Overzicht

dossier

Vluchtelingencrisis

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Sargasso – dossier vluchtelingencrisis


Foto: Frédéric BISSON (cc)

Hoe is het nu op Lesbos?

, door

Vlak voor Kerst 2023 kwamen de Europese Raad en het Europees Parlement tot een akkoord voor een nieuw Europees migratiepact.

“Een overeenkomst die de Europese asielwetgeving voor tientallen jaren zal terugdraaien” (Amnesty International). “Het gevolg? Overvolle vluchtelingenkampen en illegale en gewelddadige push-backs” (Vluchtelingenwerk Nederland). “Het lost problemen niet op zoals het verminderen van de druk op landen van eerste binnenkomst” (IRC – International Rescue Committee).

Maar hoe is het eigenlijk nu, bijvoorbeeld, op Lesbos. Na de brand in kamp Moira, drie jaar geleden, kwam er een nieuwe locatie: kamp Mavrovouni. Net als bij Moira bieden tal van NGO’s en vrijwilligers allerlei hulp, van medische hulp tot taallessen, Van activiteiten voor kinderen tot het uitdelen van winterjassen.

Hieronder een verslag van Nederlandse vrijwilligers die medische bijstand verlenen. Anoniem, want de Griekse autoriteiten doen erg moeilijk tegen organisaties die ook kritische geluiden naar buiten brengen. Naam van de auteur is bij de redactie bekend.

Verslag

Het kamp is weer overvol, meer dan 5500 vluchtelingen, waarvan 33% kinderen. 60 %  Afghanen waaronder veel vrouwen en kinderen, 20 % mensen uit Eritrea , 12 % Arabisch sprekenden vooral uit Palestina en Yemen, overige mensen uit Oost-Afrika en Congo dus Soedan, Ethiopië, Somalië, landen waar veel geweld heerst.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Op zoek naar een Nederlandse ‘Königsteiner Schlüssel’ – de verdeling van asielzoekers naar Duits voorbeeld

, door

ANALYSE - van Moritz Jesse en Mark Klaassen (eerder verschenen bij het Montesquieu Instituut)

De opvang van asielzoekers staat volop in de politieke en publieke belangstelling. Beelden van het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel, waar soms zelfs mensen op banken of buiten moeten slapen, zijn regelmatig in het nieuws. [1] Vorig jaar oordeelde [2] het Gerechtshof Den Haag dat de opvang van asielzoekers niet voldoet aan de normen die daarvoor worden gesteld in de EU-Opvangrichtlijn. [3]

In deze bijdrage bespreken we de manier waarop in Nederland de opvang van asielzoekers is georganiseerd. We vergelijken die vervolgens met de praktijk in Duitsland waar door een transparant verdelingsmechanisme, de zogenaamde ‘Königsteiner Schlüssel’, de problemen waar we in Nederland tegenaanlopen niet voorkomen.

We concluderen dat, mede gezien de zeer stroeve politieke besluitvorming met betrekking tot de Spreidingswet, Nederland waardevolle lessen kan leren uit de Duitse praktijk om zo de discussie over asielopvang te depolitiseren.

Organisatie van asielopvang in Nederland

De opvang van asielzoekers in verschillende opvangmodaliteiten wordt georganiseerd door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Het COA is een zelfstandig bestuursorgaan, waarvan het Ministerie van Justitie en Veiligheid zowel de opdrachtgever als de toezichthouder. De verschillende opvanglocaties van het COA zijn altijd gevestigd in een bepaalde gemeente.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Het cynische businessmodel van asielopvang

, door

COLUMN - Daar viel de term weer:

De premiers Giorgia Meloni (Italië) en Mark Rutte hebben samen met de EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen op bezoek in Tunis “het cynische businessmodel” van de mensensmokkelaars gehekeld.

