Overzicht

dossier

Coronacrisis

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Al onze berichtgeving over de crisis die het coronavirus COVID-19 in 2019 en 2020 veroorzaakt.


Foto: Yuri Samoilov (cc)

Liefde in tijden van corona

, door

COLUMN - door Mieke van Stigt

We zitten met zijn allen in een achtbaan die steeds sneller gaat en we hebben geen idee hoe we hieruit gaan komen, wanneer we hieruit gaan komen, óf we hieruit gaan komen. Daarom is het heel heikel om iets te schrijven over deze tijd. Het kan immers alweer totaal anders zijn als de bits van dit artikel doorgestuurd zijn naar de hoofdredacteur, er kan nog voor ik dit artikel af heb van alles gebeurd zijn, we weten het niet en niemand heeft overzicht. Toch ga ik het proberen.

Want voor sociologen zijn dit behalve zeer angstige tijden (ook sociologen zijn mensen met oude familie en kwetsbare vrienden door chemokuur of chronische aandoening), ook heel interessante tijden. Wat kunnen we leren van deze voor de meesten van ons totaal nieuwe situatie?

Vergrootglas

Wat ik zie is dat veel bestaande dingen uitvergroot worden. Sociale verschillen worden uitvergroot, onderling wantrouwen en haat wordt uitvergroot, maar ook zorg voor elkaar, zorgen om elkaar. Er is hulpvaardigheid voor onbekenden. Er worden allerlei projecten opgezet zoals boodschappendiensten voor ouderen. Mensen geven om elkaar, voor een ander. Er is daarin een enorme creativiteit. Kinderen en kleinkinderen bedenken hoe ze opa en oma elke week iets kunnen sturen, of proberen de oudjes op Skype te krijgen. Met stoepkrijt stond in grote letters ‘gefeliciteerd opa’ op de straat voor een bejaardenflat getekend.

Closing Time | We Deserve a Happy Ending

, door

We nomineren deze kreet tot hét coronaliedje van de maand: We Deserve a Happy Ending.

Vertolkt door het illustere trio The Reverend Peyton’s Big Damn Band, die hier al eens op Sargasso was te zien met een vaudeville-achtige act.

Met Reverend J. Peyton – guitar, lead vocals, and principal songwriter, “Washboard” Breezy “The Miss Elizabeth of Country Blues[7]” Peyton – washboard en Max Senteney – drums.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Besmettelijk Nederland

, door

Het huidige kabinet zal de analen in gaan als het meest door griepvirussen geplaagde kabinet en Rutte maakt dikke kans om, na Drees, de meest door griep geplaagde minister-president te worden. Of Rutte III, wat aanpak van de coronacrisis betreft,  ook het meest geslaagde kabinet is, moet naar ‘de wijsheid achteraf’ worden verwezen.

Ondertussen weet COVID-19 nog dagelijks nieuwe slachtoffers te besmetten. Zo’n virus trekt zich niets aan van “social distancing” en wringt zich brutaalweg tussen de talloze andere virussen en andere besmettelijkheden. Zoals daar zijn (bron – CBS):
© Sargasso Aantal meldingen infectueuze en parasitaire ziekten

Voor we daar later deze week verder op in gaan, eerst een beknopt overzicht van besmettelijke feiten vanaf 1956.

1956 polio-epidemie. Bij 1784 mensen verlammingen veroorzaakt. 10% moest beademd worden (in de zogenaamde ijzeren long). 70 personen (3%) zijn overleden. De eerste provisorische IC-units in Nederland.

1957 – 1958 Aziatische griep H23N2. Weinig sterfgevallen, wel hoog ziekteverzuim (virus begin in de zomer al haar werk te doen). Geen grootscheepse vaccinatie, inenting tegen ziektes was nog gen algemeen goed.

1968 – 1969 Hongkonggriep H3N2. Philips-Duphar maakte vaccins en de distributie kreeg voorrang boven andere verzendingen. Eind december 1968 zouden er tien vaccins per huisarts zijn, die zelf maar moesten bepalen wie de prik kreeg.

Closing Time | Joan Baez 500 miles

, door

Heel simpel: één stem, één gitaar en het publiek dat rustig meezingt. Een liedje over iemand die van huis is vertrokken, op zoek naar werk, maar niet durft terug te keren omdat er nog geen cent is verdiend.

Een werelwijd populair liedje vol weemoedige heimwee. En meervoudig toepasselijk vandaag. Alleen al om die ‘afstand’ die we geacht worden te houden en de lange weg die er nog is te gaan. Meer na de break….

