Polen wijkt voor Amerikaanse druk

De Poolse president Andrzej Duda heeft het niet aangedurfd de omstreden mediawet te ondertekenen. De wet die buitenlandse bedrijven van de Poolse mediamarkt had moeten weren wordt niet van kracht. Duda schermde bij zijn besluit maandag j.l. met mooie woorden over de persvrijheid, maar het is geen geheim dat druk vanuit de VS een belangrijke rol heeft gespeeld. De wet was vooralsnog gericht tegen één Amerikaanse tv-zender, TV24, een populair kanaal dat als enige nog kritische geluiden over de huidige PiS-regering laat horen. Duda is er niet tegen om buitenlandse bedrijven buiten de deur te houden, maar vond dat de wet niet moest gelden voor bedrijven die al in Polen actief zijn. Hij waarschuwde dat arbitrage over de rechten van TVN ertoe zou kunnen leiden dat Polen wordt aangeklaagd voor 'miljarden dollars'. De Amerikaanse zaakgelastigde in Warschau Bix Aliu twitterde: 'Dank u, mijnheer de president Andrzej Duda, voor uw leiderschap en inzet voor gemeenschappelijke democratische waarden en voor het beschermen van het investeringsklimaat in Polen. Samen zijn de bondgenoten sterker!' In Brussel zal het besluit van de Poolse president met gemengde gevoelens ontvangen zijn. Enerzijds kan de stap van Duda gezien worden als een teken dat er nog iets van respect voor democratische waarden aanwezig is in het autoritair geregeerde land. Een sprankje hoop voor de oppositie misschien. Anderzijds is het ook voorstelbaar dat de president jaloerse gevoelens heeft opgeroepen bij EU-leiders die al jaren proberen het land in het gareel te krijgen. Waarom luisteren ze wel naar de VS en niet naar ons? De EU is onlangs een nieuwe juridische procedure gestart tegen de besluiten van het Poolse Hooggerechtshof van deze zomer waarmee Polen de eigen wet boven de gemeenschappelijke Europese wetgeving plaatste. Het is de zoveelste poging van de Europese Commissie om via de juridische weg Polen te wijzen op zijn verplichtingen als EU-lidstaat. Afluisterschandaal Donald Tusk, de leider van het Burgerplatform, de grootste Poolse oppositiepartij, heeft om een parlementair onderzoek gevraagd naar het afluisteren van een van zijn medewerkers in de laatste verkiezingscampagne. De telefoons van de campagneleider van het Burgerplatform, senator Krzysztof Brejza, en van twee juristen zijn volgens het Canadese onderzoeksbureau Citizen Lab gehackt met behulp van de spionagesoftware Pegasus. In de verkiezingscampagne van 2019 openbaarden de Poolse staatsmedia informatie afkomstig van Brejza's telefoon. De regering ontkent alles en beweert dat Citizen Lab wordt gefinancierd door George Soros. Tusk: 'PiS beloofde naar de mensen te luisteren. Zo luisteren ze dus.' Brejza klaagt over de passieve houding van het openbaar ministerie in deze kwestie. Onderzoekers op het gebied van digitale rechten hebben eerder gewezen op het gebruik van de spionagesoftware Pegasus van het Israëlische bedrijf NSO tegen oppositiegroepen. NSO verkoopt de software aan regeringen voor de bestrijding van terrorisme en andere misdaden. Maar sommige regeringen maken er kennelijk ook gebruik van om tegenstanders te bespioneren. Hongarije bijvoorbeeld. De Hongaarse journalist Szabolcs Panyi liet zijn telefoon door de onderzoekers forensisch analyseren. Daaruit bleek dat zijn smartphone in 2019 zeven maanden lang meermaals gehackt werd, hoofdzakelijk na commentaarverzoeken bij Hongaarse overheidsfunctionarissen. Tsjechische regering maakt andere keuzes De autoritaire regeringen van Polen en Hongarije kunnen binnenkort niet meer rekenen op steun van hun buren in de Tsjechische Republiek. Dat land, dat sinds kort een nieuwe regering heeft en in de tweede helft van het komend jaar EU-voorzitter zal zijn, lijkt zich enigszins te verwijderen van hun partners in de Visegrad-groep. De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken Mikulas Bek zei dat Tsjechië hecht aan de samenwerking met de buurlanden maar dat het land inzake het conflict van Hongarije en Polen met de EU over de rechtsstaat zeker een ander standpunt zal innemen. Polen helpt ook niet met goed nabuurschap door een kolenmijn op de grens met Tsjechië tegen alle Europese regels in open te houden. Het land weigert zelfs een eerder dit jaar opgelegde boete te betalen. In het vooruitzicht van verkiezingen in 2022 in Hongarije en Slovenië en in Polen een jaar later verwacht Politico-correspondent Lili Bayer moeilijke tijden voor de illiberale regimes. Als Brussel er keer op keer niet in slaagt de ondermijning van de rechtsstaat in deze landen te keren mogen we hopen dat de bevolking meer succes gaat boeken. Uiteindelijk zal de democratie toch door de burgers zelf gerealiseerd moeten worden. Met deze hoop kunnen we 2021 wel afsluiten. Op naar betere tijden. Ik wens u en alle andere Europeanen een goed nieuwjaar!

