ELDERS - De mijnbouw in het hoge noorden groeit en bloeit met steun van Scandinavische regeringen, ten koste van natuur en cultuur.
De exploitatie van bodemschatten in Noord Europa breidt zich uit. Na de oliewinning in de Noordelijke IJszee ontdekken Engelse, Australische en Canadese mijnbouwbedrijven de rijkdom van de aarde in Lapland, een gebied bij de poolcirkel dat delen van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland bestrijkt . Tot nu toe zijn er dit jaar 349 projecten aangemeld, volgens de Guardian, waarvan 243 in Finland. Een van de laatste gebieden in Europa met ongerepte natuur dreigt hierdoor verwoest te worden. Datzelfde lot wacht de cultuur van de Samen, een nomadenvolk dat leeft van rendieren en visserij. En van het toerisme, dat ook weinig baat heeft bij industrialisatie van het gebied.
Het Arctische gebied zou meer dan een vijfde van de onontdekte olie- en gasvoorraad herbergen alsmede een groot aantal waardevolle zeldzame mineralen, kolen, uranium, goud, diamant, zink, platina, nikkel en ijzererts. Het ontginnen van al die kostbare schatten wordt steeds aantrekkelijker door de klimaatverandering die deze gebieden beter toegankelijk heeft gemaakt. Een pijnlijke constatering: meer kolen en olie exploiteren bevordert de opwarming van de aarde, met als gevolg dat er meer van die grondstoffen aan de aarde kunnen worden onttrokken in gebieden die voorheen vanwege het ijs met rust werden gelaten.
De huidige Finse regering, een brede coalitie van de Nationale Coalitiepartij, de Sociaaldemocratische Partij, Linkse Alliantie, Groene Liga en de Zweedse Volkspartij, lijkt niet bereid de mijnbouwplannen te verhinderen. Integendeel. Finland stimuleert de industrialisatie van het hoge noorden. Naar verwachting gaat de regering akkoord met een nieuwe spoorlijn naar Noorse havens zodat de bodemschatten zonder probleem kunnen worden afgevoerd naar begerige Aziatische afnemers. De mijnbouwbedrijven weten dat ze gemakkelijk een licentie kunnen krijgen, zegt Tero Mustonen, een Finse expert op het gebied van biodiversiteit. Er is te weinig personeel om alles goed te kunnen beoordelen en het milieu en de sociale impact tellen nauwelijks mee. Finland moet zich natuurlijk ook houden aan Europese normen. Maar de controle is in eerste instantie een zaak van het land zelf en de intieme betrekkingen tussen ambtenaren en bedrijven zullen een volledige en strenge monitoring moeilijk maken, verwachten milieubeschermers. Ze hebben kennelijk weinig fiducie in de groene milieuminister Niinistö die overigens wel een hogere belasting op mijnbouw een topprioriteit heeft genoemd.
In het Noorse deel van Lapland is tussen twee natuurgebieden een grote fosfor-mijn gepland voor de kunstmestindustrie. Vervuild water zal geloosd worden in tot nu toe onaangetaste meren en rivieren. Als er geen maatregelen worden genomen. De toestemming van de Noorse centrum-rechtse regering dit voorjaar om afval van een kopermijn via het Repparfjord in de Barentszee te dumpen belooft niet veel goeds. Een Russische milieuactiviste, die zich aansloot bij het protest van Noorse milieubeschermers tegen de dumping: “Wij hebben in Rusland ook veel mijnbouw, maar het afval wordt niet in zee gegooid en altijd op het land opgeslagen. Misschien is er later nog wat waardevols uit te halen.”
Zweden verplaatst in het noorden een groot deel van de stad Kiruna (23.000 inwoners) voor de uitbreiding van een ijzerertsmijn. De explosieven van de oprukkende mijnbouwers veroorzaken nu al regelmatig aardschokken. Voor de verplaatsing van de stad is twintig jaar uitgetrokken. De meeste gebouwen worden afgebroken en vervangen door nieuwbouw. Alleen de kerk wordt integraal ontmanteld en een paar kilometer verder weer opgebouwd. Het mijnbouwbedrijf heeft al weer nieuwe uitbreidingen aangekondigd. De meeste bewoners leggen zich neer bij de feiten. Kiruna is voor een groot deel afhankelijk van de mijn.
Op 14 september zijn er verkiezingen in Zweden, zowel voor het nationale parlement, de Riksdag, als de provincieraad en de gemeenteraad. De huidige vier centrum-rechtse coalitiepartijen publiceerden deze week hun gezamenlijke verkiezingsmanifest. Milieubescherming komt er niet in voor. De linkse oppositie (Sociaaldemocraten, Groenen en de Linkse Partij) staat ruim voor in de polls. De Groenen (in 2010 7% en 25 zetels) hebben nog nooit in de regering gezeten, alhoewel ze een paar jaar geleden wel een sociaaldemocratische minderheidsregering hebben gedoogd. De sociaaldemocraten willen nu wel met de Groenen regeren, maar minder graag met Links (vergelijk SP). Bij de Europese verkiezingen behaalden de Groenen meer dan 15% van de stemmen, goed voor vier zetels in het EP. In de polls voor de landelijke verkiezingen staan ze nog steeds boven de 10%. Als het goed gaat krijgen ze meer macht dan hun collega’s in Finland. Dat zou de natuurbeschermers in Lapland een sprankje hoop kunnen geven.