Rutte bezigt de term niet voor de eerste keer.  In 2019 kwamen zeven mensen om toen hun boot kapseisde in de Egeïsche zee. Een journalist wilde zijn reactie en Rutte sprak:

(…) hier zie je dus uit dat het cynische businessmodel van die bootjessmokkelaars (…)

Dat Tunesië 150 miljoen euro “budgethulp” in de staatskas gestort krijgt om de economie van het land te steunen, daar is natuurlijk niets cynisch aan? Tunesië is immers een ‘veilig’ land, waar president Kais Saied Afrikaanse vluchtelingen de schuld geeft van de economische malaise. Wat voor sommige Tunesiërs wordt gezien als vrijbrief er op los te slaan.

Autocratische despoot regeert Tunesië

Diezelfde president heeft sinds 2021 de Tunesische democratie volledig ontmanteld. De regering en parlement ontbonden. De grondwet buiten werking gesteld. En politieke tegenstanders opgepakt. Dat alles bij elkaar is voor sommige Tunesiërs en Afrikaanse immigranten reden het land te ontvluchten. Met overvolle begraafplaatsen en mortuaria in de Tunesische kustregio Sfax tot gevolg.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Plan Kan – eerlijk zullen we alles delen

, door

ONDERZOEK - De gemeente Nijkerk vatte het plan op voor een periode van 2,5 jaar een noodopvang voor 350 vluchtelingen te organiseren. In een gebouw in  Hoevelaken. Meteen reuring, opgestookt door een in Hoevelaken woonachtig Eerste Kamerlid van de PVV.

De Lokale Partij wil de ‘Rutte-strategie’ toepassen: een besluit uitstellen tot na de zomer. Onder andere om het college van B&W zodoende tijd te geven om met het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) te onderhandelen over een lager aantal asielzoekers.

Daar zit het Nijkerks college van B&W dus klem tussen lokaal ongenoegen en het COA / staatssecretaris Van der Burg. De Spreidingswet is nog volop in behandeling, dus Van der Burg heeft weinig in handen waarmee hij de Hoevelakers tot bezinning kan brengen.

Of de wensen en eisen die sommige Hoevelakers nu inbrengen ook gehoor krijgen, is zeer de vraag. In mei liet de staatssecretaris weten klaar te zijn met gemeenten die allerlei eisen stellen.

Spreidingswet nog lang niet klaar

Op 1 juni ging de vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid in gesprek met elf bestuurders en organisaties, die hun reactie gaven op de Spreidingswet. Vluchtelingenwerk Nederland,  de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB), de Adviesraad Migratie en VNG / G40-stedennetwerk vinden de verdeling van opvangplaatsen zoals in het wetsvoorstel is geformuleerd te complex.  Ze sloten aan bij het advies van de Raad van State:  pas een eenvoudiger systematiek toe, analoog aan de procedure voor huisvesting van statushouders: taakstelling naar rato van aantal inwoners gemeente.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Onderwijs aan Syrische vluchtelingen

, door

Nederland biedt de kinderen van vluchtelingen momenteel onvoldoende onderwijs aan. Het kabinet overweegt noodmaatregelen: ook ongediplomeerden mogen voor de klas staan. Dat is des te gênanter omdat Nederland een welvarend land is dat, ondanks alle publiciteit, geen werkelijk vluchtelingenprobleem kent. De overgrote meerderheid van de vluchtelingen blijft immers in de regio en hoopt snel terug te kunnen keren.

Onlangs luisterde ik in Libanon, een land met ruim vier miljoen inwoners en anderhalf miljoen vluchtelingen, naar een lezing over het onderwijs dat men daar verzorgt voor ongeveer 600.000 Syrische kinderen. Los van het feit dat onderwijs simpelweg een mensenrecht is, is het belangrijk kinderen, al is het maar voor enkele uren per dag, weg te halen uit een vluchtelingenomgeving. Gebeurt het niet, dan worden de kinderen ingezet als goedkope arbeiders. Of te jong uitgehuwelijkt.

