Met de verkiezingen in aantocht duiken de lijstjes op over welke Kamerleden het meest actief zijn. Wie doet de meeste debatten? Welke partij dient de meeste moties en amendementen in? Nieuwsmedia zoals NOS, de Groene Amsterdammer, en eerder ook Nieuwsuur, RTL en NRC, deden uitgebreid verslag van de ‘prestaties’ in de Tweede Kamer. Eén belangrijk instrument ontbrak in die verslagen: de Kamervraag. En dat is opvallend want juist het aantal schriftelijke Kamervragen groeide de afgelopen decennia explosief, schrijven Anchrit Wille en Mark Bovens. Alle dagen Kamervragen Aan het einde van de vorige eeuw, in 1998, publiceerde voormalig D66-kamerlid Hans Jeekel, een terugblik op zijn Kamerlidmaatschap. Zijn boekje had de omineuze titel ‘Duizend dagen Kamervragen’. Tot zijn grote teleurstelling bestond het Kamerwerk vooral uit het stellen van eindeloze hoeveelheden vragen aan de regering. Toen Jeekel in de Kamer zat werden er nog maar 1500 Kamervragen per jaar gesteld. Figuur 1 laat zien dat het aantal Kamervragen sindsdien is verdubbeld. In 2019 werd een record bereikt met 3078 schriftelijke Kamervragen. Dat zijn gemiddeld 20 vragen op elke parlementaire werkdag. Figuur 1. Aantal schriftelijke vragen per jaar, Tweede Kamer 1960-2024 (abs) Waarom komt die toename vandaan? In ons onderzoek lopen we een aantal verklaringen na. Komt het misschien door de versnippering? Er zijn steeds meer fracties in de Kamer; dat leidt vast tot meer vragen. Maar daar vinden we geen bewijs voor. Ook in de jaren zeventig waren er veel fracties – en toch lag het aantal vragen toen veel lager. De opkomst van populistische partijen is eveneens niet de verklaring. De SP stelt inderdaad meer vragen per zetel dan andere partijen, maar de meeste vragen per zetel kwamen van de PvdA. Aan de andere kant van het politieke spectrum scoort de PVV zelfs extreem laag. In heel 2024 stelde de grote PVV-fractie gemiddeld maar 3 Kamervragen per zetel. Dat lage PVV-cijfer verklaart overigens wel waarom het totale aantal vragen in 2024 daalde: de grootste fractie deed nauwelijks mee. Zetels zijn minder zeker dan ooit Veel plausibeler is dat die enorme toename een reactie is op de grote beweeglijkheid onder de kiezers sinds de jaren negentig. Figuur 2: aantal Kamervragen (linkeras) en volatiliteit (rechteras), 1959-2023. Figuur 2 laat zien dat de toename in het aantal Kamervragen synchroon loopt met de toename in de bewegelijkheid (volatiliteit) van de kiezers. Bij elke verkiezing wisselen er tegenwoordig grote aantallen zetels van partij. Kamerleden zijn daardoor sinds 1994 hun zetel niet meer zeker. Bij de volgende verkiezing kan het zo weer gedaan zijn met het Kamerlidmaatschap. Wie niet in de top tien van de kandidatenlijst staat, heeft weinig kans op herverkiezing. Dit maakt dat het leven in de Kamer steeds meer het karakter heeft van een permanente campagne.1) “Wat ze zeggen is waar” verzuchtte ooit Paul Rosenmöller in een interview, "de verkiezingscampagne begint op de dag na de verkiezingen”. Door veel Kamervragen te stellen kunnen Kamerleden laten zien dat ze ertoe doen en maken ze meer kans om hoog op de lijst te komen.2) Tegelijkertijd is ook het aanbod aan onderwerpen om vragen over te stellen fors toegenomen. Er kwamen de afgelopen decennia steeds meer en steeds actievere toezichthouders, lobbygroepen, parlementaire journalisten en sociale media. Zij zorgen voor een continue aanvoer van kwesties. Kamervragen passen goed binnen de medialogica: het zijn simpele, betrekkelijk eenduidige boodschappen die zich lenen voor korte nieuwsberichten en sociale media. Van informeren naar profileren De toename van het aantal Kamervragen valt dus goed te begrijpen wanneer je Kamervragen niet ziet als middel om informatie te krijgen van de regering, maar als middel tot profilering. De laatste decennia is het belang van die expressieve functie van Kamervragen toegenomen. Kamerleden kunnen, in de steeds kortere tijd die hen op het Binnenhof is gegeven, hun achterban zo laten zien dat ze voor hen aan de slag zijn. En, nog veel belangrijker, Kamerleden kunnen zich zo in de media profileren en daarmee de kans op herverkiezing enigszins vergroten. Een van de eersten die dat in de gaten had was het VVD-Kamerlid Hans Wiegel. Begin zeventiger jaren gaf hij al aan dat het stellen van vragen niet diende om informatie te