouwen. Waarom daar wel?
@3:
“…………gaan compleet voorbij…..”
Indien de basis voor goed onderwijs ontbreekt, is de rest hypothetisch gezever.
@9: Maar als ‘ie dat al doet dan zouden de jongens daar ook evenveel last van moeten hebben.
@8 “Interessant geval in deze is trouwens wiskunde. In mijn beleving stikt het daar van de vrouwen. Waarom daar wel?”
Toen ik technische wiskunde studeerde was daar 20% vrouw. Dat was ongeveer 10x zoveel als bij informatica en elektrotechniek.
Al die sociale wetenschappen leiden blijkbaar op voor deeltijdwerk. Een tijdje geleden hadden we het hier toch over vrouwen die te weinig doen met hun universitaire studie? Misschien gaat het al beter als er meer betameisjes afstuderen. Als ze een goedbetaalde bana hebben (cq beter betaald dan hun partner) dan gaan ze misschien wel minder parttime werken als de kinders komen.
Overigens ben ik het helemaal eens met de stelling dat het problematisch is dat alleen vrouwen bevallingsverlof krijgen (is in de praktijk meestal de 2 weken zelf opgenomen vakantie die ze opnemen nadat de 8 dagen kraamzorg is geweest). In de Noordse landen doen ze dat anders, en kijk daar zijn heel wat meer dames te vinden in de technische beroepen en studies.
Ik weet alleen niet wat oorzaak en gevolg is…
@10:
Dat het percentage jongens t.o.v. meisjes hoger is, wil nog niet zeggen dat die wel beter onderwijs hebben gehad.
Wat is de laatste 25 jaar in het middelbaar onderwijs sterker gestegen:
a. Het aantal cum laude geslaagde (bèta)leerlingen.
b. Het aantal “met de hakken over de sloot” leerlingen.
@3
Welk probleem? Dat in Nederland meisjes een vrije keuze kunnen maken en daardoor minder vaak voor beta vakken kiezen als in landden waar een beta studie nodig is voor bestaanszekerheid zie ik niet als een probleem.
Meisjes scoren over het algemeen even hoog als jongens op exacte vakken als natuurkunde en wiskunde, maar toch kiezen minder meisjes voor een bètastudie of bètaprofiel.
Helaas lijken vele studies aan te tonen dat het niet waar is.
” Een kwart van de jongens en eenvijfde van de meisjes had wel de capaciteit om een bètaprofiel te doen, maar koos hier niet voor.” duidt al in die richting.
@13: Als je het even los ziet van individuele voorkeuren dan heb je als maatschappij twee belangen: je wilt dat de mensen de opleiding doen waar de meeste maatschappelijke behoefte aan is en je wilt dat ze de opleiding doen waar ze de meeste aanleg voor hebben zodat de kans op succesvolle afronding het grootst is en de toegevoegde waarde het meest. Als mensen vanwege allerlei culturele redenen dus niet doen waar ze aanleg voor hebben dan is dat een probleem, sterker nog, het gaat hier om studierichtingen waarvoor er een tekort is aan het aantal afgestudeerden dus het is op beide vlakken slecht voor de maatschappij.
Op individueel niveau is er inderdaad geen probleem -mensen doen gewoon waar ze zin in hebben- maar waar ze zin in hebben wordt mede door de omgeving bepaald. Als hun keuzes dus leiden tot een maatschappelijk probleem dan zou je je kunnen afvragen wat we moeten doen om dat te verhelpen. Dat begint in ieder geval bij bewustwording.
Zitten er trouwens vrouwen onder de reaguurders hier? Naast het feit dat er weinig vrouwen bètastudies doen zijn het helaas volgens mij ook alleen mannen die dat een probleem lijken te vinden.
Edit: dit slik ik bij nader inzien in (kan mijn reactie echter niet aanpassen en alleen zo’n streepje of punt staat zo lullig). Het zijn voornamelijk bèta’s die dit een probleem vinden, maar daar zijn mannen dan weer in oververtegenwoordigd.
Aaaah, waar ik ‘aanpassen’ zei in #16 bedoelde ik ‘verwijderen’. Nu slaat mijn reactie al helemaal nergens op. Ik hou er nu mee op, beloof ik.
Er zijn vrouwen hier, in dit geval vooral een lurker, geen reageerder. Wel een bèta. Wat dan weer mede een van de redenen is dat ik weinig reageer.
Heb blijkbaar erg weinig van die zgn taalvaardige breinbedrading die vrouwen schijnen te hebben.
En ik vind het ook een probleem dat er een ontzettend ongelijke verdeling m/v in de ’techniek hoek’ is, maar evenzo in het (lager) onderwijs en de kinderopvang en de zorg. Ik heb ook moeite met het feit dat maar weinig mensen willen zien dat wij in nl daar heel anders mee omgaan, of een heel andere verhouding hebben dan de meeste andere landen. Dat betekent dus dat heel veel mensen m/v niet kunnen doen (of niet doen) wat ze graag zouden doen en goed in zijn.
Ik heb met lesgeven (natuurkunde) in een grijs verleden al gezien hoe diep het zit. En de n=1 van mijzelf, ach Jah.
