Kunst op Zondag | Koude Spelen – warme banden

Het lijkt wel of het Nederland-Ruslandjaar nog lang niet is afgelopen. Officieel eindigde het vorig jaar november. Een jaar vol incidenten dat maar door  lijkt te gaan, omdat we nog wat moeten Spelen in Sotsji. Ook op kunstgebied worden er kritische vraagtekens gezet bij samenwerking met de Russen.

Zoals bij de sport het geval is, zo is er bij de kunst blijkbaar geen enkele behoefte de innige band met Rusland wat losser te maken.

Tot en met 25 mei 2014 loopt in het Teylers Museum te Haarlem de tentoonstelling ‘De Romantische ziel, schilderkunst uit Rusland en Nederland’. Met 52 schilderijen die de afgelopen maanden in de Tretjakov Galerij in Moskou gehangen.
Op 4 maart opent het Dordrechts Museum de tenstoonstelling ‘Willem II – Kunstkoning’. De schilderijen komen uit de Hermitage in St. Petersburg, daar in bezit omdat ooit tsaar Nicolaas I ze op een veiling kocht. Die veiling was nodig om de  schulden te betalen, die Willem II na zijn dood naliet.

De jubileumeditie van Manifesta zal dit jaar in St.Petersburg plaatsvinden. AICA Nederland (de Nederlandse afdeling van de Internationale Vereniging van Kunstcritici) vind de locatiekeuze uiterst ongelukkig, gezien de Russische anti-homo wet. In een brief aan Manifesta wees AICA er op dat “in de omstandigheden van de onderhavige Russische wetgeving zijn wij tevens van mening dat van vrije artistieke uitingen geen sprake kan zijn”.

De ijskoude Spelen in Sotsji gaan, zoals gebruikelijk, gepaard met een cultureel programma. Reken er niet op één van de volgende Russische kunstenaars in dat programma te zien.

Alexander (Sasha) Shaburov and Vyacheslav (Slava) Mizin, opererende onder de naam The Blue Noses, maken veelal satirische kunst. In 2007 verbood cultuurminister Alexander Sokolov onderstaande foto in Parijs tentoon te stellen.

Blue Noses – Era of Mercy, 2005.

Konstantin Altoenin besloot vorig jaar uit Rusland te vluchten nadat in St. Petersburg een paar schilderijen van hem in beslag werden genomen en de politie hem voor zijn huis stond op te wachten. Het ging o.a. om een schilderij waarop Poetin en premier Medvedev in damesondergoed stonden afgebeeld. In dit filmpje te zien.
[kliktv nr=1]

De Russische equivalent van Banksy, zou vorig jaar zijn overleden. Operende onder de naam P183 gaf hij in 2011 Russische burgers een symbolische gelegenheid een keertje de politie terug te slaan.
[kliktv nr=2]

Van Alexander Brener hoor je weinig meer. In Nederland beroemd-berucht geworden omdat hij in 1997 vijf maanden cel kreeg wegen het spuiten van een dollarteken op Malevitch´ schilderij ‘Suprematisme 1920-1927’ in het Stedelijk Museum. Voor Brener is kunst vooral actie en hij zal zeker in Rusland geen geliefd kunstenaar zijn. In dit filmpje een performance uit 1994: Loves me, loves me not.
[kliktv nr=3]

Kunst als actie, daar weet de groep Voina alles van. Eén van de voormalige leden van de groep, Nadezhda Tolokonnikova, is nu lid van Pussy Riot en onlangs veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf voor een geintje in een kerk. De oprichters van Voina, Oleg Vorotnikov en Natalia Sokol zijn ruim een jaar geleden naar Italië gevlucht wegens bedreigingen van ultrarechtse groeperingen.

Voina moet het wat rustig aan doen omdat leden van de groep op een Interpollijst staan van gezochte verdachten. Hier een filmpje over Voina, waarin de groep het aan de stok krijgt met de organisatoren van een tentoonstelling in Rusland (2009).
[kliktv nr=4]

Overigens zijn ook Nedelanders wel eens de dupe van de warme Nederlands-Russische banden. Fotograaf Rob Hornstra en journalist Arnold van Bruggen, die met The Sochi Project de armoede en schending van mensenrechten in beeld brachten, mogen Rusland niet meer in. Vorig jaar werd hun tentoostelling in Moskou door de autortietein afgelast. Tot 2 maart nog wel te zien in het FotoMuseum in Antwerpen.

Bij Poetin’s bezoek, vorig jaar aan Nederland, werd kunstenaar Harry van Gestel aangehouden. Hij had op zijn etalage protestleuzen geschilderd, waar de politie strafbare zaken in zag. Ten onrechte, bleek later.

Rutte heeft in Sotsji met Poetin gesproken. Zou het gesprek zijn afgesloten met een warme kus? In Rusland heel gewoon.  Denk bijvoorbeeld aan de broederlijke kus van Brezjnev en Honnecker, die Dmitri Vrubel in 1990 op de Berlijnse Muur schilderde.

We begonnen met een kus, eindigt het ook met een smakkerd? Een vrije variant van Dmitri Vrubels werk.

De Russische tekst is een zeer vrij geciteerd uit een liedje van cabaretgroep Don Quishocking:
“Zal hij het doen, zal hij het doen, Dat was voor iedereen de vraag,
Geeft hij hem een zoen, geeft hij hem een zoen, geeft hij hem de volle laag?”