vergaren: “Als je als politicus je naam in de krant wilt hebben, stel je een vraag; wil je iets weten dan bel je het departement”. Zichtbaar zonder vragen Er is één opvallende uitzondering: de PVV. De PVV-Kamerleden stellen nauwelijks vragen. Zij hoeven niet naar buiten zichtbaar te zijn om op een partijcongres hoog op de kandidatenlijst te komen. Er is geen partijcongres. Wat telt is loyaliteit aan de partijleider – het enige lid van de partij. De PVV-fractie kiest niet voor profilering via Kamervragen en traditionele media, maar via het dagelijks posten door Wilders van statements op X en andere sociale media. Voor de PVV-Kamerleden is de Kamer geen podium voor profilering, maar vooral een plek om ‘er te zijn’ – als teken van politieke macht. Anchrit Wille is hoogleraar Transities in de Publieke Sector, Universiteit Leiden. Mark Bovens is emeritus-hoogleraar Bestuurskunde, Universiteit Utrecht. Deze bijdrage is overgenomen uit De Hofvijver van het Montesquieu Instituut van 25 augustus. Het artikel is gebaseerd op een breder onderzoek naar de enorme toename van het aantal Kamervragen dat onlangs is gepubliceerd: Mark Bovens & Anchrit Wille (2025). Alle dagen Kamervragen, B&M 52 (3), 221-244. Referenties 1) Otjes, S., & Louwerse, T. (2018). Parliamentary questions as strategic party tools. West European Politics,41(2), 496-516. 2) Louwerse, T. P., & Vonno, C. M. C. van. (2021). Moving up or down: parliamentary activity and candidate selection. The Journal of Legislative Studies, 28 (2), 216-242.
Babymetal kwam hier al eerder langs, maar Slaughter to Prevail nog nooit. Bij deze dus! De mensen die opletten zien overigens dat dit al de derde keer is dat een samenwerkingsprojectje van Babymetal langs komt – het blijkt dat hun nieuwe album Metal Forth bestaat uit vrijwel alleen maar samenwerkingen. Leuk!
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Sgarasta (foto) ligt aan westkust van Harris, een van de Hebriden eilanden in het noorden van Schotland. Waar nu golfers een balletje slaan vond in 1828 de eerste ontruiming plaats op de westelijke eilanden van dertig boerenfamilies. Ze werden gedwongen te verhuizen naar de veel minder aantrekkelijke oostkust. Hun huizen werden in brand gestoken om te voorkomen dat ze terug zouden keren. Schapenteelt op grote schaal leverde voor de landeigenaar meer op dan de pacht van de boeren. De operatie was onderdeel van de Schotse Highland Clearances, die tienduizenden gezinnen in de Highlands en de Hebriden vaak met veel geweld dwongen de plek te verlaten waar hun families eeuwenlang hadden gewoond. Vanaf het midden van de achttiende eeuw vonden ontruimingen plaats op gezag van de adellijke landeigenaren die hun land wilden exploiteren voor de wolindustrie. Dat gebeurde nadat de Engelsen aan de dissidente Schotse aanhangers van Jacobus II een definitieve nederlaag hadden toegebracht in de Slag bij Culloden. De landlords verengelsten en kozen voor een rijk leven in Londen in plaats van de zorg voor hun eigen mensen, schrijft Linda Bennet Pennel, een verre nazaat van een Schotse boerenfamilie.
De Clearances hadden een enorme impact op de arme boerenbevolking. Hun traditionele leven in een open ruimte met gemeenschappelijk gebruik van de beschikbare grond (de Commons) werd in één klap volledig verwoest. Op Skye was geoloog Sir Archibald Geike in 1852 aan het werk toen het dorp Suisnish ontruimd werd. Hij kon uit de eerste hand verslag doen:
COLUMN - De brokstukken van kabinet Schoof hoeven geen meerderheden in de Tweede Kamer bij elkaar te scharrelen om het land te blijven besturen.
Het kabinet leunt op 32 zetels in de Tweede kamer (de gezamenlijke grootte van VVD en BBB fracties). Maar in veel gevallen kan het kabinet rekenen op steun van de rechterflank in de Kamer. Die rechtse groep is samen goed voor 76 zetels. Een krappe meerderheid, maar hoe dan ook een meerderheid:.
PVV (37), VVD (24), BBB (8), FvD (3), SGP (3), JA21 (1)
De BBB had tot voor kort 7 zetels, maar is een zeteltje rijker geworden dankzij de zetelroof van Agnes Joseph (die recent overstapte van NSC naar BBB).
Het NSC moet trouwens nog vervangers zien te vinden voor de eveneens vertrokken Kamerleden Soepboer en Boomsma, die overstappen naar respectievelijk de Friese Nationale Partij en JA21. OP moment van dit schrijven telt de NSC-fractie geen 19 maar 17 leden.