Uitdagingen

De onderwijzers staan voor diverse uitdagingen, waarvan de eerste financieel is. De Syriërs konden al nauwelijks betalen voor transport en leermiddelen; de economische crisis in Libanon heeft die problemen verder verscherpt. De gezinnen zullen eerst moeten betalen voor het eten en pas daarna voor het onderwijs. Aan de Libanese zijde is nauwelijks geld om de docenten te betalen, al heeft een recente staking wel geleid tot een verbetering van hun inkomen. Gedurende die staking was het onderwijs natuurlijk onderbroken.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Einde aan illegale pushbacks?

, door

Vorige week, 19 januari, maakte Hans Leijtens, de nieuwe directeur van Frontex, bekend dat hij van de illegale pushbacks af wil. Frontex ondersteunt en coördineert de bewaking van de buitengrenzen van de Europese Unie.

De vorige directeur moest opstappen omdat Frontex werd beschuldigd van illegaal terugsturen van vluchtelingen. De organisatie wordt al langer bekritiseerd op het feit dat ze wegkijkt bij illegale acties van nationale grenswachten. Frontexmedewerkers verzuimden waargenomen malversaties te rapporteren. Regelmatig rapporteerden journalisten ook rechtstreekse betrokkenheid van Frontex-agenten.

Pushbacks haalden regelmatig het nieuws. Van het verslepen of terugduwen van bootjes van Griekse naar Turkse wateren. Of asielzoekers van wie bagage, papieren en schoenen wordt ontnomen, waarna ze terug worden gestuurd naar de Turkse kant van de grens. Ook bij de grenzen van de Balkanlanden gaat het regelmatig mis.

Op dezelfde dag dat Leijtens zich aan de pers voorstelde, kwam Lighthouse Reports (organisatie voor onderzoeksjournalistiek) met een rapport waarin ook Italië wordt beschuldigd van illegale pushbacks. Hierbij werden mensen opgesloten in metalen kisten en donkere kamers in de romp van passagiersschepen en teruggestuurd naar Griekenland.

Twee dagen eerder bracht Legal Centre Lesvos AMKE met een forensische  reconstructie van een pushback die in oktober 2020 heeft plaats gevonden. Elf Syrische slachtoffers van deze actie hebben een rechtszaak aangespannen bij het EHRM (Europese Hof voor de Rechten van de Mens). De reconstructie moet als extra bewijsmateriaal dienen.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Gemeenten zonder vluchtelingen

, door

In april zagen we dat in 264 gemeenten geen reguliere asielopvang is. Op 20 oktober bracht de Volkskrant het nieuws dat zeven gemeenten helemaal niets aan vluchtelingenopvang deden. In de tussenliggende periode verschenen nog wat ander onderzoeken. Een overzicht en meer over die zeven gemeenten.

Sargasso onderzocht in een viertal artikelen (6 en 7 april, 19 en 20 april) hoe gemeenten omgingen met de opvang van asielzoekers. Later kwamen NOS (21 april), RTL Nieuws (17 september), het AD (30 september) en de Volkskrant (20 oktober) met soortgelijke onderzoeken.

Weinig structurele opvang

Sargasso 6 april:

Een onderzoekje via de locatiezoeker van het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) leert dat in  slechts 23,5% van de 345 gemeenten COA-vestigingen zijn.

Sargasso 7 april: “Als gemeenten die nog geen  opvang hebben evenveel opvang zouden creëren als gemeenten van gelijke grootte (= zelfde aantal inwoners) al doen, zouden er ruim 26.600 bedden meer beschikbaar zijn geweest“.

Waar had een deel van die extra capaciteit ontwikkeld kunnen worden? Misschien lag het antwoord bij de NOS op 21 april:

Van de vijftig grootste gemeenten zijn er drie die de afgelopen twaalf jaar geen asielzoekers hebben opgevangen. Het gaat om Roosendaal, Delft en Westland.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Asielopvang in Nederland: constante crisis