Reacties (19)
Waarom nou zo negatief? Het is toch mooi dat het moeder natuur heeft behaagd de tempertuur iets te laten toenemen zodat meer van haar rijkdommen binnen ons bereik komen?
Dus als er sprake is van mijnbouw dan dreigt de laatste natuur verwoest te worden. Wat een stemmingmakerij is dat weer. In elk land gaan mijnbouw en natuur samen, maar in Lapland mag dat blijkbaar om vage redenen niet. Waar is de logica in deze?
Een gotspe. Nooit gehoord over de gevolgen van oliewinning in Nigeria, schaliegas in Noord-Amerika, kolen in Colombia, goudmijnen in Griekenland en Roemenië (even zo uit het hoofd)?
en @1 : het zal jullie -en de aandeelhouders van Shell- niet deren, maar voor mijn kleinkinderen hoop ik wel op meer wijsheid bij de autoriteiten die er voor zullen moeten zorgen dat ‘moeder natuur’ nog een langer leven heeft dan de korte termijn winsten die de mijnbouw nu leiden.
@3: Ja hoor Jos van Dijk. Bescherming van het milieu is erg belangrijk. En het kan nog altijd beter,veel beter. Vooral in de ontwikkelingslanden. Maak je geen zorgen over Zweden. Maar wat is je voorstel, stoppen met mijnbouw? Een gotspe. En ja hoor, de kleinkinderen worden weer opgetrommeld. Nou, juist vanwege de kleinkinderen gaan wij overal ter wereld door met mijnbouw. Van welke planeet kom jij eigenlijk Jos van Dijk?
@4: Wat is dat trollen fijn he?
@5:Dat is iets te makkelijk. Geef maar aan welke opmerking van mij volgens jou niet door de beugel kan. Dan kunnen wij daar het gesprek over aangaan. En ik ben de beroerdste niet, ik herformuleer het graag voor je.
@4
stoppen met mijnbouw? Een gotspe
Niks geen gotspe. Als men een bepaald percentage van de opbrengsten structureel had geïnvesteerd in het voortdurende ontwikkelen van alternatieven, zou er op termijn minder winning van die grondstoffen nodig zijn (geweest). Daarbij, o.a. in Fort Knox ligt nog wel een “paar kilo” goud te verstoffen. Nederland had bijvoorbeeld ook door kunnen gaan met het terughalen van het door de moffen geroofde WW2 goud; thans in bezit van Zwitserland. Enzovoorts.
Bijkomend voordeel: bepaalde grondstoffen zouden op die wijze op termijn dus meer kunnen worden en dat i.c.m. de (toekomstige) technologische ontwikkelingen op een verantwoorde wijze naar boven kunnen halen, zonder deze planeet nog meer te verkloten.
Maar ja, ik ben gek. Ofzoiets.
@6: Er worden door Jos van Dijk voorbeelden genoemd van de rampzalige effecten van mijnbouw. Als je die zelf eens wil bekijken kijk eens in de buurt van Euskirchen wat de bruinkoolwinning met de natuur doet. De hele waterhuishouding moet daar op de schop, er zijn kraters in het landschap, hele dorpen worden met de grond gelijk gemaakt en jij noemt het een gotspe. “Kleinkinderen” is een metafoor. Ik zou het zelfs nog dichter bij huis zien. Nu kun je nog ongerepte natuur zien in het Noorden van Scandinavië. Nu nog kunnen de Samen op de eeuwenoude wijze leven.
@7: Wat is je alternatief voor staal en koper? Al eens gerekend hoeveel staal wij nodig hebben voor windmolens? Het verplaatsen van de stad Kiruna gaat over ijzer, niet over koper. Er zijn wel koper plannen aldaar, maar zover ik weet staat dat er los van. Tamelijk onmisbaar trouwens, koper. De Kopermijnen in Zweden zijn al van voor de middeleeuwen en staan op de Unesco erfgoedlijst… wat een verschrikking…. Of je gek bent weet ik niet, dat zijn jouw woorden. Mogelijk wel van dezelfde planeet als Jos van Dijk :)
@8: JANC : Wel, laten we dan beginnen met het sluiten van de Bruinkool dagbouw in Duitsland. Mijn zegen heb je. Na biomassa de brandstof met de hoogste CO2 uitstoot. Dicht, zo snel als mogelijk.
De mijnbouw in Kiruna is de modernste ter wereld en al jaren lang diep onder de grond. De open dagbouw is allang niet meer. Het beeld neerzetten van rampzalige effecten klopt gewoon niet. Vervolgens kunnen wij Nigeria, schaliegas en weet ik niet wat meer onmogelijk op een hoop gooien. Elke grondstof elke winplaats, elke regio kent zijn eigen problematiek en vraagt een eigen beoordeling. Tenzij je alleen maar om politieke redenen stemmingmakerij wilt bedrijven.
