Libanon: ‘een veelzijdig land met een fascinerend verleden’

Eind november vorig jaar kwam er een wapenstilstand in de oorlog tussen Israël en Libanon. Hezbollah was ernstig verzwakt nadat de leider Nasrallah om het leven was gekomen bij een bombardement dat het hoofdkwartier van de organisatie in Beirut volledig verwoestte. Maar van terugtrekking van Israël, onderdeel van de deal, is tot op heden nog niets terecht gekomen. De Libanese autoriteiten maakten maandag 30 juni bekend dat Israël de afgelopen acht maanden in totaal 3799 schendingen heeft begaan, waaronder schendingen op de grond, in het luchtruim en op zee. Deze schendingen hebben geleid tot meer dan 195 doden en meer dan 433 gewonden. Vorige week donderdag kwam iemand om het leven en werden drie anderen gewond bij een drone aanval op een civiel voertuig. Uren later voerden Israëlische gevechtsvliegtuigen een reeks luchtaanvallen uit op gebieden langs de Litani-rivier en verschillende steden in Zuid-Libanon en West-Bekaa, waarbij tot nu toe geen slachtoffers zijn gevallen. In de stad Kfar Kila in Zuid-Libanon bliezen de bezettingstroepen het huis van de Libanese burger Abbas Bdeir op, aldus het Libanese staatspersbureau NNA. Eindeloos geweld en onrust. Dat is de associatie die velen zullen hebben bij Libanon. Burgeroorlog, geweld van Israël tegen de Palestijnen, tegen Hezbollah. En dan ook nog die miljoenen vluchtelingen uit Syrië. Komt er ooit rust in het land? In Libanon, een korte geschiedenis laat Jona Lendering* zien dat het nooit rustig geweest is in dit kleine landje. Lendering is oudheidkundige en besteedt aan de hand van nog zichtbare resten van bouwwerken, monumenten en gedenkplaatsen uitvoerig aandacht aan de geschiedenis van dit gebied. Hij begint bij de Bronstijd, verhaalt over de Feniciërs, de Mesopotamische grootmachten, de oude Grieken, Alexander de Grote, de Egyptenaren, de Romeinen, de Kruisvaarders uit Frankrijk, Engeland en de Nederlanden, de Mammelukken en de Ottomanen. En over een aaneenschakeling van oorlogen en gewapende conflicten tussen machthebbers van heinde en verre die zich de streek aan de Levant toe-eigenden. Met veel geweld en onmenselijke wreedheden. Lendering heeft het zich niet gemakkelijk gemaakt. In een ‘korte geschiedenis’ verwacht je globale ontwikkelingen, de grote lijnen. Zijn boek blinkt echter uit in het detail. Het duizelt je van de namen van etnische groepen, religieuze stromingen, namen van krijgsheren en hun oorlogshandelingen, die, soms per dag, uitvoerig zijn beschreven. Vooral in de eerste hoofdstukken die over de oude wereld gaan. De Fenicische steden aan de oostkust van de Middellandse Zee vormden het hart van die wereld. Eeuwenlang hebben alle grootmachten zich daar laten zien. Maar de Feniciërs lieten zich ook elders zien. Het waren grote handelaren die overal in het zuiden van Europa en het noorden van Afrika handelsposten inrichtten. Piraterij was hen niet vreemd. Aan Herodotus ontleent Lendering het verhaal van een avontuur van zeelieden uit Tyrus die in opdracht van een Egyptische koning vanuit de Rode Zee op ontdekkingsreis rond Afrika voeren. Een andere hedendaagse associatie met Libanon is ongetwijfeld verdeeldheid. Het land is een mengelmoes van een groot aantal etnische en religieuze groepen. De hoofdstad Beiroet heeft twee gezichten, schrijft Lendering. Wie er vanuit de Arabische wereld aankomt ziet een sterk westers ogende stad, terwijl voor de Europese bezoekers hier de Orient begint. Lange tijd lijkt die pluriformiteit voor de onderlinge verhoudingen van de bewoners niet zo problematisch geweest als nu. De recente geschiedenis van Libanon, sinds het begin van Libanon als zelfstandige staat in de jaren veertig van de vorige eeuw, laat zien dat verschillen tussen groepen zwaar gepolitiseerd zijn en tot verlammende onderlinge conflicten hebben geleid. De bemoeienis van Britten en Fransen, de koloniale machten, hebben daar niet bij geholpen, de oorlog met de Israëlische buurstaat, die ongeveer gelijktijdig ontstond, nog minder. Een kortstondige welvaartsgroei in de jaren zestig is met de Israëlische kruisvaart tegen de Palestijnse vluchtelingen in Beirut, begin jaren tachtig, volledig teniet gedaan. Libanon, een korte geschiedenis is geschreven uit liefde voor een ‘veelzijdig land met een fascinerend verleden, waarvan de bevolking op weg wil naar een civil society, maar steeds wordt teruggeworpen’ schrijft de auteur in zijn voorwoord. Hij besluit na vele bezoeken aan het land met een interessante waarneming. De pluriformiteit van het land maakt dat alle Libanezen zich er van bewust zijn dat ze allemaal deel uitmaken van een minderheid. En dat ze daarom in gesprek met anderen vaker kiezen voor een minder directe benadering dan wij gewend zijn. Anders dan in de westerse samenleving is ‘the fall of public man’ (Richard Sennet) nog niet ver voortgeschreden, schrijft Lendering. ‘Een authentiek ego tonen is misschien eerlijker, maar kan de communicatie blokkeren. Het ophouden van een façade, gedefinieerd door gedeelde waarden, maakt samenwerking makkelijker.’ Dat is voor hem het nut van Libanon. Daar kunnen we hier dus nog wel wat van leren. *Jona Lendering was tot voor kort bestuurslid en medewerker van Sargasso Jona Lendering, Libanon;een korte geschiedenis. Uitgeverij Omniboek, 224 pagina's. €22,99