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Huidhonger en eenzaamheid in coronatijd

, door

ACHTERGROND - We Facetimen, Zoomen en Houseparty-en wat af in deze ‘intelligente’ lockdown. Maar schermtijd kan een knuffel niet vervangen. Veel mensen hebben huidhonger. Dr. Anouk Keizer start daarom onderzoek naar thuisisolatie, het gebrek aan aanraking en mentaal welzijn. Doe je mee?

“Wat mis je het meest?!?” Ik kijk naar een live video op Instagram. Een gesprek met een regisseur en hoofdrolspeler van een film, die vanwege de gesloten bioscopen online in première gaat. Hartjes vliegen over het scherm, de vragen van kijkers verschijnen onder de video. En de vraag “Wat mis je het meest tijdens de lockdown?” blijft maar terugkomen. “Knuffels” zegt de regisseur, “zeker weten knuffels”. “Ik wil niet dat deze Instagram live eindigt”, valt de actrice bij, “Ik voel me zo eenzaam en ik mis echt menselijk contact”. Gelukkig heeft ze een hond, die je gedurende de livesessie op de achtergrond hoort hijgen en knauwen op een bot. Maar wat als je in deze tijd van thuisisolatie en quarantaine helemaal alleen in je appartementje zit? Zonder partner of huisdier. Wat doet dat met een mens?

Alleen en eenzaam

De media schenken naast de vele berichten over sterfte- en besmettingscijfers van het coronavirus, ook aandacht aan het alleen thuiszitten. Zo schreef Volkskrantjournalist en filosoof Doortje Smithuijsen een artikel over de effecten van haar thuisisolatie. Alleen zijn, daarin staat zij zeker niet alleen. Want de groep alleenstaanden groeit al jaren, blijkt uit cijfers van het CBS. Ruim een kwart van de Nederlanders tussen de 25 en 45 jaar is single. In deze weken van zelfisolatie leven zij ook echt alleen. Dit kan leiden tot mentale klachten, zoals angst en depressie, zeggen psychologen van Tilburg University. Zelfs Koning Willem-Alexander schonk aandacht aan het alleen zijn en sprak in zijn toespraak over het ‘eenzaamheidsvirus’. En in het radioprogramma Met het Oog op Morgen ging het over huidhonger. Een bijna poëtische term, waarvan je zonder ‘m te kennen waarschijnlijk instinctief wel weet wat ermee wordt bedoeld: dat je lichaam het mist om aangeraakt te worden.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Waar blijft de psychosociale Corona-test?

, door

OPINIE - Virologen, microbiologen en epidemiologen, zij lijken nu de enige wetenschappers die ertoe doen. Over de hele wereld zijn deze druk in de weer met het verbeteren van moleculaire en serologische testen, het ontwikkelen van een Corona-vaccin en zoeken naar antistoffen die ons minder vatbaar maken voor besmetting. Zijn gamma-wetenschappers bezig met iets vergelijkbaars, vraagt Hein Vrolijk zich af? Bijvoorbeeld een psychosociale test om te weten welke vorm van quarantaine het beste past bij jouw persoonlijkheid en levenssituatie? Zodat je voor een antwoord op deze vraag niet alleen terecht kunt bij je sociale netwerk of op internet (Oma weet raad).

Sociale wetenschappers leken met lege handen te staan toen de Corona-crisis in volle hevigheid uitbrak. Denk aan het Noord-Overijsselse Hasselt dat eind maart het epicentrum van een regionale Corona-epidemie werd. De vermoedelijke ‘aanstichters’ zijn een huisarts, dominee en koordirigent: drie mensen die in het overwegend christelijke Hasselt de kern van een sociaal netwerk vormen. Waarom heeft geen enkele sociaal-wetenschapper tijdig gewaarschuwd voor dit netwerk-effect, en werd alleen gesproken over carnaval (niet in Hasselt!) en wintersport als grote aanstichters?

Of neem het onderscheid tussen vitale en minder vitale beroepen, waarmee de regering vrij snel op de proppen kwam. Mensen in de eerste categorie – zoals zorg, vervoer, voedsel- en energievoorziening – moeten zoveel mogelijk kunnen doorwerken, in de tweede categorie mag alleen vanuit huis wordt gewerkt (om de kans op besmetting te minimaliseren). Je mag toch verwachten dat economen en andere sociale wetenschappers iets zinnigs over dit onderscheid te zeggen hebben, wat uitstijgt boven borrelpraat en boerenverstand. Maar het bleef stil. Ook hebben zij geen discussie over internationale verschillen aangezwengeld: in ons land  wordt de scheidslijn tussen vitale en non-vitale beroepen immers een tikkeltje anders getrokken dan in omringende landen, zowel formeel als informeel. Denk aan de bouwnijverheid die hier rustig doorgaat, hoewel het officieel geen vitale sector is. Kan deze vorm van ongelijkheid concurrentievervalsing opleveren? Of het draagvlak onder het lockdown-beleid ondermijnen?

