Er verscheen een anti-vaccinatiestukje en je raadt nooit wat er gebeurde

Je kan erop wachten, want onzin komt nooit alleen. Nee, het neemt z’n vriendjes mee. Een paar dagen geleden verscheen het verhaal van een moeder die haar jongste kind niet had laten inenten. Dat leverde, zacht gezegd, wat kritiek op (zie bijvoorbeeld hier en hier). Maar dat was blijkbaar niet voldoende voor LINDA om voorzichtig te zijn met het onderwerp en het blad presteert het vandaag om het volgende artikel op haar site te plaatsen, geschreven door Suzette Hermsen, dit keer vermomd als een weinig kritisch interview met de moeder van een “vaccinatieslachtoffertje”.

Vooropgesteld, een kind verliezen is als ouder waarschijnlijk het ergste wat je kan meemaken. En natuurlijk zoek je als ouder naar oorzaken, en is het frustrerend als die niet gevonden worden. Het is een krachtig verhaal, een moeder die haar kind “verloren heeft aan een vaccinatie”. Althans, dat maakt de LINDA ervan, want later in het artikel blijkt dat dat eigenlijk helemaal niet vaststaat, sterker nog, onwaarschijnlijk is.

En er is wel meer mis met het stuk. Laat ik het eens doorlopen. Het verhaal begint redelijk genoeg, met een beschrijving van de gebeurtenissen. Maar in de derde paragraaf gaat het mis.

Door een arts wordt officieel vastgesteld dat het kleine ventje is overleden aan een ademstilstand veroorzaakt door de vaccinatie. “Via de media moesten we uiteindelijk horen dat er nog twee andere kindjes waren overleden en dat de vaccinatie uit de handel was genomen.”

Hier wordt de uiteindelijke boodschap in stelling gebracht. Een arts stelt “officieel” vast dat het kind is overleden door de vaccinatie. Het lijkt me zo goed als onmogelijk dat een enkele arts dat “officieel” kan vaststellen. Later moest ze via de media vernemen dat de vaccinatie uit de handel was genomen. Ik weet natuurlijk niet precies om welke vaccinatie het gaat, maar het lijkt waarschijnlijk dat het een geval in 2009 betreft waar kort na elkaar drie baby’s overleden na vaccinatie met Prevenar, een pneumokokkenvaccin. Dat liet de alarmbellen afgaan bij het RIVM, dat besloot de betreffende batch van het vaccin apart te zetten, in afwachting van nader onderzoek. Dat is nadrukkelijk niet het uit de handel nemen van het vaccin, dat verder gewoon in gebruik bleef.

Het echte probleem van vaccinaties: statistiek
Er zijn namelijk wat problemen met vaccinaties die (bijna) iedereen krijgt. Want er is altijd kindersterfte, ook zonder vaccinaties. Dus jaarlijks overlijden 5 à 10 kinderen kort na een vaccinatie, en dat is meestal gewoon toeval. Maar dat er altijd sterfgevallen zijn maakt het moeilijk om te bepalen of de vaccinatie misschien toch een rol speelt. Het enige signaal wat je waarschijnlijk krijgt is dat er op een bepaald moment opeens meer kinderen overlijden dan je zou verwachten. Dat gebeurde hier, en direct nam het RIVM maatregelen. Maar zelfs dan gaat het in de meeste gevallen om toeval, want hoe gek het ook klinkt, bij grote aantallen is de kans dat statistisch onwaarschijnlijke dingen gebeuren bijna gegarandeerd. Ik heb het uiteindelijke onderzoek niet kunnen vinden, maar de apart gezette voorraad bevatte volgens de fabrikant geen afwijkingen, dus de meest waarschijnlijke oorzaak hier is ook toeval, hoe onbevredigend dat voor de betrokkenen ook is. (update: het staat hier, en de doden werden niet veroorzaakt door het vaccin. De voorraad is dan ook vrijgegeven en gewoon verder gebruikt, zonder verdere complicaties).