Door: Foto: Kancelaria Premiera (cc)
Foto: Piotr Drabik (cc)

Demonstraties in Polen gaan over meer dan de abortuswetgeving

, door

ELDERS - In Polen wordt al een week lang gedemonstreerd tegen een uitspraak van het Constitutioneel Hof over abortus. Terwijl de leider van regeringspartij PiS aanstuurt op polarisatie laat de president een ander geluid horen.

Het Poolse Constitutioneel Hof, waarvan de onafhankelijkheid wordt betwist, bepaalde dat het aborteren van een foetus met een afwijking in strijd is met de grondwet. Dit betekent dat het recht op abortus in het sterk katholieke land nog verder wordt ingeperkt. Abortussen zijn alleen nog toegestaan na incest, verkrachting of levensgevaar voor de moeder. Polen had in vergelijking met andere Europese landen al een heel strenge wet die veel vrouwen dwong voor een abortus naar het buitenland te gaan of een beroep te doen op illegale hulp met alle risico’s van dien. Het zijn vooral de minder gefortuneerde vrouwen die door de uitspraak van het Hof worden getroffen.

Voor de regerende PiS, de partij voor Recht en Rechtvaardigheid (sic), zijn de demonstraties een aanleiding om zich van haar meest conservatieve en traditionele kant te laten zien. Partijleider Jarosław Kaczynski riep zijn landgenoten per video op de kerken te verdedigen tegen de aanvallen van de pro-abortus bdeweging. Hij beschuldigde de demonstranten bij te dragen aan de verspreiding van het coronavirus dat dezer dagen tot records aan besmettingen heeft geleid. Het was vooral een gebaar richting zijn extreemrechtse concurrenten. Een conflict met extreemrechts was vorige maand aanleiding voor de partijleider, die tot dan op de achtergrond bleef, om zich rechtstreeks te gaan bemoeien met het regeringsbeleid.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Waan van de dag

Duizenden in Polen de straat op tegen oerconservatieve regering

, door

Sinds de reactionaire, nationalistische en strengkatholieke partij ‘Wet en Gerechtigheid'(Prawo i Sprawiedliwość, PiS) aan de macht is, heeft de regering de ene na de andere maatregel genomen om de trias politica af te breken en allerlei burgerlijke vrijheden in te perken.

Nu wil de partij abortus maar meteen helemaal verbieden. Dat schoot een aantal vrouwenorganisaties in het verkeerde keelgat.

Die organiseerden overal in het land demonstraties waar vrouwen met kleerhangers in de hand duidelijk maakten niet terug te willen naar te tijd van achterkamertjesabortussen.

Foto: NATO North Atlantic Treaty Organization (cc)

Grenzen dicht. Is dat verstandig?

, door

ELDERS - Zonder enige coördinatie hebben verschillende EU-lidstaten deze week een voor een hun grenzen gesloten om de verspreiding van het coronavirus een halt toe te roepen. Bijvoorbeeld Polen, waar president Duda zijn presidentiële verplichtingen combineert met zijn verkiezingscampagne.

‘Na Tsjechië en Slowakije, besloot ook Polen vrijdag zijn grenzen te sluiten in een poging het tot nu toe geringe aantal Covid-19-besmettingen en slachtoffers laag te houden. Internationale vluchten en treinen werden geannuleerd en alleen Poolse staatsburgers en officiële inwoners mochten per bus, auto of te voet nog terugkeren – als ze meewerken aan twee weken verplichte thuisquarantaine'(NRC woensdag j.l.).

Het gevolg is een urenlange file aan de grens met Duitsland en radeloze reizigers uit de Baltische staten die geen kans meer kregen om naar huis te reizen. Ze worden nu door boten opgehaald uit Sassnitz aan de Oostzee. Duitsland heeft een ander probleem met het sluiten van de grens met Polen. Daar werken zo’n 600.000 buitenlanders in de zorgsector. Voor het merendeel Polen. De zorg voor ouderen, thuis of in verpleeghuizen, loopt gevaar, ook al bezweren de grensautoriteiten dat ze verplegend personeel zullen doorlaten.

Symboliek die tot irritaties leidt

De EU heeft deze week een inreisverbod voor mensen van buiten het Schengengebied afgekondigd, een maatregel met een hoog symbolisch gehalte, gezien het vrijwel tot stilstand gekomen verkeer richting Europa, op dit moment de brandhaard van het virus. Je kunt je ook afvragen of het extra personeel dat nodig is voor dergelijke symbolische maatregelen niet beter elders kan worden ingezet.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.