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Zonder testen geen nut

, door

COLUMN - Nog geen twee dagen nadat het idee van overheidswege werd geopperd, betoonde half Nederland zich al voorstander van zo’n ding: een app op je mobiele telefoon die bijhoudt bij welke andere telefoons je in de buurt bent geweest, opdat mensen automatisch aan elkaar kunnen doorgeven dat ze besmet zijn geraakt, en dat jijzelf dan – omdat je in hun buurt was – maar beter in quarantaine kunt gaan. Dit als onderdeel van een exit-strategie: de manier om uit de lockdown te komen.

Er is zelfs al een slimme lijst van voorwaarden geformuleerd door mensen die de risico’s van surveillance snappen, en die privacy terdege op waarde weten te schatten. Hun credo: zorg dat zulke data uitsluitend decentraal worden bijgehouden, dat alle gegevens anoniem zijn, dat het gebruik van zo’n app vrijwillig is, en dat zo’n app per definitie tijdelijk is. Het is oprecht een goede lijst.

Alleen: zelfs met die doordachte voorwaarden mis ik een boel.

Om te beginnen: laat zo’n app in godesnaam open source zijn, zodat de code ervan door kritische buitenstaanders te controleren is – en vervolgens door iedereen die daarin een gat kan schieten, verbeterd kan worden. Geef me in godesnaam geen app die door Google, Microsoft of Apple is ontwikkeld of die door hen wordt beheerd – want die bedrijven heb ik leren wantrouwen.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Corona als herkansing voor de bankencrisis

, door

ANALYSE - In 2009 brak de bankencrisis uit, al snel gevolgd door de eurocrisis. Banken dreigden om te vallen en werden massaal overeind gehouden met staatssteun of door nationalisatie. Het was de eerste economische crisis waarbij het bedrijfsleven achter de schermen aandrong op extra duurzaamheidsmaatregelen. Momenteel zijn veel bedrijven wederom in zwaar weer geraakt door de maatregelen om het coronavirus te beteugelen en wederom klinkt de roep om de crisis aan te grijpen om bedrijven duurzamer te laten opereren. Op Europees niveau werd al gewerkt aan een Green New Deal, een term die tijdens de vorige crisis ook al rondzong. Tegelijkertijd klinkt de roep om bepaalde bedrijven, zoals Air France-KLM, tegen alle mogelijke kosten te redden. Tijd voor een terugblik en om als samenleving randvoorwaarden aan bedrijven die steun willen te formuleren.

Bankencrisis 2009

Tijdens de bankencrisis van 2009 werkte ik bij het Ministerie van Economische Zaken. De roep om duurzaamheidsmaatregelen vanuit het bedrijfsleven riep daar verwarring op, milieu en duurzaamheid hoorde je toch juist uit te stellen bij economische tegenwind? Wat het Ministerie gemist had was de mate waarin een deel van de Nederlandse bedrijven inmiddels meerwaarde wisten te creëren door duurzamer te ondernemen. De strategienotitie over duurzaamheid als kans, waar ik toentertijd aan werkte, werd op hoofdlijnen positief ontvangen door de leden van VNO-NCW. Dat was ook voor het ambtelijk apparaat van VNO-NCW wennen, want het meeste commentaar dat zij voorafgaand aan het overleg met de milieucommissie van VNO-NCW terug hadden gestuurd diende grotendeels als niet verzonden te worden beschouwd. Alleen de kritiek op de inzet op elektrisch rijden mocht ongewijzigd blijven staan.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Ga open RIVM

, door

DATA - Het RIVM is heel druk bezig met hun centrale rol in de aanpak van de coronacrisis. En hoewel ik het, als leek, niet steeds eens ben met de keuzes die ze maken, ben ik wel blij dat er experts aan het roer staan en we in ieder geval een aanpak hebben die lijkt te werken. Dus ik doe mijn best om niet te hard te “zeuren” over hoe het beter zou kunnen. Maar nu we een andere fase in lijken te gaan, is het wel het moment om kritiek te uiten op een punt waar hun expertise kennelijk niet helemaal up to date is. En dat betreft het delen van data.