Closing Time | Catfish Blues

Singer-songwriter Evan Nicole Bell brak in 2022 door met een cover van Crosscut Saw van bluesgitarist Albert King. Hier staat ze op de planken met een andere evergreen.

Foto: Jep Gambardella, via Pexels.

Geachte heer Ephraim

COLUMN - Er gaan dagen voorbij dat ik de Telegraaf niet lees, maar toen ik een link tegenkwam naar uw ingezonden commentaar van 9 mei 2025, kon ik mij niet inhouden. De ambassadeur van Israël die vindt dat Nederland een ‘historische fout’ dreigt te gaan maken inzake Gaza. Wat zou die te zeggen hebben? Dus ik heb geklikt en begon uw stuk te lezen. En terwijl ik las wat zoal de gedachten waren die u aan het papier had toevertrouwd, begon ik mij af te vragen: wat ging er eigenlijk in uw hoofd om toen u dit stuk aan het voorbereiden was? Wat besprak u met uw huisgenoten in de dagen voordat u deze bijdrage instuurde? En toen drong zich onwillekeurig een beeld aan mij op.

In mijn verbeelding zitten u en Anat – uw echtgenote – ’s avonds aan een eenvoudige doch voedzame maqlubeh. De lichten zijn wat gedimd. Op de achtergrond klinkt het tweede deel uit Mozarts pianoconcert in D mineur, zacht maar hoorbaar. U hebt samen een fles Pouilly Fumé opengetrokken.