Daarnaast is er altijd een kleine kans dat een kind inderdaad overlijdt door een vaccinatie. Dat kan hier ook gebeurd zijn en dat is natuurlijk verschrikkelijk. Er is dan uiteraard een grote kans dat het kind het had overleefd zonder vaccinatie. Maar zo werken vaccinatieprogramma’s niet. Die kijken naar het totale effect. Als er jaarlijks een paar honderd kinderen overlijden door een ziekte, en er is een vaccin dat dat voorkomt, maar het vaccin zorgt zelf voor twee doden, dan is het nog steeds nuttig iedereen te vaccineren, hoe erg het ook is als juist jouw kind slachtoffer wordt van zo’n vaccinatie.

Oh oh, een complot

Ondanks de verklaring van de arts, brengt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RVM) via een persbericht naar buiten dat de dood van Damian niets met de vaccinatie te maken had. Andrea: “Dat maakt me nog steeds woedend. De staat houdt de bevolking maar wat graag dom. Ik wil geen statement maken, maar ik wil mensen wel vertellen over de eventuele gevolgen van vaccinaties. Tegenwoordig worden kinderen die te vroeg geboren zijn niet meer zo vroeg gevaccineerd, maar zeven jaar geleden gebeurde dat dus wel. Ik wil maar zeggen, over tien jaar kunnen artsen weer iets heel anders zeggen.”

Hier wordt de eerder in stelling gebrachte anonieme arts, die waarschijnlijk geen uitspraak kon doen of had mogen doen over of het vacccin de dood veroorzaakt had, tegenover het RIVM geplaatst, dat na onderzoek concludeert dat het waarschijnlijk om toeval ging. Journalistiek gezien is de titel van het stuk nu eigenlijk onhoudbaar, maar dat terzijde. Daarna laat de interviewer de moeder starten met een complottheorie, en wordt voortschrijdend medisch inzicht aangehaald om vaccinaties verdacht te maken. Dat men het nu anders doet wil namelijk niet per definitie zeggen dat de mensen die toen tegen dat soort vaccinaties waren gelijk hadden. In een eerdere versie van het artikel (de inhoud van het stuk verandert waar je bij staat) wordt deze paragraaf overigens nog afgesloten met “Voor mijn gevoel draait het daar allemaal om keiharde euro’s”.

Hygiëne? Alweer?

Hoewel Andrea toegeeft dat ze geen deskundige is op het gebied van medicatie, is ze ervan overtuigd dat oude ziektes als de mazelen niet ineens terugkomen op het moment dat vaccinaties worden uitgebannen. “Tegenwoordig is de hygiëne veel beter. Net als onze voeding. Met een vaccinatie verzwak je het immuunsysteem van je kind. Je spuit er spul in waar je u tegen zegt. En dan heb je van die mensen die doodleuk zeggen: ‘Ach, het is maar één op de zoveel kinderen die eraan overlijdt’, maar dan denk ik altijd: Wacht maar tot het jouw kind is.”

Hier gaat het hele artikel van de rails, en verschuilt de journalist zich achter haar geïnterviewde. Ze is geen medisch deskundige, maar toch laat ze haar het totaal in diskrediet gebrachte “hygiëneverhaal” hier weer noemen, en wordt het verhaal compleet feitvrij. Eén plaatje laat dat zien:

Ach ach, al die onhygiënische Gereformeerden toch.

False balance
De afsluitende zin geeft perfect aan waarom dit verhaal in deze vorm niet geplaatst had moeten worden. Want inderdaad, het zou jouw kind maar zijn. Ik zou ook de ratio wat uit het oog verliezen. Maar LINDA denkt met dit verhaal waarschijnlijk “een ander” gezichtspunt aan te stippen, echter alles wat het doet is een “false balance” creëeren, oftewel meer aandacht geven aan een kant van het verhaal dan gezien het beschikbare bewijs zou moeten. Mensen lezen dit en denken dat er wel eens wat waarheid in de anti-vaccinatieverhalen zou kunnen zitten, terwijl dat nadrukkelijk niet het geval is. Het is slechts anecdotisch bewijs. Daarnaast ontbreekt wederhoor, terwijl dat in dit soort artikelen onmisbaar is. Er staan immers levens op het spel. Als journalist heb je hier een grote verantwoordelijkheid. Want, Suzette Hermsen, stel nou eens dat wat deze mevrouw beweert allemaal onzin is, maar dat je stuk mensen er toch van overtuigt om hun kinderen maar niet in te enten, want “je weet maar nooit”?

Dan zouden er wel eens doden kunnen vallen. Je zou het maar op je geweten hebben…