Kunst op Zondag: Hoe Van Gogh in Groningen kwam

Het 150-jarige Groninger Museum viert feest met bijzondere verhalen en exposities. Ken jij het verhaal van zes studenten (waarvan vijf geneeskunde-studenten) die in 1896 in zes weken tijd een grote Van Gogh tentoonstelling organiseerden? Ze verzamelden maar liefst 128 werken van Vincent. De meeste doeken kwamen gewoon verpakt in kisten per trein naar het noorden. Dit verhaal en de invloed van Van Gogh op de latere Ploeg-groep wordt nu verteld in het Groninger Museum. [caption id="attachment_356388" align="aligncenter" width="450"] Hoe van Gogh in Groningen kwam © foto's en collages Wilma Lankhorst.[/caption] Aanzet tot deze expositie Kunsthistorica Mariëtta Jansen wist wel dat er in 1896 een grote van Gogh tentoonstelling in Groningen was geweest. Maar de details kende ze niet. Als conservator van de Ploeg en twintigste-eeuwse kunst van het Groninger Museum, was haar opgevallen dat in veel schilderijen van de Ploeg-kunstenaars, invloeden van Van Gogh te zien waren. Ze wilde weten hoe dit zat en ging op onderzoek uit. Ze ging op zoek naar financiering voor het onderzoek en toen dat geregeld was, werden haar museale werkzaamheden tijdelijk overgenomen door collega’s. Vijf jaar werkte ze aan dit onderzoek en daarin speelde de van Gogh tentoonstelling van 1896 de centrale rol. Zes studenten huurden de bovenzaal van wat het oude Groninger Museum en wilden daar eigentijdse kunst laten zien. 1896: de grootste Van Gogh tentoonstelling in ons land en dat amper zes jaar na Vincent’s overlijden. [caption id="attachment_356391" align="aligncenter" width="450"] Muurcartoon van Mirjam Vos (l) , en r. sfeerbeelde van de moderne stad Groningen in 1896 © foto's en collages Wilma Lankhorst.[/caption] Wat is er nu te zien? In de acht expositiezalen wordt het verhaal verteld van de ontwikkeling van Groningen tijdens de eeuwwisseling van de 19de naar de 20ste eeuw. Striptekenaar Mirjam Vos heeft een prachtige collage geschilderd van de totstandkoming van de Van Gogh tentoonstelling van 1896. Let ook even op de speciaal ontworpen gordijnen. In de eerste zaal krijg je een indruk van het fin de siècle in Groningen. De transitieperiode van Groningen richting een moderne stad met tram, gasverlichting en de universiteit. Hier hangt een van Mesdag 'de Hoge der A met visbanken in Groningen' (1879) om ons te laten zien, hoe er in die dagen werd geschilderd. De zes studenten willen de donkere Haagsche School achter zich laten en de Groningers de moderne schilderkunst laten zien. Naast de moderne schilderkunst, zie je ook de ontwikkeling van de fotografie die ook in deze periode plaats vond. [caption id="attachment_356394" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld van zaal 2, de Toorop tentoonstelling in Groningen © foto's en collages Wilma Lankhorst.[/caption] Jan Toorop en tijdgenoten In totaal hebben de studenten in een periode van december 1895 tot en met april 1987 maar liefst acht tentoonstellingen georganiseerd. Allemaal met de intentie werk van hedendaagse kunstenaars naar het Noorden te brengen. Twee van de acht met werk van Van Gogh en een grote expositie met werk van Jan Toorop (1858-1928). Aan Toorop is de tweede zaal gewijd. Van Jan Toorop wisten de studenten maar liefst 114 werken in Groningen te krijgen. In elke zaal wordt de kunst van die dagen gecombineerd met instrumenten die aan de universiteit werden ontworpen. In de derde zaal staan Johan Thorn Prikker (1868-1932)  en de Symbolisten centraal. Via de hal met historische foto’s van studenten in die dagen, lopen we de ruimte in met werk van Theo van Hoytema (1863-1917). Van Hoytema is onder andere bekend vanwege zijn litho’s van dieren en plantmotieven in de art nouveau-stijl. In deze zaal hangen ook enkele affiches van de Franse kunstenaar Henri Toulouse-Lautrec (1864-1901). [caption id="attachment_356397" align="aligncenter" width="450"] Hoe van Gogh in Groningen kwam © foto's en collage Wilma Lankhorst.[/caption] De Van Gogh zaal Het hart van de tentoonstelling is volledig gewijd aan de expositie van 1896. In het midden is een open cirkel met banken gebouwd met het in centrum de foto van Johanna Van Gogh-Bongers. In 1901 is de weduwe van Theo van Gogh (1857-1891) hertrouwd met schilder Johan Cohen Gosschalk (1873-1912). Daarom zie je haar hier mede onder die naam. In de zaal hangen elf schilderijen van Van Gogh en tientallen tekeningen en inktprenten. In het hart van de zaal kun je zestig doeken (geprint op vilt) zien die in 1986 ook in Groningen te zien waren. [caption id="attachment_356392" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld zaal van de professoren © foto's en collages Wilma Lankhorst.[/caption] De zaal van de professoren In de zaal van de professoren zie je enkele wetenschappers die in het fin de siècle in Groningen werkten. Er hangt ook een opgeblazen foto van de huiskamer van de familie Moll. Links in de hoek zie je nog een stukje van Van Gogh Tuin in Arles. Hier komen we ook de later kunstpaus H.P. Bremmer tegen. In zijn tweede Groningse periode (1899-1907) gaf hij les (o.a. in zijn eigen lespraktijk) op het gebied van de beeldende kunst. In die dagen schilderde en tekende Bremmer zelf ook nog. Verschillende Groningse hoogleraren en hun partners volgden de kunstlessen bij Bremmer. In deze zaal hangt ook Charley Toorop’s groepsportret van H.P. Bremmer en zijn vrouw waarbij ze omringd worden door kunstenaars uit hun tijd (1936-1938). [caption id="attachment_356389" align="aligncenter" width="450"] Ontdek de invloed van Van Gogh op De Ploeg-kunstenaars © foto's en collages Wilma Lankhorst.[/caption] Van Gogh en De Ploeg Na de professoren volgen de leden van De Ploeg. In deze zaal zie je verschillende Van Gogh thema’s terugkomen bij leden van De Ploeg: de zaaier, landarbeiders, Vincents stoel in de versie van Jan Wiegers en zonovergoten akkers. [caption id="attachment_356390" align="aligncenter" width="450"] In de laatste zaal zie je hoe Van Gogh kunstenaars anno 2024 nog steeds inspireert. © foto's en collages Wilma Lankhorst.[/caption] Zonnebloemen en eigentijds werk In de laatste zaal hangen verschillende doeken met zonnebloemen, geïnspireerd door Van Gogh. De Ploegleden, Jan Altink, Hendrik Werkman,   George Martens, Jan Wiegers en Johan Dijkstra, schilderden in die dagen hun versie van de zonnebloem. Van Jan Wiegers hangt hier ook zijn versie van de slaapkamer die hij voor Kirchner (1925) schilderde. Op de laatste wand hangen drie werken van schilders van nu. Helen is meebewegen-opnieuw huiswaarts (2024) van Tosja van Lieshout (Tilburg, 1999). Zij won in 2020 de Van Gogh Air Prijs. Geïnspireerd door Van Gogh schilderde Shivangi Kalra (Dehli, 1998) haar witte kamer in Groningen (2023). Het derde en laatste werk is van Sara van Vliet (Baarn, 1998). Haar werk heet Voorzichtigheid (oleander 2023-2024). En zo komen we weer in het heden terug. Hoe van Gogh in Groningen kwam is nog tot en met 5 mei 2025 te zien in het Groninger Museum. Kijk hier voor de details. MK=geldig. © tekst en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toestemming van het Groningers Museum, de genoemde kunstenaars en alle bruikleengevers.