Dan vraagt zij waarom u zo afwezig bent. U legt uw vork neer en vertelt haar dat minister Caspar Veldkamp (NSC) een onderzoek wil instellen naar Gaza. Dat u bezig bent met een weerwoord dat u moet schrijven. Dat de Telegraaf het wil plaatsen.
‘Telegraaf?’ vraagt ze, ‘Is dat niet een beetje preken voor eigen parochie?’
‘Het is wel de grootste krant.’
‘Wat ga je zeggen?’
‘Het gebruikelijke,’ zegt u, ‘denk ik…’
Want u ben een man van de wereld: Tel Aviv, Guatemala City, Houston, Buenos Aires, Lima, Den Haag. U heeft niet bepaald in een bubbel geleefd, u weet wat er leeft.
‘Wat is het gebruikelijke tegenwoordig?’ vraagt Anat.
‘Je weet wel: we zijn de enige democratie in het Midden Oosten…’
‘… die nog wetjes uit de tijd van de Ottomanen gebruikt,’ onderbreekt ze u.
‘Ja,’ verzucht u ‘maar dat weet echt niemand, paar specialisten uitgezonderd.’
‘We hebben niet eens een grondwet. Dankzij de Putsch van Ben Gurion. Heb je me zelf verteld.’
‘Weet ik,’ zegt u, ‘maar zolang iedereen gelooft dat we een normale democratie zijn…’
‘Most moral army?’
‘Nee, ik denk dat dat niet meer werkt.’
‘Heb je niks origineels?’
‘Dat we in de frontlinie staan van het Westen tegen islamitische terreur.’
‘Het Westen?’ vraagt uw vrouw verbaasd.
‘Ja.’ antwoord u, natuurlijk het Westen.
‘Modi dodi,’ zegt ze hoofdschuddend, ‘hadden wij ons bekreund om “het Westen”, hadden we Zelensky wel de Iron Dome gegeven toen ze daarom vroegen.’
‘Weet ik,’ zegt u, ‘maar ze geloven het. Kijk naar wat er hier nu regeert. Dat is een meerderheidskabinet hoor.’
‘Zeggen jullie dan ook nog steeds dat wie kritiek op ons heeft, Hamas steunt?’ Ze neemt een slok van haar Pouilly Fumé.
‘Ja, en dat de Nederlandse regering toegeeft aan intimidatie door anti-Israel activisten.’
‘Zeg je dat ook over de mensen die nu in Israel aan het demonstreren zijn?’
‘Nee, natuurlijk niet, die doen er hier toch ook niet toe?’
Er valt een korte stilte. U neemt beide een hap van uw maqlubeh. De kok heeft zich weer eens van zijn beste kant laten zien.
Dan schiet u iets te binnen.
‘Trouwens,’ begint u, ‘ik ga denk ik ook heel duidelijk benadrukken dat hulp aan Gaza hulp aan Hamas is. Dat hulpgoederen worden ingepikt en tegen woekerprijzen worden verkocht om zo de terreur te financieren.’
Anat kijkt even op en pakt haar wijnglas.
‘Weet je,’ zegt ze terwijl ze de wijn laat walsen, ‘ik hoorde van de week een opmerkelijk verhaal. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog hadden ze hier een hongersnood. Noemen ze “de Hongerwinter”. Kan nooit zo erg geweest zijn met die slappe winters hier, maar goed, in die hongerwinter dus, werkten de Duitsers en het Nederlandse verzet samen om eten naar de bevolking te krijgen.’
‘Maar Hamas is geen verzet en wij zijn geen bezetters.’
U zegt het niet, u zingt het, op de wijze van “lekker puh”, alsof u Anat voor ze zoveelste keer moet herinneren aan iets wat u al zo vaak gezegd heeft.
‘Geloof je ’t zelf?’ vraagt ze.
‘Daar gaat het niet om, ik ga ook beweren dat Israel naar vrede streeft.’
‘Serieus?’ ze zet haar wijnglas neer, ‘Over een paar weken gaan we Iran aanvallen om onderhandelingen te voorkomen.’
‘Anat lief, ik ben diplomaat. Ik kan me de luxe niet permitteren dingen op te schrijven die waar zijn. Ik moet de dingen zeggen die effectief zijn, die adequaat zijn, die Israel hieruit helpen.’
‘Denk je echt dat het ons helpt wanneer je als een Baghdad Bob gaat zitten verkondigen dat we naar vrede streven?’
‘Nee, maar ze geloven het.’
‘Nederlanders? Denk je dat echt?’
‘Nee, ik bedoel onze eigen mensen, Eden, Gideon, Bibi.’
‘Die geloven dat we naar vrede streven?’ Anat kijkt u met grote ogen aan.
U schiet in de lach, ‘Nee lieverd, ze geloven dat het goed is als we volhouden dát we vrede willen.’
Ze blijft u aankijken. Heel even schiet u weer de allereerste keer te binnen dat u in die enorme ogen keek.
‘Ze hebben geen idee daar.’ zegt ze, ‘Jij kunt ze toch vertellen wat ze hier echt denken, niet de lezers van de Telegraaf, maar de rest?’
‘Nederland is klein,’ zegt u, ‘Veldkamp is er maar één, de echte premier zit volledig in onze zak, maar vooral: ik kan niet zomaar gaan afwijken van de partijlijn.’
‘Partijlijn?’
‘De Communistische Partij Israel, het Politbureau, je weet wel…’
Ze schiet in de lach.
‘Oh God…’ zegt ze tenslotte, ze schudt haar hoofd en neemt een slok van haar wijn.
U prikt wat met uw vork in uw halflege bord.
Nog zevenenhalf jaar en dan kunt u met pensioen.

Foto: Pok Rie, via pexels.

Palestijnen in de ogen kijken

RECENSIE - Willen jullie echt de Israëliërs in de zee drijven? Het is een vraag die de Palestijnse schrijver en dichter Mohammed El-Kurd bij lezingen vaak te horen krijgt. Zijn antwoord sinds kort: Als jullie zo bang zijn te verdrinken, waarom leer je dan niet te zwemmen. Gelach is meestal zijn deel.

