Grenzen dicht. Is dat verstandig?

ELDERS - Zonder enige coördinatie hebben verschillende EU-lidstaten deze week een voor een hun grenzen gesloten om de verspreiding van het coronavirus een halt toe te roepen. Bijvoorbeeld Polen, waar president Duda zijn presidentiële verplichtingen combineert met zijn verkiezingscampagne.

‘Na Tsjechië en Slowakije, besloot ook Polen vrijdag zijn grenzen te sluiten in een poging het tot nu toe geringe aantal Covid-19-besmettingen en slachtoffers laag te houden. Internationale vluchten en treinen werden geannuleerd en alleen Poolse staatsburgers en officiële inwoners mochten per bus, auto of te voet nog terugkeren – als ze meewerken aan twee weken verplichte thuisquarantaine'(NRC woensdag j.l.).

Het gevolg is een urenlange file aan de grens met Duitsland en radeloze reizigers uit de Baltische staten die geen kans meer kregen om naar huis te reizen. Ze worden nu door boten opgehaald uit Sassnitz aan de Oostzee. Duitsland heeft een ander probleem met het sluiten van de grens met Polen. Daar werken zo’n 600.000 buitenlanders in de zorgsector. Voor het merendeel Polen. De zorg voor ouderen, thuis of in verpleeghuizen, loopt gevaar, ook al bezweren de grensautoriteiten dat ze verplegend personeel zullen doorlaten.

Symboliek die tot irritaties leidt

De EU heeft deze week een inreisverbod voor mensen van buiten het Schengengebied afgekondigd, een maatregel met een hoog symbolisch gehalte, gezien het vrijwel tot stilstand gekomen verkeer richting Europa, op dit moment de brandhaard van het virus. Je kunt je ook afvragen of het extra personeel dat nodig is voor dergelijke symbolische maatregelen niet beter elders kan worden ingezet.

Het sluiten van binnengrenzen heeft tot allerlei irritatie geleid tussen landen en zorgt ook voor problemen bij de levering van noodzakelijke (ook medische) goederen. Hoe groot de problemen voor de Polen worden is nog onduidelijk. Deutsche Welle rapporteert files van 50 kilometer en wachttijden voor truckers tot 20 uur. Nederlandse truckers worden horendol van de chaotische toestanden aan de Duits-Poolse grens, schrijft De Telegraaf. Een chauffeur die levende kippen vervoert: „Het is een geluk bij een ongeluk dat het niet boven de dertig graden is, anders waren ze allemaal dood geweest.” Elke vrachtwagen wordt gestopt. Poolse grenswachten nemen van iedere chauffeur de temperatuur op.

De sluiting van de grens die binnenlandse politieke onrust moet voorkomen gaat voorbij aan het feit dat in de EU geen enkel land meer zelfvoorzienend. Iedereen is afhankelijk van vrijhandel en open grenzen, zeker ook de zieke mensen en degenen die hen moeten verzorgen.  EU-Commissievoorzitter Von der Leyen: „We moeten buitengewone maatregelen nemen om de gezondheid van onze burgers te beschermen. Maar laten we ervoor zorgen dat goederen en essentiële diensten blijven stromen. Dit is niet alleen een economische kwestie: onze interne markt is een sleutelinstrument als het om Europese solidariteit gaat.” En daar blijkt het opnieuw aan te schorten.

Presidentsverkiezingen

Het coronavirus lijkt een nieuwe golf nationalisme in Europa op gang te brengen. Het komt de regerende Poolse conservatieven van PiS (‘Recht en Rechtvaardigheid’) niet slecht uit. Er zijn binnenkort presidentsverkiezingen en de huidige president Duda kan zich als nu als kandidaat voor PiS goed in de kijker spelen. De regering wil de verkiezingen op 10 mei gewoon door laten gaan. Dat geeft ‘coronakandidaat’ Duda de komende tijd een extra voordeel omdat alle verkiezingsbijeenkomsten met meer dan 50 mensen verboden zijn, schrijft Jan Cienski op Politico. Andere kandidaten hebben hun campagne stilgelegd maar de Poolse president is volgens hem niet van plan de geadviseerde afstand tot zijn landgenoten in acht te nemen. Integendeel. Hij legt het ene bezoek na het andere af, officieel als president, maar daarnaast natuurlijk ook als kandidaat voor een volgende termijn.

De oppositie is razend. Dit kan geen eerlijke verkiezing meer worden, zegt de linkse kandidaat Robert Biedrón. Duda mag al de meeste stemmen verwachten volgens de polls. Maar het is niet zeker of hij meteen in de eerste ronde een meerderheid van 50% haalt. De enige kans voor oppositiekandidaat Małgorzata Kidawa-Błońska van het Burgerplatform, die in de peilingen na hem komt, is een tweede ronde. Maar Duda hoopt die te kunnen vermijden door zijn corona-campagne. En alle aandacht die hij op zich weet te vestigen in de grote, regeringsgezinde media. In februari besteedde de staatstelevisie 17 uur zendtijd aan Duda (als president en als kandidaat), 30 minuten aan Kidawa-Błońska en 44 seconden aan Biedroń.

Voormalig minister en nu parlementslid voor het Burgerplatform Bartłomiej Sienkiewicz pleitte deze week ook voor uitstel van de verkiezingen om te voorkomen dat meer mensen besmet raken door het corona-virus. Voorlopig lijkt de regering daartoe niet bereid vanwege wettelijke verplichtingen. Zo lang de druk vanuit de bevolking niet al te groot wordt.