Kunst op Zondag | Prima mensen

It’s better not to rely too much on silent majorities … for silence is a fragile thing… one loud noise and it’s gone.

(Banksy quote, vrij naar Alan Moore).

Terwijl rechts en links sinds mensenheugenis de zwijgende meerderheid voor hun idealistische karretjes trachten te spannen, zijn in het Kunstenlab in Deventer kunstenaars op zoek naar die zwijgende meerderheid (tot 30 april).

De zwijgende meerderheid is een uitvinding die wordt toegeschreven aan Richard Nixon die in 1969 ’the great silent majority of my fellow Americans’ achter zijn Vietnambeleid trachtte te scharen. Sindsdien zijn het vooral conservatieve politici geweest die zeiden de zwijgende meerderheid te vertegenwoordigen.

In het Kunstenlab zijn drie kunstenaars gevraagd te reageren op werk van collega’s, dat eerder al in het Enschedese Tetem was te zien. We putten even uit de tentoonstellingsinformatie.

Bij de video-installatie ‘De Mensen’ van Viktoria Gudnadottir: “Hoe dichterbij men komt, hoe lastiger het wordt om het individu als archetype van een groep te ervaren.”

videostills Viktoria Gudnadottir De Mensen

Bij de installatie The Opposite of Black and White van Gunter Gruben: Hij maakte een stemwijzer die veel genuanceerder kon worden ingevuld dan de officiële stemwijzer. Het resultaat: in zijn multimedia installatie (klik hier op Silent Majority) “verdwijnen de scherpe randen van het lijnenspel die de opvattingen aan uiterste zijden van het spectrum representeren”.

Bij de installatie ‘De een de ander’ van Anne-Marie Meertens (helaas geen relevante links beschikbaar): “Waar de stille meerderheid in het maatschappelijk debat vaak politiek wordt geduid, opent ‘De een de ander’ de voordeur van mensen voor wie zwijgzaamheid misschien slechts persoonlijk is.”

In Tetem en nu dus in het Kunstenlab is ook Domenique Himmelsbach de Vries vertegenwoordigd. Daar over meer, maar nu eerst: wat zijn de reacties van de kunstenaars in het Kunstenlab?

Onderdeel van Björn Zielman installatie ‘Stil’ is dit filmpje, waarin we een paar beruchte kapers van de zwijgende meerderheid tegenkomen.

Björn Zielman – Mijn stil verdriet.

Pim Trooster gaat een remake maken van twee oudere werken (‘Groepsportret’ en ‘Mag het een onsje meer zijn’) en wil zodoende “vanuit de diverse ‘bubbels’ waarbinnen ik ‘acteer’ mensen betrekken bij het tot leven brengen van de fictieve personages die op deze doeken zijn afgebeeld.”

Terence Baier meent met ‘Give me more shit’ dat de zwijgende meerderheid “door het gebrek aan sociale cohesie en het gevoel van individuele controle laten we ons maar liever entertainen met onzin. Alles om niet stil te hoeven staan bij alle ellende waar we toch niks aan kunnen veranderen.”
Ziet u, behalve Duchamps pisbak,  hier ook de contouren van Aladin’s wonderlamp in? Of zou dat mijn toevallige perceptie zijn?

Terence Baier detail installatie

En dan hebben we daar ineens de ‘Prima mensen’ van Domenique Himmelsbach de Vries. In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen en het ‘Sleepwet’-referendum was de kunstenaar nog in het nieuws toen hij zijn vingerafdrukken op een blauwe diender aanbracht.

Dat was een statement om toch vooral tegen de sleepwet te stemmen. De kunstenaar wist immers uit ervaring hoe vervelend het is onterecht, wegens identiteitsverwisseling, in de bestanden van justitie voor te komen. ‘Als men nu al niet in staat is om foutief verzamelde informatie recht te zetten, hoe veel groter is de kans dan dat soortgelijke zaken mis gaan als men steeds grotere en geheime digitale archieven bij gaat houden?‘, stelt de kunstenaar.

En toch is Domenique Himmelsbach de Vries niet pessimistisch over mensen in het algemeen. In de tentoonstelling ‘Silent Majority’ wordt het onlangs opgerichte ‘Monument voor Prima mensen’ gepresenteerd. Waar de luide minderheid dagelijks in het middelpunt van de media staat, stelt Himmelsbach de Vries ‘prima mensen’ in het exacte middelpunt van Nederland. In de Flevopolder dus.

Het monument waarop de namen van prima mensen gaan verschijnen heeft als ondertitel: Een monument voor de 99%. De bedoeling is dat op het monument tegels komen met de namen van ‘bijzondere, onbekende en meestal levende mensen en hun verhalen te herdenken en zo een alternatieve geschiedenis te schrijven: één die eigentijds en relevant is en één waar het publiek aan kan bijdragen’.

De tentoonstelling in Enschede leverde al een tiental namen op en Domenique Himmelsbach de Vries gaat de komende maanden al namen in tegels graveren. De kunstenaar mailde ons:

Dit zullen namen zijn van mensen die me hebben geïnspireerd om dit monument te maken. Obscure kunstenaars/makers, vrienden, muzes, leermeesters. Ik zal van elke tegel die ik grafeer een aparte video op youtube zetten.

Ook u kunt namen voordragen. Spelregels: Motiveer je voordracht, vraag tien anderen de voordracht te steunen en doneer € 50-, om de tegel te kunnen realiseren. Doe je voordracht met dit formulier en stuur de gescande versie naar de kunstenaar.

Domenique Himmelsbach de Vries – Monument voor prima mensen.

Een uitstekend initiatief om de zwijgende meerderheid te herdefiniëren. Dat is niet de meute die conservatieven en populistisch rechts denken te mobiliseren. Het is ook niet het grauw, het schorriemorrie waar we bang voor zouden moeten zijn. De zwijgende meerderheid bestaat uit prima mensen die dagelijks gewoon doen wat nodig is om samen te leven.

Tot slot nog even over de quote waarmee dit stukje begon. Die zin staat afgebeeld op een werk dat Banksy in samenwerking met Inkie in 1998 aangebracht op de zijkant van een woonwagen, is later daar van afgezaagd en bracht op een veiling een leuke som geld op, want Banksy was inmiddels beroemd. De quote was gebaseerd op een tekst uit V for Vendetta, een striproman van Alan Moore.

Zou een zwijgende meerderheid te koop zijn?

De afbeelding boven dit artikel: The Silent People, een creatie van de Finse choreograaf, danser, acteur en schrijver Reijo Kela, nabij de Finse plaats Suomussalmi.
Prettige dag verder.