Het wordt voor Schoof en consorten in twee gevallen pas echt een probleem:
1 – Als een van de oppositiepartijen ter rechterzijde geen steun geeft bij bepaalde besluiten. Wat dat betreft moet het kabinet vooral de SGP en FvD te vriend zien houden.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Driemaal is scheepsrecht! In een (ver) verleden hadden we twee prachtige, epische, de tien-minuten-overstijgende liederen van Helloween hier. Maar daar kan er best nog eentje bij, want het is erg mooi. Op het album Helloween (ze zijn erg creatief met namen, onze Duitse vrienden) keerden de verloren zonen Kai Hansen en Michael Kiske terug. Daarmee keerde de band ook terug naar de sound uit de gloriedagen van de late jaren tachtig, zoals onder andere te horen op hun albums Keeper of the Seven Keys (deel 1 en 2). Hebben ze goed aan gedaan! Volgend jaar mogen ze Dynamo Metalfest headlinen, ter ere van hun 40 jarig bestaan.
ANALYSE - Weg met de marktwerking. Leve de solidariteit. Volkshuisvesting wordt weer een publieke taak. In het alom als links gekwalificeerde concept-verkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA voor de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober 2025 wordt dit verder uitgewerkt. Wonen is niet voor niets het eerste thema-hoofdstuk. Eindelijk wordt wonen het belangrijkste onderwerp van landelijke verkiezingen. Een belofte: ‘In de eerste honderd dagen van een nieuwe regering komen we met een Herstelplan voor de Woningbouw.’ Een analyse van Jan Kok.
Men sluit zich aan bij al die andere politieke partijen welke allemaal 100.000 woningen per jaar willen bouwen. Maar ook GroenLinks-PvdA is zich inmiddels gaan realiseren dat bij een hoog positief migratiesaldo dit niet genoeg zal zijn om de woningnood te verminderen. Dus pleit zij voor een migratiesaldo van niet meer dan 40.000 tot 60.000 per jaar. Vooral de laagwaardige arbeidsmigratie moet worden beperkt.
Wil je veel en snel kunnen gaan bouwen, dan is een stevige grondpolitiek noodzakelijk.
‘Als de overheid grond opkoopt, kunnen we sneller bouwen en de huren en huizenprijzen betaalbaar houden. De overheid heeft dan een sterkere onderhandelingspositie en kan zo het proces versnellen.’ [*] Nu is het nog zo dat grondeigenaren bouw bewust uitstellen om de grondprijs te laten stijgen.
Grondspeculatiewinsten moeten ten goede komen aan de samenleving, waarbij het onder andere kan worden gebruikt voor woningbouw.
De partij denkt ook aan het eerste recht van koop als grond beschikbaar komt (voorkeursrecht).
Dan pas kun je veel locaties bestemmen voor woningbouw. Dit moet allemaal worden opgenomen in een nieuwe Nota Ruimte. Ik vraag me dan af. Waarom geen Zesde Nota Ruimtelijke Ordening? Zo’n titel met ordening erin zou mooi verwoorden dat men wil teruggaan naar de tijden van meer overheidsregie.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
QUOTE - Een nieuw proefschrift, dat betekent nieuwe wetenschappelijke inzichten. Altijd leuk! Sanne Verra promoveert binnenkort aan de Universiteit Utrecht op sociaaleconomische verschillen in gezondheid en de beleidsvoorkeuren van burgers. Binnenlands Bestuur schrijft daarover:
Verra onderzocht of er sociaaleconomische verschillen zijn in steun voor een brede set beleidsmaatregelen die bijdragen aan het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Daarbij ging het onder andere om beleid rond inkomen en armoede, leefomgeving en gezondheid. Wat opvalt: maatregelen die ingrijpen op sociaaleconomische omstandigheden kregen niet alleen brede steun onder de bevolking, maar werden bovendien relatief vaker geaccepteerd en geprefereerd door mensen met een lagere sociaaleconomische positie.
Van de week kwam ik een filmpje tegen waarin twee bassisten de slap-techniek van Mark King bewonderden. Daar denk ik als niet-muzikant dus nooit over na.
Voor mij was Level 42 gewoon pop, dertien in een dozijn. Niet bijzonder. Zo blijkt maar weer: je bent nooit te oud om te leren.
QUOTE - Vandaag om 10.15 begint het debat over ‘hoe nu verder’ in de Tweede Kamer. Het gevallen kabinet is zoals jullie weten nogmaals gestruikeld, en het electorale draagvlak voor het achtergebleven deel is marginaal. Hoe nu verder? Voormalig topambtenaar Bernhard ter Haar die weet het wel:
Het is natuurlijk heel raar om in demissionaire periode een kabinetswisseling te organiseren, op basis van een (andere) meerderheid in het parlement, maar om de huidige ploeg te laten zitten is zeker niet minder raar. Staatsrechtelijk is er niets wat een kabinetswisseling in de weg staat. Er is het besef nodig bij de meerderheid van de Tweede Kamer dat Nederland zowel voor het binnenland als voor alle internationaal overleg ook in de demissionaire periode een capabel bestuur nodig heeft met voldoende politiek en maatschappelijk gezag.
Is dit de ultieme break-up song? Free as a Bird werd in 1995 uitgebracht, op basis van een thuisdemo van John Lennon uit 1977.
Deze maand werd een nieuwe remix gepubliceerd, waarop men Lennons zang met behulp van kunstmatige intelligentie heeft weten te restaureren.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