Door: Foto: Het Groninger Museum viert haar 150ste verjaardag © foto Wilma Lankhorst.

Closing Time | Clap Hands

, door

Tom Waits wordt vandaag 75 jaar: een prima gelegenheid om zijn werk nog eens onder de aandacht te brengen. Zo is ‘Clap Hands’ (van het album Rain Dogs uit 1985) alweer bijna veertig jaar oud, maar klinkt het alleszins contemporain. Het had bij wijze van spreken ook gisteren uitgebracht kunnen zijn.

Maar Waits is naast een begenadigd muzikant ook nog eens een charismatische acteur. Zo zijn de beelden uit deze clip ontleend aan de Terry Gilliam-film The Imaginarium van Dr. Parnassus (2009), waarin hij mr. Nick speelt, een verpersoonlijking van de duivel.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Alexis LOURS, via Pexels.

Als een ekster tijdens de uitverkoop

, door

Ik ben alweer aan het online shoppen, althans scrollen over duurzame[*] webshops, nog zonder iets te kopen. Daar moet namelijk wel goed over nagedacht worden, kopen of niet kopen. Zo heb ik dus alweer uren van mijn vrije tijd en leven besteed aan het, effectief, niet kopen van spullen.

Ik weet niet of je dit herkent, maar het is een heel proces. Het begint hoopvol, en gaandeweg wordt het steeds serieuzer, om op een gegeven moment te verworden tot een soort strijd. Het is een kwestie van jou tegen … ja wat eigenlijk? Het winkelen zelf? Je eigen gevoelens van hoop en wanhoop?

De virtuele vitrines van een eerlijke winkel

Het begint in mijn geval met het selecteren van een sympathieke en leuke webshop, één die ik wel zou willen steunen. Dan ga ik beoordelen of ze iets hebben dat ik ook echt zou willen (voor de prijs). Dat duurt even omdat ik online winkelen bijzonder moeilijk vind – dit is volgens mij geen mening maar een feit, trouwens. Het ís bijzonder moeilijk om aan de hand van gemanipuleerde foto’s een goed beeld te krijgen van hoe iets er in het echt uitziet[**], en dan ook nog van in hoeverre het bij je past. En of het wel een eigen openstaande niche kan vervullen tussen alle spullen die je al hebt. (Je hebt meestal niet twee nagenoeg dezelfde spullen nodig waarvan je er maar één tegelijk zou gebruiken. Tenzij je ze dusdanig veel gebruikt dat afwisselen alsnog gewenst is.)

