Eurolasten

COLUMN - Geen enkele politicus praat graag over nieuwe belastingen. De meeste partijen in de Europese campagne durven hun vingers dan ook niet te branden aan aan de discussie over directe belastingheffing door de EU. De angst om de Eurosceptische kiezer weg te jagen met het spookbeeld van een ‘blauwe envelop’ uit Brussel overheerst. Alleen D66 zegt in haar verkiezingsprogramma expliciet dat ‘op termijn’ meer Europese belastingen een goed idee zijn, zonder daarover verder in detail te treden.

Dat is jammer, want de belangrijkste huidige financieringsbron van de EU, de afdrachten van de lidstaten, is een eeuwig terugkerende bron van koehandel en politieke spelletjes. De afdrachtkorting van verschillende landen, waaronder Nederland, zijn steeds opnieuw inzet van tijdrovende onderhandelingen.

Daarnaast zijn er goede economische argumenten voor het invoeren van belastingen op Europees niveau. De EU kan namelijk belasting kan heffen op grondslagen waarop de nationale staten zelf geen grip hebben. Vorige week schreef Duopolie al over de voors en tegens van een belasting op financiële transacties, waarvan de linkse partijen in Europa wel voorstander zijn. Het is duidelijk dat zo’n belasting meer zin heeft op Europees dan op nationaal niveau omdat kapitaal makkelijk tussen de individuele lidstaten kan bewegen.

De Franse econoom Piketty (je kan nergens aan hem ontsnappen) hanteert een soortgelijk argument ten opzichte van de vennootschapsbelasting. In een recent manifest, in eerste instantie gericht op de landen van de Eurozone, stelt hij voor de tarieven van deze belastingen te harmoniseren en de opbrengst ten dele direct aan de Europese instituties te laten toekomen.

Het belangrijkste argument is dat de nationale soevereiniteit op dit gebied allang een mythe is geworden, doordat grote bedrijven de landen met de attractiefste belastingcodes uitzoeken. Dat levert een wedloop op die er mede voor verantwoordelijk is dat de gemiddelde Europese vennootschapsbelasting sinds 2000 gedaald is van 32% naar ongeveer 23%. Daarnaast profiteren bedrijven van de interne markt, dus heeft het zin een deel van de winsten die zij daarop behalen te belasten ten behoeve van de instituties die die interne markt in stand houden.

Dan is er de politieke kant. Guy Verhofstadt betoogt dat de transparantie van directe belastingen de burger meer bij Europa kunnen betrekken. Dat lijkt een erg optimistische inschatting, maar omdat zowel de transactietaks als de vennootschapsbelasting niet direct in een blauwe envelop bij de kiezer op de deurmat belanden, zullen de negatieve politieke consequenties waarschijnlijk wel meevallen.

Sterker nog, een geharmoniseerde Europese vennootschapsbelasting zou in principe verkoopbaar moet zijn aan zowel linkse partijen (als een internationale verbond in de strijd tegen het globale kapitalisme) als rechtse (harmonisatie verschaft bedrijven duidelijkheid en leidt tot een transparantere interne markt zonder dat de gemiddelde belastingen omhoog gaan).

Nederland, dat met haar huidige status als quasi-belastingparadijs veel inkomsten binnenharkt zal een deel daarvan moeten inleveren, maar dat lijkt vooral een ode aan de rechtvaardigheid. In dit geval is het dus zaak de bekende kreet om te draaien ten gunste van ‘no representation without taxation’.