Quote van de Dag: Rijvergunning verspeeld

Er zijn politicologen die denken dat het hele politiek speelveld te vatten is een enkele dimensie: sociaal-economisch links/rechts. Er zijn politicologen die denken dat andere onderwerpen dan economie, zoals milieu en migratie, zich moeilijk laten vatten in een simpele economische tegenstellingen. Ze hebben allebei geen gelijk: veel onderwerpen laten zich vatten in links/rechts maar economische onderwerpen steeds minder.

Links-rechts wordt wel een superissue genoemd omdat het in staat zou zijn om allerlei onderwerpen die niet over economie gaan in zich op te nemen. Dat is denk ik helemaal correct. Neem migratie het ‘nieuwe’ onderwerp dat op een nieuwe manier partijen zou moeten scheiden. Het generaal pardon was een van de hete vraagstukken: links (van D66 tot SP) stemde voor, en rechts (CDA, PVV, SGP en VVD) stemde tegen. Er zijn diegene die de SP als conservatief beschouwen op migratie. Maar op onderwerpen als asiel en integratie stemt zij mee met GroenLinks en D66. Het CDA, jarenlang een multiculturele partij, behoort tegenwoordig helder tot het anti-immigratiekamp. Migratie is geen vraagstuk dat kosmopolitische progressieven scheidt van patriottische populisten. Het valt samen met de links/rechts dynamiek. Ook het milieu wordt vaak gezien als een onderwerp dat noch links noch rechts zou moeten zijn. De PvdD bijvoorbeeld neemt het op voor dierenwelzijn, typisch zo’n groen onderwerp, en dat zich volgens de dierenpartij niet in de links-rechts tegenstelling laat vatten. Ze spreekt daarbij wel vaak over een diervriendelijke meerderheid van SP, PvdA, PvdD, GL, D66 en de CU. De boerenpartijen (CDA, VVD, SGP) staan onwelgevallig tegenover het dierenwelzijn. De PVV zou de dynamiek tussen links en rechts kunnen doorbreken. Als het erop aankomt, zeker waar het gaat om de bio-industrie, kiest de PVV echter voor het boerenbelang. Ook het milieu wordt gevangen in de dynamiek tussen links en rechts.

Koren op de molen van een-dimensiedenkers: milieu, migratie, economie het past allemaal in een links/rechts dimensie. Het opvallende is echter dat economische onderwerpen zich steeds minder goed laten vatten in de klassieke links/rechts tegenstelling. Bij belangrijke hervormingen (de studiefinanciering, de AOW, de WW, arbeidsmarkt, de zorg, bonussen voor bankiers) staan de progressieven van GroenLinks en D66 steeds meer tegenover de populisten van SP en PVV. GroenLinks en D66 vinden elkaar in een radicale hervormingsagenda, de SP en de PVV in het beschermen van de belangen van babyboomers. De opkomst van de partij 50+ kan gemakkelijk in dit perspectief geplaatst worden. Het lijkt erop dat er een tegenstelling aan het ontstaan is over economische onderwerpen waarbij progressieven tegenover populisten staan. Deze tegenstelling valt gedeeltelijk samen met een tegenstelling tussen pro-Europese en anti-Europese partijen.