Foto: CIFOR-ICRAF (cc)

Geopolitiek in de Sahel

, door

ANALYSE - In Niamey, de hoofdstad van Niger, vond vorige week een conferentie plaats van anti-westerse groepen uit alle delen van de wereld. De slotverklaring van de conferentie haalt uit naar de NAVO, de Verenigde Staten en de Europese koloniale machten, in het bijzonder Frankrijk. De conferentie steunt het samenwerkingsverband Alliance des États du Sahel (AES) dat de drie Sahellanden Niger, Mali en Burkina Faso vorig jaar sloten. ‘Wij zijn optimistisch dat deze regeringen, door te blijven luisteren naar hun bevolking, hun doelstellingen voor volledige nationale bevrijding zullen verwezenlijken en een bijdrage zullen leveren aan het bredere doel van een verenigd en vrij Afrika.’

In het westen wordt met argusogen gekeken naar wat er in dit deel van Afrika gebeurt en dan met name naar de rol van Rusland en de nauw met het Kremlin verbonden Wagnergroep. Het nieuwe samenwerkingsverband AES is opgericht als een onderling defensief pact toen het bestaande regionale, primair economische, bondgenootschap ECOWAS dreigde tussenbeide te komen na een coup van het leger in Niger. De militaire leiders van de Niger, Mali en Burkina Faso besloten daarop het lidmaatschap van ECOWAS op te zeggen (‘onze Brexit’ citeerde De Volkskrant een criticus). In juli van dit jaar bevestigden de militaire leiders van de drie landen hun bondgenootschap dat inmiddels verder gaat dan de landsverdediging. Recent is gesproken over één paspoort voor de inwoners van alle drie de landen.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Closing Time | Voorjaar in Parijs

, door

Voor bronstig melodrama zit je bij Rammstein wel goed.

Voor bronstig drama trouwens ook: vraag maar aan de dames die zich na concerten seksueel uitgebuit voelden: naar verluidt werden ze tijdens pre-parties aan Till Lindemann voorgeschoteld alsof het liflafjes waren, sommigen zouden daartoe zelfs zijn gedrogeerd.

Politie in Vilnius (Litouwen) kon echter geen objectieve feiten vaststellen en justitie in Berlijn sloot de zaak na een aantal weken omdat het onderzoek niets opleverde. De onderzoekers waren er niet in geslaagd in contact te komen met mogelijke slachtoffers.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Closing Time | Strangest Thing

, door

The War on Drugs is een alweer bijna 20 jaar oude rockband uit Philadelphia. De heren hebben goed naar Bruce Springsteen en Bob Dylan geluisterd, en geven hun liedjes een epische klank mee.

Melodisch klinkt het allemaal wat tam, maar juist daardoor luistert het prima tijdens het werk of in de auto.

Closing Time | A Song For

, door

Countryfolkzanger Townes van Zandt stond garant voor melancholische liedjes, geworteld in bluegrass en levens die bestonden uit hard werken voor weinig geld. Het levert menig muzikaal pareltje op.

Closing Time | C’mon Billy

, door

Als je haar zo ziet kronkelen in een leopard-top met valse wimpers als Betty Boop zou je niet denken dat Polly Jean Harvey verlegen is. Moet je haar eens bij talkshowhost Jay Leno op de bank zien.

C’Mon Billy stamt van de plaat ‘To Bring You My Love’ uit 1995, voor wie het wilde weten.

Waan van de dag

PVV-staatssecretaris plagieerde masterscriptie bij elkaar

, door

Vicky Maeijer, staatssecretaris van Langdurige en Maatschappelijke Zorg, blijkt ongeveer een derde van haar masterscriptie bij elkaar te hebben geknipt en geplakt.

BNR haalde de scriptie door een plagiaatscanner en vroeg drie deskundigen om commentaar. Volgens twee van hen gaat het overduidelijk om plagiaat. Universitair hoofddocent politieke communicatie Michael Hameleers spreekt zelfs ondubbelzinnig van fraude.

Gijs van Oenen, voorzitter van de Rotterdamse examencommissie filosofie oordeelt milder, omdat er volgens hem geen claim is van originaliteit.

Closing Time | You Need Love

, door

Als u goed luistert, hoort een zekere overeenkomst met de Led Zeppelin-hit ‘Whole Lotta Love’. Robert Plant jatte namelijk de hele versvorm, gaf er zijn eigen draai aan en dacht: als we gepakt worden, worden we maar gepakt.

In 1985 werd componist Willie Dixon alsnog beloond met een niet nader genoemd bedrag en een officiële vermelding als co-auteur.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Vorige Volgende