Google gaat ook censureren

1 februari 2012 was een zwarte dag voor het internet volgens directeur de Vries van Xs4all. Sinds gisteren blokkeert deze provider op rechterlijke bevel de toegang tot drie websites die te maken hebben met Pirate Bay. Het voorlopige einde van de strijd van de belangenbehartigers van een obsoleet auteursrecht tegen een vrij internet.
Google maakte de dag gisteren nog zwarter door de aankondiging dat het bedrijf in navolging van Twitter bloggers gaat censureren als zij de nationale wetten dreigen te overtreden. Daarvoor zet het bedrijf net als Twitter geografische filters in. Binnen bepaalde gebieden mag je veel, binnen andere gebieden weinig. En dat wordt dan bepaald door een particuliere onderneming. Die filters kunnen vast wel op de een of andere manier omzeild kunnen worden, net als bij Pirate Bay. Maar wat hier gebeurt gaat natuurlijk veel verder dan een technische maatregel.

Twitter en Google buigen met hun geografische filters voor de nationale wetten met alle beperkingen die daarin zitten voor het vrije verkeer van informatie en de mensenrechten. Internet begon ooit als een belofte voor wereldwijde vrije communicatie. Maar met de actuele ontwikkelingen verandert die belofte meer en meer in een utopie.

De bedrijven die het internet in hun greep hebben zijn zelf multinationals met alle mogelijkheden om zich wereldwijd vrij te bewegen om de grootst mogelijke winst te behalen. Ze binden hun gebruikers echter aan wetten die de communicatie beperken en de uitoefening van burgerlijke vrijheidsrechten belemmeren. De redenen liggen voor de hand: de winst moet behaald worden uit de commerciële exploitatie van het internet en dat betekent dat je geen risico’s mag nemen om uitgesloten te worden van lucratieve markten. Aanpassing aan de regels van de lokale machthebbers is daarom vereist. De illusie dat een vrij internet gewaarborgd kan worden door particuliere ondernemers is opnieuw gebroken. Even konden we blij zijn met de steun van Google c.s. in de oppositie tegen SOPA. Bij nader inzien ging het in dit geval toch meer om de strijd tussen oude en nieuwe media. Google tegen Hollywood en niet Google voor de internetvrijheid.

Met de maatregelen van Twitter en Google en het blijvende gevaar van blokkades en filters vanwege schending van een achterhaald auteursrecht (de implementatie van ACTA komt er aan) dreigt 2012 en zwart jaar te worden voor het internet. Ondanks de schone beloftes die internet pakweg twintig jaar geleden bood voor wereldwijd vrij communiceren in de 21e eeuw, komen we nu terecht in een situatie die meer lijkt op een 19e eeuwse maatschappelijke ordening. Nationalisme en bedrijfsbelangen bepalen de grenzen van het vrije verkeer van informatie.

Kan het tij gekeerd worden? Ik vrees niet zonder aantasting van het principe waar iedereen nu wel erg aan gewend is geraakt: gratis toegang tot alles en iedereen. De gratis toegang maakt verdienen langs andere wegen nodig. De business modellen van nieuwe, sociale media zijn nu eenmaal gebaseerd op commerciële belangen: de handel in kennis van klanten en toegang tot klanten. Zo lang deze handel de basis vormt voor de exploitatie van media zullen bedrijven als Google en Twitter aanpassing aan het bedrijfsleven en faciliterende overheden nastreven. Internetgebruikers hebben daar helaas weinig over te zeggen. Wij zijn eerder object dan subject in dit spel. Om echt mee te kunnen spelen zullen we ons aandeel moeten leveren. Alleen wie betaalt kan ook bepalen waar het heen gaat.