Jullie hebben al een paar weken niet van me gehoord over de bezuinigingen. Hoe nu? Zijn ze van de baan? Welnee — met de beruchte voorjaarsnota komt er immers opnieuw een flinke dreun aan. En gezien de slapte waarmee tot nu toe in universitaire kring is gereageerd op al het onheil, zou ik het als neoliberale politicus in een coalitie met radicaal rechts wel weten: daar kunnen nog makkelijk honderden miljoenen worden weggesneden.
Als deze regering blijft zitten, dan gaat dat gebeuren.
De vraag is nu alleen: waartegen precies te protesteren? Er zijn, alleen al bij mij, minstens drie lagen van ontevredenheid.
Nuttige torens
De eerste laag is een materiële: het gaat over de centen, over de huidige bezuinigingen en de bezuinigingen die er nog aankomen. Die gaan allerlei mensen hun baan kosten. Ze brengen de kwaliteit van het hoger onderwijs ernstige schade toe, en in de sector waarin wij werken heeft dat onherroepelijk ook gevolgen voor het voortgezet onderwijs – wij leiden immers de mensen op die daar straks aan de slag moeten. Er wordt nu al op allerlei manieren schandelijk omgesprongen met medewerkers. Neem bijvoorbeeld de internationale collega’s die hierheen zijn gelokt met fraaie beloften, die hier nu een loopbaan proberen op te bouwen en die ineens te horen krijgen dat we van gedachten zijn veranderd en dat ze dus weer mogen ophoepelen.
De tweede laag is die van weerzin tegen de al decennia voortdurende sloop van de publieke sector. Alle lagen van het onderwijs worden al jarenlang geteisterd door steeds verdere reducties — net als de zorg en tal van andere sectoren. Eigenlijk wordt iedereen die zich inzet voor de publieke zaak, al zo lang als ik werk getreiterd door degenen die de publieke zaak eigenlijk moesten beschermen. Het land is in veel opzichten echt minder goed georganiseerd dan aan het begin van deze eeuw. De huidige sloopkogel van Eppo Bruins gooit er alleen nog maar een paar nuttige torens extra om.
Duistere types
De derde laag is nog dreigender en grootser: we leven in een tijd waarin instituties op allerlei plaatsen worden bedreigd. In Amerika worden boeken over de taal van Marguerite Yourcenar uit bibliotheken verwijderd omdat ze als te woke worden bestempeld, en wordt allerlei waardevol onderzoek stopgezet. In Hongarije zijn universiteiten al gesloten, en mogen kinderboeken waarin bijvoorbeeld homoseksuelen voorkomen niet in de buurt van scholen of kerken worden verkocht. Het anti-intellectualisme neemt inmiddels heel nare vormen aan — vormen die we herkennen uit de jaren dertig — terwijl tegelijkertijd op allerlei manieren verder wordt geknaagd aan de rechtsstaat en de democratie.
De Nederlandse regering bestaat vooral uit sukkels. Het is mij niet duidelijk hoeveel would-be-fascisten ertussen zitten: minstens één, maar de meerderheid is misschien vooral onnozel. Toch voeren ze — juist in die onnozelheid — een beleid uit dat in een volgende ronde gemakkelijk kan leiden tot veel rakere klappen. Na een chaotisch Trump-I kwam er immers ook een Trump-II, mogelijk gemaakt door de ontwrichting van de eerste periode.
Waartegen verzetten we ons nu? We mogen natuurlijk best zeggen: tegen alle drie, maar het zijn kwesties van nogal verschillende orde. En dan zou ik zeggen: het eerste punt is op zich al erg genoeg, maar pas in het licht van het tweede en derde punt wordt het een ramp. En die laatste twee hebben alles met elkaar te maken — wat we nu allemaal meemaken, kan moeilijk anders worden gezien dan als onderdeel van de totale vernieling van de openbare ruimte. En die vernieling kan uiteindelijk alleen maar uitmonden in bestuur door duistere types die het niet goed met ons voorhebben.
En daar moeten we ons tegen blijven verzetten.
Op 24 mei a.s. vanaf 13:00 is de landelijke manifestatie De Straat op, een brede demonstratie tegen de onkunde van dit kabinet en vóór een open democratie en burgerrechten. WOinActie is deze dag aanwezig.
.jpg){kind=link}