En of ik zie hoe het anders kan? Nee, helaas, al veel over nagedacht. Speciale meisjesdagen , neuh. Dan maak je het speciaal. Meer genderneutraal onderwijs, begeleiding, meer mannen in de zorg en het onderwijs. Meer vrouwen achter de vuilniswagen, ITen in de bouw. Mannen die maar zeggen “ach meisje dat is niets voor jou”, of “ach jongen doe nou toch niet”, of beter gezegt degenen die onderhuids die boodschap brengen, aanpakken. Ok, maar hoe?
@18 Aanvulling op mijzelf ;)
Wat mij ook opvalt, ook hier, gezien een aantal reacties. Ook @2, waarvan ik de minnetjes toch wat jammer vind, want zijn laatste opmerking over goed onderwijs snijdt wel degelijk hout.. Daar zou gvd eens wat aandacht voor moeten zijn. (maar ander onderwerp).
Er wordt heel zwart/wit gedacht over ‘brein’. Ik wil best geloven dat vrouwen breinen een andere bedrading hebben dan mannenbreinen. Dat zie ik ook wel om mij heen, meer vrouwen die dol gelukkig zijn met zorgen en veel mannen die iets anders doen.
Alleen ik zie het graag als een lijn:
Links de echt alpha breinen, zeker niet minder intelligent, maar anders. Helemaal rechts de echte bèta, ook niet minder intelligent, maar anders. En van alles er tussen in.
Als je dan een lijn door het midden haalt, zit zeker niet het vrouwelijk deel van de natie links en het mannelijk deel rechts.
@19: “Links de echt alpha breinen, zeker niet minder intelligent, maar anders. Helemaal rechts de echte bèta, ook niet minder intelligent, maar anders. En van alles er tussen in.
Als je dan een lijn door het midden haalt, zit zeker niet het vrouwelijk deel van de natie links en het mannelijk deel rechts.”
Inderdaad. Maar in Nederland gaan meer jongens dan meisjes beta studeren bij een gelijke afstand aan dezelfde kant van de lijn.
Is dat omdat het onderwijs niet genderneutraal genoeg is of omdat de omgeving van de jongen/het meisje tijdens het keuzemoment niet genderneutraal genoeg is? Ik denk het laatste.
Ik denk ook dat als de omgeving genderneutraal genoeg is, dat dan het onderwijs als vanzelf ook meer genderneutraal wordt (als dat het niet al is, dat weet ik niet).
Godsamme, ik wordt opeens met terugwerkende kracht kwaad op mijn (mannelijke) mentor die me indertijd een betaprofiel afraadde, ook al stond ik een 7 voor natuurkunde… Daar zit ik dan in mijn redactiebaan talig te wezen. Gelukkig mag ik de computerboeken doen, ben ik nog een beetje surrogaatbeta.
Anyway, voor de statistiek: ook deze vrouwelijke reageerder vind het een probleem. Net als het gebrek aan mannen voor de basisschoolklas en in de zorg. Alleen een oplossing heb ik ook niet.
Een mogelijke oplossing is: meisjes-enclaves creëren in bèta-opleidingen. Een probleem van jongeren is volgens mij dat je niet als afwijkend gezien wil worden. Ik snap het wel dat weinig meisjes er voor voelen om moederziel alleen tussen een klas met jongens te zitten. Identificatie is enorm belangrijk op die leeftijd. Daarom alle bèta-meisjes zoveel mogelijk op een hoop harken en in één groep/klas laten functioneren.
Als IT’er op een universiteit viel het me op dat mannen het als compliment beschouwden als ik ze uitlegde wat er aan de hand was terwijl vrouwen dat als intimiderend beschouwden. Hoewel zowel die mannen als vrouwen goed in statistiek (wiskunde) waren zagen ze IT toch als een mannending.
@15
Dit lijkt me niets iets cultureels, beta studies worden in Nederland aangemoedigd en niemand wordt er op neer gekeken. Meisjes die niet voor beta studies kiezen doen dit juist omdat er geen culturele druk is.
Hier is een goede Noorse documentaire over, Hjernevask
Hjernevask:
http://www.dailymotion.com/playlist/x1xv47_BrainwashingInNorway_hjernevask-english/1#video=xp0tg8
Dank voor de tip.
“Volgens haar zijn meisjes onzekerder over hun talent.”
Dat kan ik als leraar wis- en natuurkunde in Moengo, Suriname bevestigen.
“die onzekerheid vaak ontstaat doordat de vraagstukken zo abstract zijn.”
Daar geloof ik niets van. Al een jaar of 10 zijn ook mijn uitblinkers meestal meisjes en die kunnen abstractie net zo goed aan als jongens. Boltjes noemt nota bene de belangrijkste oorzaak al: perfectionisme komt bij meisjes veel vaker voor dan bij jongens. Waarom dat zo is weet ik niet; daarvoor moet je bij een psycholoog zijn.
Bovendien moeten we weer eens onderscheid maken tussen mico- en macroverschijnselen. Individuele gevallen zeggen niet zoveel over algemene trends. Haal blokkades voor meisjes weg – Boltjes noemt er een paar – en toch zullen pas na enkele tientallen jaren meisjes de top bereiken.
Weetje: de meerderheid van de studenten op de AdeK, de universtiteit in Paramaribo, is al enkele jaren vrouwelijk. Ze komen er wel en dat zal ook in de beta-vakken gebeuren. In Suriname is de grote vraag tegenwoordig waarom de jongens het zo slecht doen ….