, door

ANALYSE - van Dr. Karin Geuijen

In mei jl. maakte ik voor De Hofvijver een vier-punten analyse van waarom het Nederlandse asielsysteem steeds opnieuw vastloopt. In de zomer heeft het kabinet een plan gemaakt om de huidige problemen op te lossen. Deze problemen worden benoemd als een ‘crisis’ en mede daardoor zijn de plannen vooral gericht op korte-termijn oplossingen, zoals weer een extra vorm van noodopvang, deze keer bijvoorbeeld in grote kazernes en op cruiseschepen. Daarnaast is er een wet aangekondigd die het mogelijk maakt om de verantwoordelijkheid voor het faciliteren van asielopvang te verdelen over gemeenten. Andere in het oog springende maatregelen waren het sterk vertragen van de mogelijkheid om in Nederland weer samen te zijn met gezinsleden, en het tijdelijk niet uitvoeren van de afspraken die de EU met Turkije heeft gemaakt over het overnemen van een beperkt aantal van de 3,5 miljoen vluchtelingen die daar worden opgevangen.

Achterstand bij IND

In mei constateerde ik dat een van de punten waarom het Nederlandse asielsysteem steeds vastloopt is gelegen in de kwaliteit en duur van de asielprocedure. De achterstand bij de IND is nu bijna op recordhoogte, berichtte de NOS. Het is al heel lang bekend uit wetenschappelijk onderzoek dat juist de lange asielprocedure en het bijbehorende wachten in de asielopvang, met voortdurende verhuizingen, en zonder echte mogelijkheden om te werken, de taal te leren, en een netwerk op te bouwen, leiden tot moeizame integratie.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Het COA verrast gemeenten

, door

COLUMN - Dat het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) voor verrassingen zorgt, is niet uniek voor Albergen, gemeente Tubbergen. Hoewel de ene verrassing de andere niet is, zetten we hier wat recente verrassingen op een rij. Zoek de verschillen en overeenkomsten met Albergen.

29 juni

Buurtbewoners rond twee sporthalen in Waalre waren “verrast over de opvang van asielzoekers”. Ze staan achter de gemeentelijke plannen voor de opvang. Vooral omdat de opvang maar twee tot drie weken zou duren?

21 juli

Een deel van de omwonenden van sporthal de Pompenmaker in Heeze waren verrast over de opvang van 225 asielzoekers voor een periode van drie weken. Loco-burgermeester De Bruijn heeft op een informatieavond uitgelegd dat dit echt niet anders kon. Ik snap dat niet iedereen helemaal tevreden is, maar er is sprake van een crisissituatie”.

10 augustus

In Houten worden 135 vluchtelingen opgevangen in een Van der Valk Hotel. De gemeente hoorde er één dag van tevoren pas van. De burgemeester had het graag wat eerder geweten. De gemeente was al in gesprek met het COA over een structurele opvang over een periode van vijftien jaar.  De lokale politieke partij ITH (Inwonerspartij Toekomst Houten) wil dat het COA nu eerst excuses maakt alvorens de gemeente het gesprek voortzet.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Asielcrisis: kwestie van middelen en mensen

, door

Tijdens de Covid-pandemie dachten mensen dat met extra IC-bedden ziekenhuizen geholpen zouden zijn. En nu denken sommige mensen dat extra opvangplaatsen voor asielzoekers de druk op Ter Apel kan verlichten.

Maar als de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) de asielaanvragen niet vlot weet te verwerken, ontstaat daar de eerste bottleneck waardoor de doorstroom stagneert. Vorig jaar juichte de dienst nog dat achterstanden grotendeels waren weggewerkt. Nu luidt men de noodklok wegens gebrek aan capaciteit dat leidt tot langere wachttijden. Men verwacht dat veel zaken buiten de wettelijke termijn beslist zullen worden.

De IND zoekt nu honderden nieuwe medewerkers. Volgens berichtgeving uit juni zijn  er 500 medewerkers gezocht. Er zijn 300 mensen aangenomen en 80 rondden binnen afzienbare tijd de sollicitatieprocedure af. Er vanuit gaande dat die 80 sollicitanten zijn aan genomen, zoekt de IND dus nog 120 nieuwe collega’s. Dat schiet niet echt op.

Mocht u het wat lijken om bij de IND te werken: de dienst heeft 28 vacatures voor 54 werkplekken in de aanbieding (gepeild op 20 juli 2022). Verdiensten variëren van 2269 tot 6547 euro.