@9: Om die mijnen die op de UNESCO lijst staan gaat he tniet (die zijn volgens mij ook niet in gebruik, althans niet op de manier zoals men voorstaat om nu te gaan openen).
@10: Dat de mijnbouw zelf onder de grond plaats vindt lijkt me evident. Maar het gaat om de infrastructuur daaromheen, vooral als je een nieuwe mijn in een onontgonnen gebied opent.
Een paar puntjes. Zo ongerept is de natuur niet in het Noorden van Finland. Behalve in een klein aantal strikte natuur-beschermingsgebieden mag er overal aan houtkap gedaan worden. Ook in de nationale parken. Ook de wolf moet het ontgelden. Zodra er rendieren worden opgegeten mogen de Sami meteen het geweer hanteren en ze krijgen het verlies aan rendiervlees ook nog gecompenseerd.
Waar het fout gaat (en zeker ook ging) is het te snel verlenen van de vergunningen en vervolgens de handhaving. Met het debacle van Talvivaara nog vers in het geheugen, is daar wellicht een les geleerd. Ik denk wel dat het concept “schade aan het milieu” nog niet voldoende op waarde wordt geschat en dat boetes niet in verhouding staan tot de effecten. Risicogedrag is mogelijk het gevolg.
@2: In elk land gaan mijnbouw en natuur samen
Denk je dat echt? Met name koper- en edelmetaalmijnen zijn onvermijdelijk zeer natuuronvriendelijk, omdat deze metalen vrijwel altijd in heel lage concentraties (minder dan 1% van het metaalhoudend gesteente) voorkomen. Er moet dus heel veel rots worden verpulverd om economisch interessante hoeveelheden van deze metalen te kunnen produceren. Vaak zijn er vervolgens ook nog zwaar vervuilende extractiemethodes nodig om de paar promille waardevol metaal en de meer dan 99% waardeloos puin van elkaar te scheiden. Dat gaat per definitie gepaard met een enorme aanslag op de omliggende natuur. Als je googlet op copper mine, zie je dan ook vrijwel alleen plaatjes van enorme gaten met weinig natuur in beeld.
@12: Nee, dat is niet Evident. Ook in Kiruna zijn ze begonnen met dagbouw in 1898. Bij dagbouw is de aantasting van het landschap erg groot, in tegenstelling tot gesloten mijnen. Ik heb dit genoemd omdat je over de dagbouw winning van bruinkool begon. Bij elke menselijke activiteit in de natuur is er in principe verstoring. Kamperen, bomen kappen, wegen, huizen, noem maar op. En elke keer is er een afweging en elke keer moeten er voorwaarden gesteld worden. Maar roepen dat we moeten stoppen met mijnbouw is naïef en onvolwassen.
@9: In Kiruna gaat het inderdaad om ijzererts. Dank voor de correctie.
@15
Toch nuttig zo’n discussie. Dit lijkt me de juiste insteek. Het stoppen met alle mijnbouw is niet door mij bepleit. Maar misschien ga ik wel wat verder met ‘voorwaarden’ dan jij.
@14: Je zegt het goed: onvermijdelijk en (mogelijk) zeer natuur onvriendelijk. Maar toch gaan mijnbouw en natuur onvermijdelijk in elk land samen. We kunnen niet anders. Volgens mij wordt mijn bewering te veel gelezen als: “mijnbouw en natuur gaan prima samen” Dat zeg ik niet. Zie het als een noodzakelijk kwaad.
@17: Toch beweer je dat ze samengaan, terwijl natuur en mijnbouw gewoon helemaal niet samengaan. Als je ergens een kopermijn neerzet, is het einde natuur op die plek (en meestal ook in een flink deel van de omgeving). Hetzelfde geldt in zekere zin natuurlijk voor elke menselijke activiteit (Nederland kent feitelijk vrijwel geen natuur meer, maar haast uitsluitend nog cultuur, want ook de meeste “natuur”gebieden zijn hier menselijke creaties), maar een kopermijn is hoe dan ook toch een grotere aanslag dan bijvoorbeeld wolven afschieten (om maar eens een voorbeeld uit #13 erbij te pakken).
@18: Dat is dan blijkbaar een kwestie van taalkundige interpretatie. Natuur en mijnbouw gaan samen omdat het een feit is. In elk land is natuur, in elk land is mijnbouw. Het is onvermijdelijk. Indien je het letterlijk wilt interpreteren dat op dat ene stukje grond dus natuur moet plaatsmaken, ja, uiteraard. Maar dat is de afweging. Mijnbouw is hoe dan ook onvermijdelijk, tenzij je terug wilt naar het stenen tijdperk.
Er is dus altijd een afweging. En die is niet automatisch in het voordeel van de natuur. Dat is niet mogelijk. Inleveren van een deel van die natuur is ook het einde van de wereld niet lijkt mij.