Hoewel het RIVM schoksgewijs inmiddels aardig gegroeid is in haar rol om de belangrijkste cijfers enigszins begrijpelijk te publiceren en transparanter te worden, verzaken ze structureel in het werkelijk beschikbaar maken van alle data die ze hebben. Voordat ik in ga op de tekortkomingen eerst even uitleggen waarom het belangrijk is dat alle beschikbare data als open data gepubliceerd wordt door het RIVM.

De rol van het RIVM is het bepalen van de beste aanpak in deze crisis, mijns inziens. Een deel van die aanpak bestaat uit het informeren van de bevolking. Maar ze hebben daar geen monopolie op. En het informeren is ook niet hun grootste expertise. In dit land zijn veel mensen (denk aan journalisten en wetenschappers) prima in staat om aan de hand van de gegevens de ontwikkeling te duiden en waarschijnlijk beter uit te leggen aan een breder publiek wat er gaande is. En daarbij ook kritisch moeten kunnen zijn omdat we immers geen onfeilbare instituten of bestuurders kennen in dit land.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Hoe kom ik de dag door?

, door

COLUMN - Cover 3R-s Groene en Witte Kruisschriftjes via Canon Zorg voor de Jeugd NederlandEen van de goede dingen van crises als deze is dat je merkt wie je werkgever is. Ik heb er twee en ze blinken allebei uit in menselijkheid. (‘Ja, jongen, dat moet ook wel, als ze jou in dienst houden.’) Uit bepaalde hoeken van de academische wereld klinken allerlei gruwelverhalen, maar zowel op het Meertens Instituut als aan de Radboud Universiteit pikt iedereen het allemaal heel menselijk op.

Ik heb mijn bazen op beide plaatsen beter leren kennen, en dat waren aangename lessen.

Nu is een kernaspect van het bestaan natuurlijk dat mensen zo verschillend kunnen reageren op zelfs alledaagse gebeurtenissen – en dus al helemaal op zoiets onverwachts als een quarantaine.

Vorige week publiceerde Daniël Wigboldus, de voorzitter van het Nijmeegse College van Bestuur, bijvoorbeeld een column waarin hij beschrijft hoe hij de afgelopen weken ontdekte hoe belangrijk ‘rust, reinheid en regelmaat’ voor hem zijn: hoe hij een heel strak schema heeft, Ook schrijft hij:

Tip: blijf een helder onderscheid maken tussen werken en vrije tijd. Met al dat thuiswerken wordt het wel heel makkelijk om continu met werk bezig te zijn.

Dat lijkt wel een aardige tip, maar in ieder geval kan ik er in mijn huidige leven niets mee. Dat komt doordat er, behalve een vrouw die óók vanuit huis college geeft, een zesjarige in mijn huis rondloopt.

Quote du Jour

Quote du Jour | 1,5 meter lukt niet

, door

KLM zegt in een reactie dat het doel van repatriëringsvluchten is om zo veel mogelijk mensen mee te nemen, waardoor het niet altijd lukt om de regel van 1,5 meter afstand na te leven. Dat is volgens KLM zo bepaald in overleg met het ministerie van Buitenlandse Zaken.

KLM gaf aan de het onmogelijk was om rekening te houden met 1,5 meter afstand tussen de passagiers op een repatriëringsvlucht uit Nieuw Zeeland. En dus zaten de passagiers – zoals gebruikelijk in de economy class – hutje mutje in het vliegtuig.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Meest geplaagde kabinet

, door

DATA - Eén ding is zeker: het kabinet had er niet op gerekend ooit getroffen te worden door een plaag als deze. Als er iemand is die graag in de schoenen van de minister-president en de direct verantwoordelijke ministers wil staan, sta op!

Nu is er bijna geen kabinet geweest die géén crisis van de een of andere soort en omvang voor de kiezen kreeg.  Kunnen we achterhalen welk kabinet de meest geplaagde van de laatste 70 jaar is? Of wie de meest geplaagde minister-president is?

Aan de hand van drie onderwerpen kunnen we dat enigszins vaststellen. Laten we om te beginnen eens naar de griep kijken.

Griep

Het huidige kabinet heeft voorlopig nog de handen vol aan de corona-crisis en had al een fikse griepepidemie achter de rug in 2018-2019. Omdat er elk jaar wel een ‘gewone’ griep de kop op steekt, kan een kabinet dat de langste zittingsduur heeft ook het meest door griep geteisterd zijn?

In ieder geval zal kabinet Rutte III de boeken in gaan als het meest door griep geplaagd kabinet. Op basis van geschatte cijfers, want de actuele cijfers veranderen en bovendien is het corona-virus nog niet uitgewoed.

Vorige Volgende