Weten we eigenlijk wel hoe Palestijnen denken? Wat de Westerse media ons als de ´nette´ Palestijnen presenteren, zijn doorgaans ongevaarlijke mensen die eerst horen te zeggen dat ze voor vrede, tegen Hamas zijn en zeker geen wraakgevoelens koesteren. Wraak, dromen en toekomst, zijn zo van die gevoelens die Palestijnen eigenlijk niet mogen hebben.

In ´Perfect Victims´ fileert El-Kurd de Westerse denkbeelden als het om Palestijnen gaat. Vaak aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. Zoals dat van de Palestijns ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk, die vlak na het bericht dat zes leden van zijn directe familie zijn omgekomen bij een bombardement enkele dagen na 7 oktober 2023, werd geïnterviewd door de BBC.

Hij noemt ze allen bij naam. De reactie van de interviewer: Sorry voor je persoonlijke verlies. Maar om toch maar even duidelijk te zijn, je kunt de moord op Israëlische burgers niet veroordelen, toch.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Closing Time | Street Spirit

Bij toeval stuitte ik op deze akoestische versie van Street Spirit in het Japanse televisieprogramma Bubble Gum van 30 jaar terug. Van het album The Bends (1995).

Wat is Thom Yorke toch eigenlijk een goede zanger ook.

Foto: Marek Studzinski on Unsplash

Hoe Schoof de Navo-parade afnam

Voor zover u het nog niet hebt begrepen: de NAVO-top was één groot feest. En hoe kwam dat?

De meeste analyses verwijzen naar Rutte, die op zijn zo bekende aalgladde wijze Trump gemasseerd zou hebben.

Wat daarbij wel wordt vergeten is de rol van de gastheer van dit evenement: ons aller MP Dick Schoof. De ontwapenende lach waarmee hij de deelnemers verwelkomde, overtrof die van Rutte. Wat een hele kunst is, want de stalen grijns van Rutte evenaar je niet zomaar.

Schoof, of zijn medewerkers, hebben het op zijn Youtube-kanaal gedocumenteerd: de parade van 28 mannetjes en 4 vrouwtjes. Let goed op wie door Schoof worden gekust. En zie ook hoe Rutte aardig buitenbeeld wordt gehouden.

Quizvraag: herkent u aan hun ruggen welke vertegenwoordigers van de 32 lidstaten door Schoof worden ontvangen?

Peiling: Drie kussen op 31 gasten is wat mager. Wie had Schoof nog meer moeten kussen?

Foto: IoSonoUnaFotoCamera (cc)

Kruiperigheden en tegenspraak

COLUMN - Het opmerkelijkste feit van de afgelopen NAVO-top was niet het besluit om de bewapeningsuitgaven drastisch te verhogen. We wisten dat dat ging gebeuren. Opmerkelijker was de manier waarop Rutte, Schoof, Willem-Alexander en vele anderen bereid waren voor Trump te knielen, hem stroop om de mond te smeren en hem te behandelen als een groot kind dat tevreden gesteld moet worden om te voorkomen dat hij stennis zou gaan schoppen. Alles ter wille van de welbehagen van koning Donald. In Nieuwsuur vroeg Eelco Bosch van Rosenthal, toch bepaald geen journalist die zijn mening uitvent, of het sms’je van Rutte waarin hij Trump de hemel in prees niet ‘kruiperig’ genoemd kon worden.

Het lijkt op een middeleeuwse sprookje waarin de hofhouding alles doet om het de koning naar de zin te maken en alles nalaat wat zijn boosheid op zou kunnen wekken. Maar het is 2025 en we leven in een democratie die het feodalisme achter zich heeft gelaten; althans dat was toch de bedoeling. Helaas zien we de afgelopen jaren een trend richting autoritair leiderschap van ‘grote kinderen’ die met hulp van uitgekiende en kostbare mediacampagnes de macht weten te veroveren waarna ze zich alleenheerser wanen. En een van de kenmerken van zo’n alleenheerser is dat hij net als zijn pre-moderne voorgangers geen enkele tegenspraak duldt.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | Invisible Light

En toen stond daar ineens de nestor van het Shakespeare-theater met daverende stem de mystieke verheffing te verkondigen die gelegen is in hedonistische decadentie.

Babylon!Where bricks of mortardiamonds, towerSailors lust and swaggerblazing in woman’s beam,
whose lazer gaze penetrates thissparkling theater of excess and strobed lightsPainted whores,sexual gladiators,fiercely old party children all wake from their slumber to debut the bacchanalCome to the light!Into the light!The invisible light!

Closing Time | All I Need

Je zou bij het beluisteren van AIR zomaar in de auto willen stappen en richting het Franse Zuiden willen rijden, langs tolwegen, en pittoresque dorpjes waar platanen de straten opluisteren.

Vorige Volgende