Er zijn 24 (44%) functies die direct het primaire proces betreffen(asielaanvragen, vervolg, bezwaren en ondersteuning daarvan). Management en overige functies vormen 31% van het aanbod en 24% betreft IT-gerelateerde functies.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Opvang naar vermogen

, door

ANALYSE - In ons artikel van gisteren constateerden we dat van de vijftien rijkste gemeenten, er slechts één een (tijdelijke) noodopvang voor (zieke) asielzoekers had.

De aanleiding tot dit onderzoekje was tweeledig:
1) In het NOS Kiezersdebat voor de gemeenteraadsverkiezingen (16 maart) stelde Lilian Marijnissen (SP) voor om de Oekraïense vluchtelingen op te vangen “in de rijke buurten, in de rijke gemeenten”. Ze is van mening dat niet de armste gemeenten de zwaarste lasten moeten dragen, zoals in 2015 het geval was bij de opvang van duizenden Syriërs die de oorlog ontvluchtten.

2) EenVandaag (AvroTros) zocht het uit en zag dat Marijnissen gelijk had:

De armste 25 procent namen zo’n 11.000 vluchtelingen op, terwijl de 25 procent rijksten maar 3.300 vluchtelingen opnamen.

Huidige situatie

Om ons artikel van gisteren volledig te maken, hebben we nu naar alle huidige gemeenten gekeken. Is er wat er veranderd sinds 2015? Nee, nog steeds vangen de rijkste gemeenten maar zuinigjes asielzoekers op. We kunnen vandaag concluderen dat:

De armste 25 procent nemen zo’n 9.668 vluchtelingen op, terwijl de 25 procent rijksten maar 215 vluchtelingen opnemen.

Het verschil is dus groter geworden. Verdelen we de 344 gemeenten in 172 gemeenten met minder vermogen dan de andere 172, dan dragen ook hier de minder vermogende gemeenten de zwaarste lasten:
De ‘armere’  50 procent nemen zo’n 28.375 vluchtelingen op, terwijl de 50 procent ‘rijkere’ maar 8.378 vluchtelingen opnemen.

Foto: Frédéric BISSON (cc)

Vluchtelingen in rijkste gemeenten

, door

In het NOS Kiezersdebat voor de gemeenteraadsverkiezingen (16 maart) stelde Lilian Marijnissen (SP) voor om de Oekraïense vluchtelingen op te vangen “in de rijke buurten, in de rijke gemeenten”.

Ze onderbouwde die opvatting met een verwijzing naar de opvang van Syrische vluchtelingen in 2015:

De vorige keer dat er veel vluchtelingen hierheen kwamen, waren het gemeenten met laagste inkomens die drie keer meer vluchtelingen opvingen dan de gemeenten met de hoogste inkomens

EenVandaag (AvroTros) zocht dat uit. En jawel:

De armste 25 procent namen zo’n 11.000 vluchtelingen op, terwijl de 25 procent rijksten maar 3.300 vluchtelingen opnamen.

Hoe gaat het nu?

We keken naar de gemeenten waar het doorsnee vermogen van huishoudens (CBS 2019) boven de zogenaamde ‘Balkenendenorm’ ligt. Dat zijn vijftien gemeenten:

Bloemendaal, Laren (NH.), Rozendaal, Heemstede, Alphen-Chaam, Hilvarenbeek, Bunnik, Oirschot, Bergen (NH.), Heeze-Leende, Blaricum, Bergeijk, Staphorst, Reusel-De Mierden en Landsmeer.

Vervolgens keken we welke van die gemeenten momenteel een COA-locatie hebben. Dat bleek alleen in de gemeente Bergeijk het geval. Daar is een tijdelijke noodopvang voor asielzoekers die besmet zijn geraakt met Covid.
Volgens de COA-informatie loopt het contact met de gemeente tot 31 maart. Of de opvang inderdaad gesloten is of misschien verlengd, konden wij nergens vinden.

Volgende